Một sự dè dặt rất cần thiết

Bùi Tín

Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng.

Chỉ còn hơn 6 tháng nữa là Đảng Cộng sản Việt Nam họp Đại hội toàn quốc lần thứ XII (trong quý 1/2016). Chuyến đi thăm chính thức Hoa Kỳ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã diễn ra và sau đó được bình luận khá sôi nổi ở trong nước cũng như ngoài nước.
Ý kiến khen ngợi, vui mừng, đánh giá cao «chuyến đi lịch sử» này không hiếm.

Ở trong nước, ông Hoàng Bình Quân, Trưởng ban Đối ngoại Trung ương đảng đánh giá «cuộc đi thăm chính thức đã thành công», «lòng tin được xác lập», «với thịnh tình và chân tình». ông Hoàng Anh Tuấn, Viện trưởng Viện nghiên cứu Bộ Ngoại giao còn «hãnh diện về chuyến thăm lịch sử», «vượt qua mọi hy vọng, với 14 văn kiện được ký kết, mở ra triển vọng trong quan hệ giữa 2 nước trên các mặt thương mại, đầu tư, ngân hàng, giáo dục, hàng hải, an ninh».
(trên báo Đời sống và Pháp luật ngày16/7)

 

Bộ máy tuyên huấn của đảng tất nhiên cố tình thổi phồng kết quả của chuyến đi thăm này, theo tập quán «tốt đẹp phô ra, xấu xa đậy lại», dùng ngoa ngôn, xảo ngôn quen thuộc để thổi phồng kết quả, trong khi cuộc khủng hoảng niềm tin của quần chúng vẫn có xu hướng gia tăng, cuộc sống dân thường đầy khó khăn, nợ quốc gia tăng cao, giáo dục trì trệ, nền y tế xã hội tụt hậu, xã hội mất an ninh, giao thông không an toàn, bất công xã hội mở rộng, nạn tham nhũng, tệ hối lộ dai dẳng, mua quan bán tước công khai, trắng trợn. Bức tranh xã hội khi Đảng CS chuẩn bị Đại hội XII vẫn một màu xám đậm, khi Báo cáo chính trị và các văn kiện sẽ trình Đại hội vẫn một mực cưỡng bách toàn đảng và toàn dân «kiên trì chủ nghĩa Mác- Lênin, kiên trì chủ nghĩa Xã hội và chủ nghĩa Cộng sản, kiên trì chế độ độc đảng, kiên thì lấy kinh tế quốc doanh làm chủ đạo» - 4 cái gông tệ hại đã tròng vào cổ dân ta suốt 70 năm nay và là nguồn gốc chính của muôn vàn đau khổ, tụt hậu, tàn phá và bất công.

 

Lúc này, toàn dân ta, nhất là các chiến sỹ đang đấu tranh cho nhân quyền, dân chủ và tự do trong và ngoài nước cần hết sức tỉnh táo, đánh giá đúng tình hình các sự kiện, không tô hồng, cũng không bôi đen, đánh giá đúng tình hình thật sự, rút ra những kết luận thiết thực cho hành động trước mắt để giành cho nhân dân ta những bước tiến mới của phong trào.

 

Quả thật mối quan hệ giữa «Hoa Kỳ - Dân chủ» với «Việt Nam - Độc đoán» đã có một bước cải thiện đáng kể so với trước. Nhưng đó là những bước tiến bộ khó khăn, còn rất hạn chế, chậm chạp, đầy trắc trở, rất xa dưới tiềm năng, càng còn rất xa so với nguyện vọng của đông đảo người dân bình thường, của giới trí thức dân tộc, của tuổi trẻ tinh hoa của đất nước, nhất là của lực lượng dấn thân cho dân chủ.

Cần nhận rõ Tổng thống Barack Obama đã có một số nhân nhượng chiến thuật đối với nhà lãnh đạo độc đảng toàn trị ở nước ta. Cần nhận rõ quan hệ giữa một thể chế dân chủ và một thể chế độc đoán là mối quan hệ đối lập, đối kháng về bản chất, không bao giờ thay đổi. Bạn bè có trăm loại bạn bè - từ bạn bè thân thiết, chí cốt, liên minh chiến lược toàn diện gắn bó lâu bền cho đến bạn bè chiến thuật tùy lúc, tùy vấn đề, cò kè mặc cả, cân nhắc lợi hại, nhân nhượng qua lại với nhiều trắc trở khó khăn.

Tuy giữ một số nguyên tắc như không treo cờ 2 nước, không bắn 21 phát đại bác, không duyệt đội quân danh dự, không thết quốc yến, không ôm hôn thân thiết, cũng không mời nói chuyện trước Quốc hội Hoa Kỳ, Tổng thống Mỹ đã nhân nhượng tiếp ông Trọng trong Tòa Bạch Ốc tuy ông Trọng không cầm quyền từ lá phiếu cử tri. Lý do nhân nhượng là vì Hoa Kỳ đang có mối lo chiến lược rất lớn là ngăn chặn sự nổi lên của đế quốc mới Cộng sản, bành trướng Trung Hoa, thực hiện «chiến lược xoay trục sang châu Á - Thái Bình Dương», nhằm bảo vệ hòa bình, an ninh, tư do của nhân dân Hoa Kỳ và toàn thế giới. Hoa Kỳ lại đang phải gánh vác trách nhiệm chống Nhà nước Hồi giáo IS ở Trung Đông, chống bọn khủng bố quốc tế, đồng thời bảo vệ ổn định, hòa bình, an ninh hàng hải ở khu vực Đông Nam Á.

