16 août 2018

Vua không ngai và ‘Quyền lực thứ sáu’


         Trân Văn




T phú Phm Nht Vượng, ch nhân Vingroup.
       

Khong 15 gi 30 phút ngày 11 tháng 8, nhiu người cùng thy khói đen cun cun thoát ra t đon gia Landmark 81, nhà chc tri (skycrapper) thuc loi siêu cao (super-tall) và đến gi này là cao c cao nht Vit Nam (cao 461 mét, có 81 tng, tng din tích sàn 241.000 mét vuông, va có trung tâm thương mi, nhà hàng cao cp, khách sn cao cp, va có văn phòng cao cp, căn h cao cp).


Landmark 81 nm trong Vinhomes Central Park, ta lc qun Bình Thnh, Sài Gòn, tr giá 30.000 t đng, do Vingroup đu tư, Coteccons – mt doanh nghip Vit Nam – là nhà thu chính. Landmark 81 được khi công hi tháng 7 năm 2014 và va khánh thành vào ngày 26 tháng 7 va qua nhưng phi đến gia tháng 1 năm ti mi chính thc vn hành.

Ha hon vn là loi s kin mà ít khi nào báo gii b qua nên theo l thường, ha hon nhng đa đim đc bit như Landmark 81, trong bi cnh đc bit như hin nay (phòng cháy, cha cháy, thoát him ti các cao c Vit Nam đang là vn nn nghiêm trng, tim n nhng nguy cơ tr thành các đi ha), chuyn Landmark 81 phát ha s được báo gii khai thác ti nơi, ti chn c v nguyên nhân, din biến, cũng như các yếu t có liên quan đến phòng cháy – cha cháy – an toàn.

Tuy nhiên cách mà báo gii đ cp đến s kin Landmark 81 phát ha li không bình thường. Công chúng ch biết và mc kích s kin Landmark 81 phát ha qua thông tin, hình nh, video clip do nhng thường dân khác cung cp qua mng xã hi, còn báo gii phn ng rt… chm.

Có facebooker vn là nhà báo gii thích, đi loi, đã có “ch đo Tng Biên tp các báo” rng Landmark 81 phát ha vì “s c k thut” tng 64, Vingroup đã “khc phc s c kp thi, không có thit hai v người và tài sn”… (1).

T tiết l va k, mt ngày sau khi Landmark 81 phát ha, đã có nhng facebooker th làm mt so sánh v cách mà báo gii tường thut v s kin này - theo đó, ch có khong mt chc cơ quan truyn thông đưa tin và 7/10 (Zing, Vn Express, Pháp Lut TP.HCM, Người Đô Th, Tin Phong, Thanh Niên, Đt Vit) ch cho biết đi khái là Landmark 81 đã cháy nhưng không đ đng gì ti Vingroup, 3/10 còn li (VietNamNet, Doanh Nghip Vit Nam, Tp chí Công Thương) va thông tin Landmark 81 phát ha, va cho biết nhà chc tri siêu cao này là ca Vingroup (ch đu tư, kinh doanh hàng lot cao c t Bc vào Nam) - vi s kin bng qung cáo ca Diamond Plaza (mt cao c khác Sài Gòn) phát ha vào ti cùng ngày và được báo gii đng lot tường thut cn k, kèm câu hi ging như mt tiếng th dài: Báo chí ca mình ng quá phi không em (2)?


***

Ai cũng biết, th ch cng hòa khác vi chuyên chế ch công quyn được phân lp thành ba nhánh (lp pháp, hành pháp, tư pháp) – tam quyn phân lp - nhm kim soát vic s dng công quyn, ngăn chn lm quyn. Bi h thng công quyn là “ca dân, do dân, vì dân” nên h thng truyn thông (báo in, phát thanh, truyn hình) vn luôn dõi theo, đào xi, t do tường thut các s kin, t do bày t các nhn đnh, d báo, luôn tác đng rt ln đến nhn thc cũng như cách hành x ca đám đông, qua đó chi phi hot đng ca h thng công quyn – đã được ví von là “đ t quyn” (quyn lc th tư). Trong vòng mười năm va qua, sau khi Internet tr thành đi chúng, gii nghiên cu khoa hc xã hi bt đu ví von các blog, mng xã hi là “đ ngũ quyn” (quyn lc th năm) (3).

Vit Nam cũng theo th chế cng hòa nhưng là cng hòa xã hi ch nghĩa. Cng hòa xã hi ch nghĩa Vit Nam xem tam quyn phân lp – mt th giá tr đã ph quát trong nhân loi trong hàng ngàn năm qua – là lun điu ca các thế lc thù đch, phn đng. Vit Nam không có “đ t quyn”, h thng truyn thông chính thc được xác đnh mt cách rch ròi là công c tuyên truyn đường li, ch trương. H thng công quyn Vit Nam đang tìm đ mi cách đ vô hiu hóa “đ ngũ quyn”. Song khác vi rt nhiu quc gia trên toàn cu, dường như Vit Nam có “đ lc quyn” (quyn lc th sáu), quyn lc ca nhng cá nhân giàu nt đ đ vách, ging như vua va vì có th xoay chuyn hot đng ca h thng công quyn, kim soát “đ t quyn”, chi phi “đ ngũ quyn” thông qua s h tr ca c h thng công quyn ln mt s blogger, facebooker ni tiếng.

