Vũ Ngọc Yên
Ngày 22.03.2018 Tổng thống Mỹ
Trump tuyên bố sẽ phạt thuế quan vào lượng hàng nhập khẩu từ Trung
cộng (TC) có giá trị
khoảng 60 tỷ USD (tương đương 10% tổng gía trị hàng nhập khẩu vào Mỹ ). Trump
cáo buộc TC lũng đoạn thương mãi và đánh cắp tài sản trí tuệ. Đặc ủy thương mại
Robert Lighthizer được ủy nhiệm trong vòng 60 ngày lập một danh
sách các sản phẩm nhập khẩu bị áp thuế trừng phạt. Cũng trong thời
gian này, bộ tài chính sẽ đề xuất các biện pháp giám sát đầu
tư của Trung cộng nhằm ngăn chận nạn đánh cắp công nghệ kỹ thuật.
Cố vấn thương mại của Trump, Peter
Navarro xác tín quyết định áp thuế cao sẽ giới hạn mức thiệt hại
mà Trung cộng đã gây ra qua việc đánh cắp tài sàn trí tuệ cũng như
sẽ làm giảm ngay 100 tỷ USD cho sự thâm hụt thương mại. Navarro nói thêm "Nếu
chúng ta cho phép TC, trên nguyên tắc tước đoạt những
ngành công nghệ chủ yếu thì chúng ta sẽ không có tương lai. Chúng ta đã đối thoại với TC từ năm 2003 và cũng từ thời gian này nền
công nghệ của chúng ta hoàn toàn bị cướp đoạt". Theo Navarro, tình trạng thâm hụt thương mại Mỹ-Hoa
đã vượt khỏi vòng kiểm soát.
Quan ngại cán cân thương mại và nạn trộm
cắp tài sản trí tuệ và công nghệ .
Không riêng Donald
Trump, các chính quyền tiền nhiệm đều lo
ngại về tình trạng thâm hụt thương mại của Mỹ
với nhiều nước đối tác kinh tế. Mỹ là cường quốc kinh tế lớn nhất
thế giới và giao thương với mọi quốc gia khác.
Năm 2017 Mỹ xuất cảng 2330 tỷ USD ,
nhập cảng 2895 tỷ USD nên nhập siêu 565 tỷ USD. Thương mại thâm hụt với
Trung cộng là 375,2 tỷ USD, với Mễ Tây Cơ 71,1 tỷ USD, với Nhật
68,8 tỷ USD và Đức 64,3 tỷ USD...Các nước đối tác quan trọng
của Mỹ trong thương mại là Trung cộng với tổng kim ngạch xuất nhập
636 tỷ USD ( trong đó nhập khẩu 505 tỷ USD), kế tiếp Gia Nã Đại 582,4 tỷ USD , Mễ 557 tỷ
USD....
Donald
Trump rất lo ngại về nợ công
và cán cân mậu dịch với TC. Trump
nhiều lần cho biết sẽ áp dụng mọi biện pháp để thay đổi mức độ
thâm hụt thương mại dù dẫn đến chiến tranh thương mại. Từ năm
2011, Mỹ phải chịu thâm
hụt thương mại trong quan hệ kinh tế với TC luôn ở mức trên 300 tỷ
USD. Hiện Mỹ đang nợ TC 1.150 tỷ USD và Trung cộng đã trở
thành chủ nợ lớn nhất của Mỹ.
Trong thời gian gần đây, nạn đánh cắp tài sản trí tuệ liên hệ với TC được giới chức Mỹ coi
là mối nguy đe dọa cho nền kinh tế. Bắc Kinh từ lâu không còn
muốn đóng vai trò công xưởng sản xuất giày dép và quần áo giá rẻ cho thế
giới. Trung cộng muốn trở thành cường quốc
kinh tế thông qua các thương vụ các hãng, các công nghệ, kỹ thuật
cao cấp, hiện đại.
Derek
Scissors, chuyên gia kinh tế từ Viện Doanh nghiệp Mỹ, nói với đài CNN "Trung
Quốc tìm mọi cách để thâu tóm các công nghệ tiên tiến. Nếu có thể, họ sẽ tìm
cách mua chúng (tài sản trí tuệ). Nếu không thể mua, họ sẽ gây sức ép buộc các
công ty Mỹ chuyển giao bí mật kinh doanh công nghệ. Nếu vẫn không được, họ sẽ
tìm cách đánh cắp chúng".
