Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình - Ảnh: SCMP |
Theo báo Bưu
điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP), vào lúc đang có làn sóng bất mãn gia tăng trong
giới học giả, đảng Cộng sản Trung Quốc (CPC) chỉ đạo các cơ quan nghiên cứu
phải khuyến khích các học giả thể hiện “tinh thần yêu ước cao độ”.
Tờ báo Hồng
Kông nói trên ngày 8.8 đưa tin vào ngày 31.7 Ban Tuyên giáo trung ương và Ban
Tổ chức trung ương của CPC công bố cuộc vận động “tinh thần yêu nước cao độ” ở
giới trí thức, đặc biệt các học giả trẻ và trung niên ở những trường đại học và
cơ quan nghiên cứu, một số công ty và các cơ quan công quyền.
Theo tài
liệu tổ chức cuộc vận động, các cơ sở trên phải tổ chức hội thảo, để các học
giả học tập, thảo luận về tinh thần yêu nước. Họ cũng phải xem cuộc vận động là
“phần cốt tử” trong công tác nghiên cứu, đào tạo chuyên môn.
Các học giả
cũng được khuyến khích về thăm những vùng nghèo và hẻo lánh, các cộng đồng dân
thiểu số và căn cứ cách mạng cũ “để nghiên cứu xã hội học và đóng góp ý kiến”.
Họ cũng phải viết sách, báo về tinh thần yêu nước, giới truyền thông nhà nước
phải liên tục đưa tin về các cơ quan ban ngành, tổ chức và cá nhân tham gia và
tiến độ của cuộc vận động “phục vụ chính trị” này.
Truyền thông
nhà nước Trung Quốc còn dẫn lời một cán bộ phụ trách cuộc vận động này: “Mục
đích chính là củng cố “đường lối chính trị” của các nhà trí thức, xây dựng
“nhận thức chính trị và tư tưởng” của họ theo đúng các mục tiêu mà đảng và nhà
nước đã đề ra”.
Theo SCMP,
giới học giả nhận định cuộc vận động này giống như chỉ đạo họ tuân thủ triệt để
đường lối của CPC. Ông Chương Lập Phàm, nhà sử học Trung Quốc hiện đại ở Bắc
Kinh, nói: “Nhìn chung, tinh thần yêu nước được vận động, khi trung ương đảng
không nhận được đủ sự ủng hộ hoặc không đủ sự gắn kết”.
Thông điệp
trên là rõ ràng, trong bài xã luận đăng trang nhất Nhân dân nhật báo (cơ
quan ngôn luận của CPC) hôm 2.8: “Trọng tâm của cuộc vận động là kêu gọi đại bộ
phận trí thức quyết tâm theo đảng”.
Giáo sư Cố
Túc dạy triết học và luật ở Đại học Nam Kinh, cho rằng cuộc vận động này sẽ
không hiệu quả, vì “trong quá khứ đã có những cuộc vận động tuyên truyền tương
tự, giới trí thức đã quá rành và họ sẽ chờ xem kết quả có được như mong muốn
hay không”.
Hoạt động
giáo dục lòng yêu nước rất mờ nhạt
SCMP viết dưới thời Chủ tịch Tập Cận
Bình, việc kiểm soát nhận thức chính trị và tư tưởng được siết chặt ,buộc nhiều
học giả có tư tưởng tự do đã giữ im lặng, không còn thẳng thắn lên tiếng như
trước đây.
Nay Bắc Kinh
đang đối mặt với một sự phản đối đáng kể. Hoàn cầu thời báo, phụ san của
Nhân dân nhật báo, dẫn lời Giáo sư Tô Vệ thuộc Trường Đảng Trùng Khánh:
“Vài năm gần đây, hoạt động giáo dục yêu nước của ta đã mờ nhạt hẳn, dẫn đến
nhiều hiện tượng bất thường”.
Giáo sư Tô
và tờ báo không nêu chi tiết về “hiện tượng bất thường”, nhưng các nhà phân
tích về Trung Quốc nói ngày càng có nhiều sự thầm thì bất mãn nơi giới trí thức
Trung Quốc, những lời lẽ bất mãn ấy đã được đưa lên mạng xã hội vốn bị kiểm
soát chặt.
Giáo sư Cố
Túc nói: “Trong hai tháng qua, giới trí thức rất phấn khích, sôi động. Các tư
tưởng mà họ từng không dám nói công khai nay đã được đăng tải. Nhiều người lo
ngại cho các chính sách và đường lối mà đất nước đang theo, và vài người đã kêu
gọi quay trở lại với các chủ trương của Đặng Tiểu Bình”.