Nhân s kin Landmark 81 phát ha và cách hành x khác thường ca h thng truyn thông chính thc ti Vit Nam, có th k ông Phm Nht Vượng – người đng đu Vingroup vào s nhng ông vua không ngai đang nm trong tay quyn lc th sáu hay không? Chưa th khng đnh, tm thi, ch có th đim li mt s din biến khác đ mi người cùng ngm…

Cui năm 2016, ti cuc hp gia lãnh đo chính ph Vit Nam vi gii lãnh đo chính quyn các tnh, thành ph, ông Nguyn Xuân Phúc, Th tướng Vit Nam đã ch trích gay gt qui hoch đô th Hà Ni. Theo ông Phúc, s dĩ môi trường, giao thông,… Hà Ni tr thành thm nn là vì chính quyn thành ph này phóng tay cp giy phép cho xây dng hàng lot cao c khiến h tng quá ti. Ông Phúc dn trường hp cho xây dng cao c 50 tng ti Ging Võ làm ví d và nêu câu hi: Ai cho phép xây cao c 50 tng ti Ging Võ? Không có lý thuyết nào v quy hoch li chp nhn chuyn cho xây dng ti mt nơi như Ging Võ cao c 50 tng, vi hàng ngàn căn h cao cp. Nếu mi gia đình có hai xe hơi thì ra vào, qua li thế nào? Nếu khong đt trng nào cũng cp giy phép xây dng cao c hết thì Hà Ni s ra sao? Theo li ca Th tướng Vit Nam thì ông ta tng yêu cu chính quyn thành ph Hà Ni kim tra và báo cáo v trường hp cp giy phép xây dng cao c 50 tng ti Hà Ni trước ngày 15 nhưng ti 29 tháng 12 năm 2016 vn chưa nhn được báo cáo.

Cao c 50 tng ti Ging Võ là d án Vinhomes Ging Võ ca Vingroup.

Lúc đó, câu chuyn va k được nhiu người s dng mng xã hi ti Vit Nam nhn đnh là có hai đim thú v: Th nht, ln đu tiên mt d án ca Vingroup b mt viên chc cao cp ch trích công khai và th hai, du người ch trích là Th tướng Vit Nam nhưng ging như trước đó, nhng thông tin bt li cho Vingroup không th tn ti trên h thng truyn thông chính thc. Ban đu, rt nhiu bài tường thut cuc hp ca chính ph Vit Nam hôm 29 tháng 12 năm 2016, đưa chi tiết cao c 50 tng ti Ging Võ vào ta vì báo gii đâu cũng biết đc gi ca h quan tâm đến điu gì. Tuy nhiên ngay sau đó h thng truyn thông chính thc ti Vit Nam đng lot sa ta, b chi tiết cao c 50 tng ti Ging Võ. Chng hn, Zing đi ta: “Th tướng: Ai cp phép xây cao c 50 tng Ging Võ” thành “Hà Ni, TP.HCM cn rà soát li qui hoch đô th”. Đài Phát thanh quc gia (VOV) thì đi ta: “Th tướng nói v vic xây chung cư cao tng khu đt Ging Võ” thành “Cám ơn Th tướng”…

R ti Vingroup ch có các facebooker. Mt facebooker tên là Nguyn Anh Tun đã lc tìm, sp đt chui s kin có liên quan đến Vingroup và khu Trin lãm Ging Võ đ chng minh gia Vingroup và chính quyn Hà Ni có mt thương v mua bán chính sách: Công ty Trin lãm Ging Võ vn là mt doanh nghip nhà nước. Tháng 3 năm 2015, công ty này rao bán c phn nhưng thiên h không mun mua vì quy hoch v xây dng ca Hà Ni xác đnh khu Trin lãm Ging Võ thuc “ni đô lch s” b hn chế v chiu cao và tình hình tài chính ca Công ty Trin lãm Ging Võ không sáng sa (li nhun sau thuế ch t 3 đến 6 t đng). Ch có Vingroup b tin mua khong 90% c phiếu. Thế ri tháng 4 năm 2016, chính quyn thành ph Hà Ni ban hành “Quy hoch công trình cao tng ni đô”, theo đó, trong “ni đô lch s” ch có hai nơi được phép xây quá 39 tng đ làm “đim nhn đô th” là: Khu Trin lãm Ging Võ “được phép xây dng 50 tng” và lô đt s 29 Liu Giai “được phép xây dng 45 tng”. Lúc này, c khu Trin lãm Ging Võ và lô đt s 29 Liu Giai đu đã thuc v Vingroup!

