ĐÔI ĐIỀU NGẪU HỨNG
VỀ “NGÀY NGƯỜI CAO TUỔI”
Tương Lai: "Nói là “suy bụng ta ra bụng người” chính là vì “người cao tuổi” là cái thằng tôi đây, nếu vào thời mồ ma phong kiến hủ bại thì cũng được “thứ dân đinh rước lễ một câu đối vóc, 1 phong pháo, 50 quả cau đến nhà mừng thọ” như vừa dẫn ra ở trên. Thì nay, trong xã hội hiện đại dân chủ vạn lần hơn cũng vinh dự hơn, được triệu đến trụ sở Chi bộ để nhân cái án khai trừ vì ba cái tội đã phạm lâu nay : đi biểu tình chống Trung Quốc, viết bài phản biện đưa lên mạng và trả lời phỏng vấn đài báo nước ngoài. Nhưng có một tội nặng nhất không tuyên minh bạch ra được lại là tội động đến gót chân achille của nhà cầm quyền Trung Quốc, người đồng chí cùng chung ý thức hệ với ông Nguyễn Phú Trọng “cùng chung vận mệnh” với Đảng Cộng sản Trung Quốc."
Chúc mừng ông Tương Lai
Như vậy là tấm bằng mấy chục tuổi đảng của ông đã tự nó rớt xuống đất. Con cháu không phải thấy tấm bằng ô nhục ấy khi nhìn lên tường.
Hiện nay, càng cao tuổi đảng càng ô nhục với con cháu, hậu duệ. Vì thế xin chúc mừng ông Tương Lai.
Nguyễn Trung Chính
Năm nay, lần đầu tiên ngẫu hứng định viết
đôi điều về ngày “người cao tuổi” vì bỗng chợt giật mình nhớ ra hình như mình
cũng đã được liệt vào lớp người có quyền “lão
giả an chi” mà nhấm nháp cái danh hiệu vốn vẫn chưa định hình được trong
thói quen tư duy đã có.
 |
| Nguyễn Trọng Vĩnh |
Đương nhiên, không ai chối bỏ được quy
luật. Thời gian không nương nhẹ một ai. Sự phũ phàng của thời gian in đậm dấu ấn
của nó trên cơ thể con người, trên hoạt động qua từng đường đi, nước bước. Cá
biệt, với tâm hồn nghệ sĩ, có thể nhìn thấy màu thời gian, ngửi thấy hương thời
gian để rồi bay bổng thăng hoa trong “màu
thời gian không xanh/màu thời gian tím ngát/hương thời gian không nồng/hương thời
gian thanh thanh” [Đoàn Phú Tứ].
Nhưng sau phút thăng hoa, người ta buộc
phải trở về với cuộc sống thực. Vì thế mới có chuyện Ngày Quốc tế Người cao tuổi
IDOS [International Day of Older Persons]. Không biết thế giới người ta tổ chức
ngày này ra sao, nhưng hôm rồi tình cờ mở tivi thấy VTV1 tường thuật trực tiếp
ngày kỷ niệm này tại Hà Nôi vừa rất nghiêm túc vừa pha nét hài hước!
Nghiêm túc vì hội trường lộng lẫy cờ hoa, cô MC “kính thưa” liên tục, mà là kính thưa các
quan chức chứ không phải kính thưa “các cụ”.
Nghiêm túc, còn là lễ kỷ niệm mở đầu bằng giọng ca tuyệt vời của “người cao tuổi”
Quang Thọ, nghệ sĩ nhân dân đã 70 xuân mà tiếng hát vẫn ngân vang có sức cuốn
hút mạnh mẽ. Còn hài hước là cảnh các
cụ lom rom khó nhọc bước lên sân khấu, run rẩy xếp hàng như các cháu chắt của
mình thường được các thầy cô, các anh chị phụ trách xua lên sân khấu. Tụi trẻ
thì có lẽ sẽ nhanh nhảu tíu tít vì sắp được đón cái phong bì tài trợ của các
nhà hảo tâm, chứ các cụ đi được đến đây đã mệt lắm rồi. Lại được hướng dẫn đứng
xếp hàng dài sao cho coi được vì ống kính tivi sẽ phải đưa sao cho hoành tráng
để sự quan tâm vô bờ bến của đảng và nhà nước với người cao tuổi tỏa rạng khắp
nơi. Để có được sự tỏa rạng đó, mà chắc chắn là phải có, thì của đáng tội, có cụ
trông thất thần nhìn xuống hội trường như thể sợ mình nhỡ có sai sót gì thì rầy
rà to.
