Jean Lacouture, một học giả Pháp chuyên
viết tiểu sử các nhân vật nổi tiếng trên thế giới, đã bắt đầu cuốn sách
Président Hô Chí Minh bằng câu chuyện cá gỗ. Ông kể rằng HCM sinh ra ở
Nghệ An, nơi có đời sống rất kham khổ, nơi mà những nhà nho thường dọn
bửa ăn với một con cá bằng gỗ để che mắt người ngoài khỏi thấy được
sự nghèo túng của họ, vì họ cho rằng nghèo là một chuyện xấu hổ đáng che
dấu....
Cái tinh thần chuộng bề ngoài sợ sự thật
đó còn lưu lại ngày nay ở ViệtNam để sinh ra một thứ văn hoá chạy
theo khoa bảng, chạy theo "hoành tráng" mà bên trong thì trống
rỗng. Hằng trăm ngàn tiến sĩ mà không làm nổi một cái đinh vít cho ra hồn mà vẫn huyênh
hoang là đỉnh cao trí tuệ.
Trong khi đó thì tại Cam-pu-chia, một nước
láng giềng nhỏ bé mà Jean Lacouture đã gán cho mấy chữ không lấy gì
vui là "Cộng Sản Nhà Quê", thì họ đang có một
đầu óc thực tế hơn là các "đỉnh cao trí tuệ" Việt Nam.
Trước hết người Cam-pu-chia, không bị mặc
cảm mà nhìn đúng sự thật để học hỏi và thâu nhận chất xám đến
từ mọi nơi. Một nông dân Việt Nam có sáng kiến cải tạo những vũ khí phế
thải thành những xe tăng đại bác tối tân thực
dụng, đang bị Việt Nam nghi ngờ và coi thường, nếu không muốn nói là khinh bỉ vì không có bằng tiến
sĩ, thạc sĩ, giáo sư, phó tiến sĩ v...v...Thế nhưng anh nông dân này được
đón tiếp rạng rỡ ở Cam-pu-chia như là một nhà sáng chế vũ khí có tầm cỡ
và được phong ngay hàm Đại tướng. Tiết kiệm được cho Cam-pu-chia khỏi
tốn hằng tỷ bạc mua vũ khí Nga Tàu để....vứt đi.
Cam-pu-chia đã thiết kế và sản xuất được
xe hơi với giá rẻ và ít hao xăng, một cần
thiết cho các nước mới mở mang phải biết liệu cơm gắp mắm.
Còn Việt Nam thì chỉ mới biết lắp ráp xe
của các hãng ngoại quốc, do người ngoại quốc điều khiển và chỉ mới ở giai
đoạn gia công, trong khi bao nhiêu đầu óc Việt Nam đang phí phạm ở khắp thế
giới vì điều kiện chính trị không cho phép phục vụ đất nước.
Thủ tướng Hun Sen có người con trai là Hun
Manith,được đào tạo tại trường West Point Hoa Kỳ,một bảo đảm
về tư cách và khả năng cá nhân mà cả thế giới hâm mộ, thì chỉ giữ một chức
vụ khiêm nhường tại bộ Quốc phòng (Giám đốc sở Tình báo).Khi được hỏi có
tham vọng thay thế cha hay không, thì chàng trai 34 tuổi này trả lời rằng
đó là chuyện định đoạt do bầu cử. Còn ở Việt Nam thì các thái tử đỏ đã bắt
đầu được cài vào những chức vụ then chốt để sẵn sàng nối ngôi.
Trong khi Việt Nam đang say sưa với cái
hào nhoáng bên ngoài đang cho dân ăn bánh vẽ nghĩa là ăn những
con cá gỗ thời đại Hồ Chí Minh (theo nghĩa bóng) mà bụng vẫn đói mèm, thì ở
Cam-pu-chia chính phủ đang cho dân ăn những con cá....sắt (theo nghĩa
đen) để chửa bệnh thiếu máu.
Trên thế giới hiện nay có ba tỷ rưởi người
bị bệnh thiếu máu vì thiếu chất sắt
(anémie ferriprive), đó là bệnh của nhà nghèo, nhất là ở những nước kém mở
mang vì thiếu dinh dưỡng.Sắt là chất cần thiết để tạo nên hạt máu đỏ trong
đó có chứa một chất protéine gọi là hémoglobine(huyết cầu tố) có nhiệm vụ
chuyên chở dưởng khí (O2) hút được trong không khí từ phổi đến các tế bào,
các mô. Cơ thể thiếu sắt sinh ra thiếu máu, thiếu dưỡng khí, thiếu sự
sống....
Một sự tình cờ đã đưa con cá sắt nhảy lên
bờ để cứu sống được hằng triệu người trên thế giới.