Nguyn Anh Tun nêu thc mc, ti sao c hai “đim nhn đô th” đu rơi đúng vào hai lô đt ca Vingroup? Không l “chính quyn thành ph Hà Ni ‘làm chính sách’ cho Vingroup” và theo Tun, đó chính là “tham nhũng chính sách”, là ví d minh ha v nhng “nhóm li ích” xem h thng công quyn như “công c ca riêng chúng đ đưa ra nhng chính sách làm li cho chúng, gây thit hi cho cng đng, quc gia”. Tun lưu ý, nếu thông báo khu Trin lãm Ging Võ được xây cao c 50 tng và t chc đu giá công khai thì tng s tin thu v cho ngân sách chc chn s ln hơn rt nhiu so vi con s 21,5 triu/m2 thu t Vingroup. Vingroup ch b ra 1500 t đ mua gn 90% c phn ca Công ty Trin lãm Ging Võ, trong khi giá đt khu vc này hin khong t 200 triu đến 300 triu/m2 (4).

Khoan bàn đến tính chính xác trong nhn đnh ca Nguyn Anh Tun. Ch nêu vài thc mc: Nhng nhn đnh này cho thy vn đ mà Nguyn Anh Tun nêu ra rt đáng lưu ý, ti sao không cơ quan truyn thông chính thc nào Vit Nam quan tâm đ xác đnh thc hư? Ti sao li né tránh vic đ cp đến Vingroup k c khi tường thut phát biu ca Th tướng Vit Nam v Vinhomes Ging Võ?

Du cho hot đng đu tư, khai thác các d án ca Vingroup Vit Nam gây ra không ít lo ngi, bt bình nhưng thường thì người ta ch có th tìm thy s lo ngi, bt bình y trên… mng xã hi. Tuy nhiên đng đến Vingroup trên mng xã hi cũng không phi là chuyn d. Cui tháng 9, đu tháng 10 năm ngoái, chng phi dư lun Vit Nam đã tng rúng đng bi mt s facebooker b Công an thành ph Hà Ni “mi” đến “làm vic” do “nói xu, bôi nh mt s cá nhân” đó sao (5)? Theo tường thut ca báo chí Vit Nam khi y, nhng facebooker này b xem là “nói xu, bôi nh mt s cá nhân” ch vì đã ch trích vic Vinschool – h thng tư thc ca Vingrooup – loan báo s nâng hc phí đến 50%!

Tương t, năm ngoái, Hà Nht Tân, mt Kiến trúc sư kiêm Ging viên Đi hc Hoa Sen, người tng s dng kiến thc chuyên môn phân tích v thiết kế Vinhomes Tân Cng (theo Tân, do có quá nhiu khi nhà cao san sát vi nhau cng vi đc đim khu vc, nếu xy ra ha hon, các khi nhà này s tr thành… “đài hoá thân hoàn vũ” - lò thiêu xác), k trên trang facebook ca ông rng, sau khi đưa “Vinhomes và Đài hóa thân hoàn vũ” lên facebook thì có “bn nào đó” đến tn Phòng Qun lý nhân s ca Đi hc Hoa Sen đ dò la v ông. Tân gi đó là “trò tr trâu”, Tân nhn công an Vit Nam nên thôi “da bóng, da gió” đi. Có mun da cũng nên “có tí cht xám”, bi Tân ch mun cnh báo khi thy nguy cơ cao và đt vn đ “nếu cháy tht thì sao?” mà thôi (6)

***

Tht ra, Vit Nam đã có không ít vua không ngai. Mi đây, va có hai ông vua không ngai là Đinh Ngc H (t “Út Trc”) và Phan Văn Anh Vũ (t Vũ “Nhôm”) b phế trut. Ai? Nơi nào s quan tâm, nghiên cu v nhng ông vua không ngai và v quyn lc th sáu, tuy sinh sau, đ mun nhưng ti Vit Nam có v đã vượt lên, đng trên c các quyn chính thng (lp pháp, hành pháp, tư pháp)? V Mobifone được phép dùng công qu mua 95% c phn ca AVG (An Viên Group – tp đoàn tư nhân hot đng trong lĩnh vc vin thông, truyn thông do ông Phm Nht Vũ, em rut ông Phm Nht Vượng làm ch) vi giá gn gp bn ln giá tr tht, khi s vic v l, ch có các viên chc, k c nhng viên chc cao cp, c như hai cu B trưởng Thông tin – Truyn thông (Nguyn Bc Son và Trương Minh Tun) b truy cu trách nhim, còn ông Phm Nht Vũ vn bình an có phi là nh s vô song ca quyn lc th sáu không?

Chú thích