1. Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học, dù là Tự nhiên hay Xã hội, đều phải là những nhà khoa học giỏi đứng đầu một hay nhiều ngành. Đó là những trí tuệ tạo nên những công trình khoa học giá trị manh tính mở đường cho những hướng nghiên cứu mới, hay phát minh ra những sáng chế đột phá, tạo nên những bước tiến dài cho kỹ thuật, công nghệ và sản xuất. Nhờ trí tuệ sáng láng mà họ trở thành thủ lĩnh xác định hướng nghiên cứu và dẫn dắt đội ngũ các nhà khoa học đi đúng hướng đến thành quả cuối cùng.
2. Bởi thế, bổ nhiệm chức vụ Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học phải lấy tiêu chí khoa học là đầu tiên và duy nhất. Các nhà khoa học vĩ đại luôn là những người vĩ đại về khoa học và thừa vĩ đại về lòng yêu nước và tình yêu nhân loại, nên không cần phải lo lắng về phương diện đạo đức, nhân văn.
3. Viện trưởng đầu tiên của Viện Khoa học Việt Nam (nay là Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam) là Giáo sư Trần Đại Nghĩa – không phải là UVTƯ Đảng.
Từ sau đó, không biết do ai mách bảo, mà theo cơ cấu thì Viện trưởng Viện Hàn lâm Khoa học (cả Tự nhiên và Xã hội) phải là UVTƯ Đảng hoặc là UV Dự khuyết T Ư. Hậu quả là không phải các nhà khoa học giỏi dẫn dắt Viện Hàn lâm Khoa học. Và điều đó đã làm cho nền khoa học nước nhà không bắt kịp với các nước trong châu lục.
Những nhà khoa học chân chính sẽ từ chối chức vụ nếu nhận thấy không xứng đáng hay không thể đảm đương.
4. Tối qua nghe VTV đưa tin ông Bùi Nhật Quang, ủy viên dự khuyết Ban chấp hành Trung ương Đảng, cựu Phó chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận năm 2014-2015, được bổ nhiệm giữ chức Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam mà lo lắng cho Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam. Bởi vì ông Bùi Nhật Quang được cơ cấu vào UVTƯ để về lãnh đạo Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam. Nghĩa là ông Bùi Nhật Quang được bổ túc về chính trị để dẫn dắt Khoa học Xã hội, chứ không phải nổi lên từ Khoa học mà dẫn dắt Khoa học.
5. Chính sách “quy hoạch cán bộ” của Đảng áp dụng vào Viện Hàn lâm Khoa học là không phù hợp, nếu không nói là có hại.
Nếu Lãnh đạo Đảng muốn Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học là UVTƯ Đảng để nắm bắt chủ trương của Đảng thì không khó. Bằng cách quy định, bất cứ ai được bàu làm Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học thì tự động là UVTƯ. Lúc đó các nhà khoa học sẽ tự chọn được người cầm lái xứng đáng.
6. Bài viết này không nhằm vào cá nhân ông Bùi Nhật Quang. Mà góp ý cho Lãnh đạo nhà nước với mong muốn hai Viện Hàn lâm Khoa học là Viện Hàn lâm Khoa học & Công nghệ Việt Nam và Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam có được các vị Chủ tịch xứng tầm, để chung tay đưa nền khoa học nước nhà tiến kịp dần với châu lục.