May quá, phút chờ đợi không lâu vì hai vị
mệnh phụ đã oai vệ bước lên sân khấu để trao phần thưởng cho các cụ. Hai bà
tươi cười, dáng vẻ đường bệ theo sau có các cô bưng bê quà thưởng, hai bà chỉ
việc trao vào tay các cụ một cách thật chuyên nghiệp cái tặng phẩm biểu trưng.
Hình như món quà kỷ niệm làm bằng thủy tinh nãy trĩu nặng trên đôi tay già yếu
nên các cụ dúi vội vào cái túi quà để dưới chân. Thật tội nghiệp. Giá mà ai đó
thông minh thêm một chút xíu, sắp xếp một hàng ghế để mời các cụ ngồi rồi hai vị
chức sắc nọ đến trao quà thì sự tỏ vẻ kính trọng người già sẽ đậm đà thêm tí
chút thay vì đòi các cụ đứng dàn hàng ngang trên sân khấu trông vừa thiểu não vừa
bất nhã thế kia. Mà nào có khó gì, xin xem cách trân trọng người già tại một xã
nọ ở Thái Bình trong tấm hình dưới đây:
Nhưng rồi cũng xong màn trình diễn ngoạn mục, còn diễn văn diễn
võ thì miễn bàn vì chắc tai ngễnh ngãng các cụ chẳng nghe và e rằng cũng chẳng
muốn nghe chuyện “biết rồi, khổ lắm, nói mãi”. Từ những gì vừa được diện mục sở
thị trên màn hình tivi truyền hình tại chỗ mà lẩn thẩn nhớ lại chuyện xưa trong
truyền thống “Triều đình trọng tước. Làng
nước trọng xỉ”.
Sử chép rằng “tại kinh thành
Thăng Long, có đình Yến Lão được xây
dựng gần điện Kính Thiên. Hàng năm, cứ
vào trung tuần tháng hai âm lịch, triều đình chọn một ngày ban Yến Lão. Vào ngày đó, các bậc phụ lão ở
những phủ huyện cận kề kinh thành được quan sở tại đưa vào điện Kính Thiên làm
lễ bái mạng, quan khâm mạng tuyên đọc sắc chỉ của nhà vua mang ý nghĩa tôn trọng
người cao tuổi. Sau đó, các cụ được đưa sang đình Yến Lão để dự tiệc. Cứ bốn cụ
cùng tuổi ngồi một mâm, cùng nhau uống rượu, trò chuyện. Thường thì các cụ chỉ
uống rượu. Thức ăn, hoa quả, bánh trái cùng tiền, lụa vua ban các cụ chia nhau
mang về cho con cháu trong gia đình được chung hưởng! Đấy là chuyện ở triều
đình, nơi vốn “trọng tước” nhưng theo
điển lễ thì vẫn quy định ngày vua ban “yến
lão” theo cách trên cho các cụ. Còn ở làng xã thì sao?
Hương ước làng Phụng Thượng, nay thuộc xã Vũ
An, huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình quy định về lệ kính lão: "Người
trong làng tuổi đã đến lão, dân cũng nghị một khoản kính lão để kính tuổi. Ông
lão từ 50 tuổi trở lên được trừ tạp dịch, đến 60 tuổi thì có lệ vọng, quan viên
hạng nhất mỗi viên 4 đồng; hạng nhì, hạng ba, hạng tư mỗi viên 3 đồng… Làng cắt
mỗi giáp một ông quan rước lễ viên đến nhà mừng lão. Lễ mừng lão hạng xã nhiêu
trở lên một bánh pháo, 30 quả cau, hãng nhiêu phu trở xuống 1 bánh pháo, 10 quả
cau. Đến 70 tuổi đồng dân hội tề, thứ dân đinh rước lễ một đôi câu đối, một
phong pháo, 30 quả cau đến nhà mừng thọ. Đến 80 tuổi dẫn hội tế huynh, thứ dân
đinh rước lễ một câu đối vóc, 1 phong pháo, 50 quả cau đến nhà mừng thọ. Đến 90
tuổi dân mừng 1 câu đối vóc, 3 đồng, 1 bánh pháo, 100 quả cau hội từ kỳ lý đến
nhà mừng thọ.