Ý vị giảng
viên nói về cố lãnh đạo Đặng, người có công mở ra thời đại cải cách kinh tế và
mở cửa cho Trung Quốc. Giới lãnh đạo CPC vẫn kính trọng ông Đặng, còn các cựu
quan chức có tư tưởng tự do thì xem ông là thần tượng, ca ngợi ông là một nhà
lãnh đạo ôn hòa.
Một số người
nói ông Tập đã rời xa nguyên tắc tập thể lãnh đạo và công cuộc cải cách của ông
Đặng, sau khi Quốc hội Trung Quốc hủy bỏ giới hạn hai nhiệm kỳ liên tiếp đối
với chức danh Chủ tịch và Phó chủ tịch nước, mở đường cho ông Tập làm lãnh đạo
cho đến bất kỳ khi nào ông muốn.
Dưới thời
ông Tập, người đã ra “Tư tưởng Tập Cận Bình về chủ nghĩa xã hội mang bản sắc
Trung Quốc trong thời đại mới”, chính sách đối ngoại hung hăng của Trung Quốc
cũng bị nhận xét là rời xa cách hành xử “giấu che sự sắc bén, nuôi dưỡng sức
mạnh” của ông Đặng.
Học giả
Julian Gewirtz thuộc Trung tâm các vấn đề quốc tế Weatherhead Center (Đại học
Harvard, Mỹ) nói: “Ngày nay, ông Tập đã rời xa những tư tưởng của ông Đặng, như
giới học giả cần được tranh luận công khai, tách bạch giữa đảng với nhà nước,
và chủ trương “ẩn mình khiêm hạ” trong quan hệ quốc tế”.
Bài xã luận
“đanh thép và nhạy cảm” của giáo sư luật
Tuần qua,
Giáo sư luật học Hứa Chương Nhuận của Đại học Thanh Hoa nổi tiếng uy tín ở Bắc
Kinh đã có sự chỉ trích mạnh mẽ nhất. Trong một bài xã luận lan truyền trên
mạng xã hội, ông viết: “Toàn thể nhân dân, kể cả tầng lớp cán bộ, đang cảm thấy
một sự bất an đối với đường lối của đất nước cũng như lo ngại cho sự an toàn cá
nhân của họ. Sự lo lắng này đã hình thành nên một sự hoảng loạn cấp toàn quốc”.
Bài xã luận
mang tên “Nỗi kinh sợ rõ ràng, những hy vọng rõ ràng”, trong đó ông Hứa nêu 8
nguyên nhân lớn gây ra sự lo sợ và hoảng loạn: Sự lo sợ về quyền sở hữu nhà
đất; sự siết chặt khâu kiểm soát tư tưởng; phục hồi cuộc đấu tranh giai cấp;
giới trí thức bị đàn áp; “chính sách đóng cửa”; quá mê mải giúp đỡ quốc tế; tái
chạy đua vũ trang và quay trở lại chủ nghĩa toàn trị.
Bài xã luận
đã được đánh giá là một bài viết táo bạo, trực tiếp chỉ trích nhà cầm quyền
Trung Quốc dưới quyền ông Tập. Giáo sư Hứa chỉ gọi ông Tập là “người đảng viên
ấy”, trách ông Tập phá bỏ toàn bộ công cuộc cải tổ và đổi mới của ông Đặng, để
đưa toàn Trung Quốc quay trở lại thời kỳ lãnh đạo kiểu Mao Trạch Đông.
Vị học giả
viết: “Sau 40 năm cải cách, chỉ trong một đêm, chúng ta lại quay trở về thời
của chế độ cũ”, ông Hứa kêu gọi các đại biểu quốc hội Trung Quốc xóa bỏ quyền
làm lãnh đạo tuyệt đối của ông Tập, quay trở lại việc chỉ cho làm chủ tịch nước
và phó chủ tịch nước không quá hai nhiệm kỳ liên tiếp (mỗi nhiệm kỳ 5 năm): “Sự
sửa đổi đầu năm nay khiến thế giới bị sốc, và khiến dân ta quan ngại. Đó là sự
phủ nhận quá trình cải cách và chính sách mở cửa. Nó gieo rắc nỗi sợ phải quay
trở lại thời đại dưới trướng Mao”.
Giáo sư Hứa
còn kêu gọi dẹp bỏ kiểu tôn sùng cá nhân ông Tập: “Đảng đang tích cực xây dựng
một thần tượng mới, và đang trên đường giới thiệu với thế giới một hình ảnh
Trung Quốc trong thời đại toàn trị hiện đại”.