Trung Cộng dọa trả đũa
Bộ
trưởng Thương mại Trung cộng Zhong
Shan đã tuyên bố "Cuộc
chiến thương mại giữa TC và
Hoa Kỳ có thể gây ra thảm hoạ tài chính toàn cầu". Ông nhấn mạnh Trung Quốc sẽ không phát động chiến
tranh thương mại, ngược lại, tiếp tục cố gắng thiết lập cuộc đối thoại
với Hoa Thịnh Đến. Tuy
nhiên, trong trường hợp chiến tranh là không thể tránh khỏi, Trung Quốc có thể
đương đầu với bất kỳ thách thức nào và sẽ quyết tâm bảo vệ lợi ích của đất nước
và nhân dân.
Đai diên Zhang Xiangchen tại Tổ chức
thương mại thế giới - WTO cho biết sẽ kiện Mỹ ở cơ quan này.
Báo nhà nước China Daily kêu gọi các quôc gia khác hãy mạnh dạn phản
đối ngay những biện pháp áp thuế vì Mỹ duy trì đường lối sẽ tiếp tục nhả đạn "bảo hộ"...
Nếu chính quyền Trump thực sự khởi động chiến tranh thương mại, các chuyên gia tin rằng Bắc Kinh sẽ trả đũa. Những hợp
đồng của Boeing với TC
trị giá nhiều tỷ USD sẽ bị
thay thế bởi Airbus”. Ngưng
nhập đậu nành, một mặt hàng xuất khẩu quan trọng của Mỹ sang TC có giá
trị xuất khẩu trên 13
tỷ USD. Điều này sẽ ảnh hưởng đến nông dân của
các bang miền Trung Tây, thành phần cử tri
từng ủng hộ Trump. Ngừng
các chuyến du lịch tới Mỹ, gây thiệt hại nặng cho ngành du lịch của Mỹ.
Bắc kinh công bố sẽ áp thuế vào
lượng hàng nhập khẩu Mỹ trị giá 3 tỷ USD. Trước hết các sàn
phẩm khô, rượu, ống thép chịu mức thuế 15 %. Sau đó 25 % cho nhôm và thịt heo. Thịt bò
là mặt hàng nhập khẩu tiếp theo của Mỹ có thể trở thành đối tượng trả đũa của
Trung Quốc.
Ai sẻ thắng trong cuộc tranh chấp ?
Tờ Whashington cảnh báo "Chiến tranh thương mại với Trung Quốc là ngọn lửa sẽ thiêu cháy
Trump và cả nước Mỹ". Các tập đoàn bán lẻ như Walmart, Costco, những doanh
nghiệp nhập khẩu hàng tỷ USD hàng hóa giá rẻ từ TC, sẽ là những nạn nhân đầu tiên của chiến tranh thương mại. Kế
đến sẽ là hàng chục triệu người tiêu dùng ở tầng lớp trung lưu và người nghèo
của Mỹ. Sau nữa những doanh nghiệp
Mỹ xuất khẩu vào thị trường TC như
Apple, Boeing, rồi đến ngành nông nghiệp Mỹ cũng sẽ chịu hậu quả lớn.
Trump từng lập luận "khi một quốc gia thua lỗ nhiều tỷ USD trong giao thương với một quốc gia khác
thì chiến tranh thương mại là điều tốt và dễ dàng chiến thắng". Qua
đó, doanh nghiệp nội địa của Mỹ sẽ bớt chịu áp lực cạnh tranh hơn, và sẽ mở
rộng sản xuất, tạo nhiều việc làm cho người Mỹ. Nhưng thực tế công nghệ
hiện đại thế kỷ 21 ngày càng sử dụng ít lao động hơn. Nên việc áp thuế
chưa chắc đã giúp ích nhiều trong việc mang
lại việc làm.
Về
phía Bắc Kinh, các biện pháp trả đũa có thể gây phản tác dụng với chính nền
kinh tế Trung cộng. Tẩy chay
Boeing thì Airbus sẽ có lợi thế gần như là độc quyền. Khi đó giá cả và chi phí
vận chuyển sẽ tăng. Tẩy chay Apple thì một lực lượng công nhân rất lớn ở nước này
sẽ thất nghiệp. Áp thuế đậu nành
nhập khẩu từ Mỹ được dùng làm nguyên liệu sản xuất thức ăn cho hơn 400 triệu
con heo được nuôi ở các trang
trại trên toàn nước sẽ làm giá thực
phẩm thêm đắt đỏ.
Chiến
tranh thương mại Mỹ - Trung không
chỉ hại hai nước Mỹ-Trung mà còn tạo ra tác động xấu tới nhiều quốc gia khác và làm tổn thương nền kinh tế
toàn cầu, Trong ngắn hạn, hàng loạt các nền kinh tế như Nhật Bản, Đài Loan, Hàn
Quốc, và nhiều quốc gia nằm trong chuỗi cung ứng sản phẩm tại châu Á
sẽ bị thiệt hại.