Vậy đó! Mà xem ra cái tình người chân tình mộc
mạc, sự kính trọng thật lòng của của cộng đồng đối với các cụ hình như có sức
lay động lòng người hơn! Hay là do cái sự thấp kém của người viết suy bụng ta
ra bụng người mà đưa cái cảm xúc hoài cổ “bao
giờ cho đền ngày xưa” vào đây? Cũng có thể.
Nói là “suy
bụng ta ra bụng người” chính là vì
“người cao tuổi” là cái thằng tôi đây, nếu vào thời mồ ma phong kiến hủ
bại thì cũng được “thứ dân đinh rước lễ một
câu đối vóc, 1 phong pháo, 50 quả cau đến nhà mừng thọ” như vừa dẫn ra ở
trên. Thì nay, trong xã hội hiện đại dân chủ vạn lần hơn cũng vinh dự hơn, được
triệu đến trụ sở Chi bộ để nhân cái án khai trừ vì ba cái tội đã phạm lâu nay :
đi biểu tình chống Trung Quốc, viết bài phản biện đưa lên mạng và trả lời phỏng
vấn đài báo nước ngoài. Nhưng có một tội nặng nhất không tuyên minh bạch ra được
lại là tội động đến gót chân achille của nhà cầm quyền Trung Quốc, người đồng
chí cùng chung ý thức hệ với ông Nguyễn Phú Trọng “cùng chung vận mệnh” với Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Nói như vị lão tướng Nguyễn Trọng Vĩnh: người
ta quyết định “khai trừ anh ấy, một người đã suốt đời
dấn thân cho sự nghiệp của nước, của dân, ra khỏi đảng vì họ run sợ trước sức mạnh
và tác động của cuộc đấu tranh mà anh ấy chĩa thẳng vào họ, vào lũ quan thầy của
họ”!
Và rồi, tôi đã viết trong “Mênh
mông thế sự để gió cuốn đi” ngay sau chuyện đáng tủi nhục đó: “Giọt nước tràn ly từ cái quyết định xuẩn ngốc
một cách tội nghiệp và rất ấu trĩ nọ chỉ là một ngẫu nhiên ngớ ngẩn mà xem ra lại
chính là một nhân tố thúc đẩy đưa tới một tình thế đã chín muồi nhằm biểu đạt
tính nhất quán trong nhận thức và hành động của tôi. Lẽ dĩ nhiên, chẳng cái ngẫu
nhiên nào lại không hàm chứa trong nó cái tất yếu, và cái đó cũng chính là nỗi
đau thế cuộc! Ở đây là nỗi nhục của thân phận chư hầu mà những kẻ quyết bám giữ
cái ghế quyền lực đã giành được bằng mọi giá đã buộc phải làm. Trong nỗi đau
đó, tôi đón nhận mọi ý kiến khác với quan điểm và nhận thức của tôi như những
gì tôi đã dự liệu”.
Nhưng
rồi, trong nỗi đau thế cuộc đó, tôi lại nhận được sự khích lệ, động viên của
lão tướng 102 tuổi đời mà sức cường tráng trong tư duy đã tiếp thêm sức mạnh
cho tuổi ngoài tám mươi của tôi khó có thể diễn đạt bằng lời. Đúng là tôi đã
không nhầm khi viết trong Tuyên bố ngày 2.9.2017: Tôi hiểu rõ tôi không hề đơn độc. Trong Đảng còn nhiều đảng viên giữ được
lý tưởng và phẩm cách đảng viên Đảng của Hồ Chí Minh, họ đã và đang thầm lặng
nung nấu ý chí chiến đấu và bằng những cách riêng của mỗi người đã, đang và sẽ
đấu tranh … Đương nhiên, trong bối cảnh mới, mục tiêu và phương thức đấu tranh
phải thích ứng với đòi hỏi mới của cuộc sống đang thay đổi từng giây từng phút
để dẫn tới những đột phá.
Đôi
điều ngẫu hứng ngày “Người cao tuổi” năm nay đối với tôi xem ra lại có nét hay
hay thú vị do tính riêng tư của nó, chắc thế.
Ngày
1.10.2017