Bài xã luận
của Giáo sư Hứa được các đồng nghiệp chia sẻ, bất chấp sự kiểm duyệt. Nhà phân
tích chính trị Trần Đạo Ấn thuộc Học viện Chính pháp Thượng Hải, mô tả bài viết
là “tiếng nói phê phán của một học giả thuộc hệ thống. Cuộc vận động tinh thần
yêu nước cao độ chính là lời đáp của chính quyền trước những chỉ trích của các
học giả như ông Hứa”.
Giáo sư Hứa Chương Nhuận - Ảnh: SCMP
|
Không tuân
thủ đường lối của ông Tập là không yêu nước
Ông Steve
Tsang, chủ nhiệm Viện SOAS China (ở Hồng Kông) nói cuộc vận động này đã được
lập từ lâu, không vì từ bài xã luận “đanh thép và nhạy cảm” của ông Hứa. Ông
Tsang cũng nói theo ý nghĩa cuộc vận động, thì “sẽ không có ai được xét là công
dân yêu nước hoặc hành động vì quyền lợi quốc gia, nếu như người đó không ủng
hộ đường lối của đảng do Tổng bí thư Tập đã đề ra”.
Như thế có
nghĩa Giáo sư Hứa không phải là “học giả yêu nước”. Ông là một trong nhiều học
giả lên tiếng bất mãn với ông Tập. Trong một bài báo hồi tháng 6, bà Tư Trung
Quân, một nhà nghiên cứu chính trị quốc tế, đã đổ lỗi chính quyền ông Tập không
theo đuổi chương trình cải cách, nên xảy ra cuộc chiến thương mại giữa Trung
Quốc với Mỹ, trong lúc kinh tế Trung Quốc suy thoái.
Willy Lam,
chuyên gia chính trị ở Quỹ Jamestown và là giáo sư trợ giảng tại Trung tâm
Nghiên cứu Trung Quốc thuộc Đại học Trung Quốc Hồng Kông, nói: “Lần đầu tiên kể
từ khi ông Tập giành được quyền lực vào năm 2012, ông ấy đang phải đối mặt với
sự phản kháng từ bên trong, từ trí thức tự do và các tầng lớp khác”.
Sự bất mãn
cũng được thể hiện theo các cách khác. Ngày 1.8, một nhóm cựu sinh viên Đại học
Thanh Hoa gửi một thư ngỏ, kêu gọi sa thải một vị giáo sư của trường đã tuyên
bố Trung Quốc đã nổi lên như một siêu cường hàng đầu thế giới.
Đó là Giáo
sư kinh tế học Hồ Yên Cương. Trong một loạt bài phát biểu, ông cũng nhắc lại
các tuyên bố của ông Tập, rằng Trung Quốc đã bước vào một kỷ nguyên quyền lực
mới trên thế giới, trong khi những tiền nhiệm của ông Tập thường kín miệng,
không tuyên bố ầm ĩ về các tham vọng của Trung Quốc.
Trong thư
ngỏ, các cựu sinh viên viết: “Ông Hồ Yên Cương đánh lừa chính sách của chính phủ,
khiến nhân dân hoang mang, và khiến các quốc gia khác phải cực kỳ cảnh giác với
Trung Quốc, các nước láng giềng sợTrung Quốc. Nói chung, nó gây hại cho đất
nước và nhân dân Trung Quốc”.
Theo Guardian
dẫn lời các nhà phân tích, các phê phán này chính là sự gián tiếp phản đối
chính sách đối ngoại hung hăng của ông Tập.
Ông Willy
Lam nói: “Sự bất mãn này, dù không thể bật ông Tập khỏi ngôi quyền lực, nhưng
có thể cản trở sự lãnh đạo tuyệt đối giả định của ông ấy đối với đảng CPC và
chính phủ Trung Quốc. Vị thế của ông ấy an toàn, chỉ có quyền lực của ông ấy bị
mờ xỉn ở vài cấp độ. Quyền lực của ông ấy đã bị tổn thương”.
Richard
McGregor, nhà báo tại Trung Quốc và hiện là nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện
Lowy (ở Úc) nhận định: “Trong những tuần gần đây, các dấu hiệu cho thấy tâm lý
phản đối quyền lực tuyệt đối của ông Tập đã bắt đầu xuất hiện. Nếu như xảy ra
chuyện đấu đá lớn trong giới quyền thế, thì có thể hậu quả là tê liệt chính trị
và xảy ra bất ổn, thay vì một cuộc tranh luận công khai và tự do hơn”.
Vĩnh Thụy (theo SCMP, Guardian)
http://motthegioi.vn/the-gioi-c-79/goc-nhin-c-121/trung-quoc-yeu-cau-gioi-tri-thuc-tuan-phuc-duong-loi-cua-dang-94179.html