Cách đây ba năm, một sinh viên Canada 26
tuổi, Christopher Charles, vừa đậu xong bằng cử nhân ở đại học
Guelph, Toronto, chọn đi nghỉ hè ở Cam-pu-chia, đồng thời chàng cũng giúp
những nhà khoa học địa phương để cho thêm chất sắt vào thức ăn hầu làm
giãm chứng bệnh thiếu máu rất phổ biến tại Cam-pu-chia. Ở đây 60 phần
trăm phụ nữ phải làm việc vất vả ở tuổi rất sớm,
ăn uống thiếu thốn, thiểu thịt đỏ, trái cây, đồ biển v.v...
Họ thường bị mất
máu trong các kỳ kinh nguyệt và mỗi khi sanh đẻ,ảnh hưởng đến sự chậm phát triển não bộ nơi thai nhi v.v... nghĩa là ảnh hưởng đến
sức khoẻ của cả dân tộc. Các thứ thuốc chứa chất sắt thì đắt đỏ so với túi
tiền của họ. Chris Charles lấy đó làm đề tài
nghiên cứu để lấy bằng tiến sĩ. Trong ba năm trời
chàng làm việc trong những túp lều tranh, không nước, không điện để xử
dụng máy vi tính, phải học tiếng Cam-pu-chia, nhất là học nghệ thuật lấy máu bệnh nhân từ những chiếc thuyền nan chòng chành trên
sông Mékong....
Thoạt tiên Charles đề nghị các bà nội trợ
nấu ăn bằng những cái nồi bằng sắt nhưng không ai nghe vì vừa
nặng vừa đắt tiền. Đề nghị bỏ một khoanh sắt vào nồi canh cũng không ai
theo. Ý kiến chạm một cái hoa sen bằng sắt thì cũng bị chê vì hoa sen là
để cúng Phật chứ không phải để bỏ vào nồi canh. Sau cùng có lẽ vì được gợi
ý bởi cuốn sách Président Hồ Chí Minh của Jean Lacouture về con cá gỗ nên
Charles đề nghị chạm hình con cá vừa hấp dẩn vừa rẻ tiền thì được chấp
nhận ngay. Một bác thợ rèn ở đầu xóm có thể làm việc đó với giá 1,5 đô la
Mỹ
Con cá của BS Charles đem lại 75% nhu cầu
về sắt hằng ngày cho một người lớn. Đàn ông cần 9mg, đàn bà 16mg
mỗi ngày. Chỉ cần nấu ít nhất 10 phút để cho
cá....chín. Vắt thêm chút chanh vì acide citrique và acide ascorbique (vitamine C) trong chanh làm dễ
hấp thụ chất sắt và để mùi vị thêm hấp dẩn, không thua gì tô canh chua
cá bông lau mà người dân Campuchia thích ăn hằng ngày. Ở đây hiện
có trên 2500 đang "ăn" cá sắt. Cuộc khảo sát cho biết phân nửa người dùng sau 12 tháng thì không còn thiếu
sắt trong cơ thể nữa, hết những triệu chứng
của bệnh thiếu máu như mỏi mệt,tim đập nhanh, người xanh xao, chóng mặt nhức
đầu, kém trí nhớ.... Họ thấy yêu đời hơn và năng động hơn. Chính phủ
Cam-pu-chia đang khuyến khích xử dụng rộng rãi trong dân gian.
Tôi còn nhớ vào năm 1982, khi bà bs Dương
Quỳnh Hoa còn làm Giám đốc Trung Tâm Nghiên Cứu Dinh Dưỡng
Nhi Khoa tại bệnh viện Nhi Đồng 2, Sai-Gòn, một hôm có phái đoàn đài
BBC đến thăm, thấy có nhiều trẻ em bị mù vì
bệnh khô mắt (xérophtalmie) vì thiếu vitamine A, thì được bs Quỳnh Hoa
giải thích:
" Ở đây chính phủ thích choàng khăn
quàng đỏ lên cổ các em hơn là phát cho các em mỗi ngày một viên vitamine
A để khỏi bị mù".
Một câu nói còn ý nghĩa đến ngày nay, gần
nữa thế kỷ sau, để thấy rõ chính sách lo cho dân của cộng sản Việt
Nam. Khi bà bộ trưởng y tế Kim Tiến thờ ơ trước các em bé chết vì chích
thuốc ngừa mà bận lo đi nếm nước piscine để kiểm soát lượng thuốc khử trùng
chlore, thật là một cử chỉ phường tuồng vô liêm sĩ. Trong khi anh
cộng sản "nhà quê" (chữ của
J.Lacouture) đã biết lo sức khoẻ cho dân
bằng cách khuyên ăn cá sắt thì ViệtNam còn cho dân
ăn cá gỗ dài dài....
Cá sắt, cá gỗ, ai ngu hơn ai?
Paris, ngày Đông Chí, 2015
Phương Vũ Võ Tam-Anh