Lẽ ra lãnh đạo đảng CSVN có thể tỏ ra thức thời, nắm vững thời cơ, tận dụng chiến lược xoay trục của Hoa Kỳ, thoả mãn những yêu cầu hợp lý của Hoa Kỳ, như mạnh dạn từ bỏ lập trường phụ thuộc Trung Quốc từ sau sự kiện Thành Đô năm 1990, trả tự do cho các nhà dân chủ đang bị cầm tù, tôn trọng quyền lập công đoàn tự do của người lao động, sửa chữa những điều khoản trong bộ Luật hình sự rất phi lý về cái gọi là «lợi dụng quyền tự do dân chủ», từ bỏ việc coi kinh tế quốc doanh là chủ đạo để khuyến khích tư do cạnh tranh của các nhà kinh doanh nhỏ, vừa và các nhà đầu tư quốc tế. Về cơ bản lãnh đạo VN chỉ khôn ngoan dùng từ ngữ mềm dẻo dễ nghe để che dấu đường lối kiên trì thân Trung Quốc, Bắc thuộc và chế độ đảng trị chống tự do dân chủ cố hữu.

Chính do sự nhu nhược ươn hèn, không dám thoát sự khống chế dai dẳng của Bắc Kinh mà ông Trọng đã phải sang bái yết thiên triều trước cuộc Mỹ du, và sau khi đi Mỹ về lại phải tiếp Phó Thủ tướng Trung Quốc Trương Cao Lê để tường trình.

Cũng do đó mà nhà báo Shawn W. Crispin (trên báo The New York Times ngày 17/7) cho rằng thành tựu chuyến đi của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là “chưa đáng kể, mới chỉ mang tính biểu tượng mà thiếu thực chất”, việc bán vũ khí sát thương cho VN còn rất hạn chế, khả năng cung cấp thiết bị công nghiệp quốc phòng chưa được rõ ràng, việc chung sức hoạt động quân sự chưa được đặt ra. Tổng thống Obama vẫn nhắc đến vấn đề tôn trọng nhân quyền, thực thi quyền dân chủ và pháp quyền là những vấn đề còn tồn tại để có thể đi xa hơn nữa trong mối quan hệ giữa 2 nước. Vấn đề then chốt về kinh tế là công nhận VN đã có “nền kinh tế thị trường” vẫn còn treo lơ lửng.

Tuy đã có 14 văn kiện được ký kết về các mặt giáo dục, thương mại, ngân hàng, dầu khí, điện lực, thuế quan nhưng xem ra các công ty kinh doanh Hoa Kỳ không mấy hứng khởi, vồ vập. Vẫn theo The New York Times (số nói trên), khi tự do kinh doanh còn bị kinh tế chỉ huy khống chế, vấn đề thuế khóa chưa minh bạch, luật pháp chưa nghiêm minh, tham nhũng, hối lộ còn nặng nề, thì các nhà kinh doanh Hoa Kỳ khó có thể coi VN là mảnh đất thuận lợi, còn lâu Hoa Kỳ mới có thể từ bỏ vị trí thấp, đứng thứ 7 trong các đối tác làm ăn với Việt Nam, trong khi Trung Quốc vẫn nắm rất chặt nền chính trị, kinh tế, thương mại và các khoản đầu tư lớn nhất về xây dưng cơ khí, hoá chất, thủy điện và nhiệt điện, giao thông, trồng rừng, khai thác khoáng sản như bauxite trên khắp cả nước.

Vì những lẽ trên, kết luận rút ra qua chuyến đi của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là nhân dân ta cần rất tỉnh táo, không bị mê hoặc bởi tuyên truyền ngoa ngôn của bộ máy tuyên huấn của Đảng CS, cần tạo nên sức ép mạnh mẽ về nhu cầu cấp cấp bách Thoát Trung. Các nhà báo độc lập, các blogger tự do, các tổ chức xã hội dân sự ngày càng lớn mạnh hãy tự tin kết hợp chung sức đấu tranh kiên trì đòi tự do báo chí, tự do tôn giáo, trả tự do cho các anh chị em còn trong tù, kiên trì đòi thay đổi hẳn hệ thống chính trị từ độc đoán sang dân chủ, thay đổi hẳn đường lối đối ngoại từ phụ thuộc bành trướng sang xoay kết bạn thân thiết toàn diện với Hoa Kỳ và các nước dân chủ toàn thế giới. Đó là con đường sống, con đường phát triển trong độc lập, tự do, bình đẳng, hạnh phúc và văn minh.

Không có một con đường nào khác. Hơn lúc nào hết, đất nước ta cần một sức ép xã hội mạnh mẽ của công luận. Đây mới là yếu tố quyết định.
 

 

Bùi Tín