Cuộc bầu cử tổng
thống Hoa kỳ tháng 11 này nhiều phần sẽ là giữa Hillary Clinton và Donald
Trump. Bên phía Dân chủ, Hillary đã bỏ xa Bernie Sanders về số đại diện bỏ
phiếu delegates sau khi thắng lớn tại nhiều tiểu bang quan trọng ngày 15 tháng
3 vừa qua. Tuy thế Sanders gần đây vừa thắng Hillary tại tiểu bang Washington
và Alaska, chứng tỏ Sanders được lòng giới trẻ và da trắng, chiếm đa số tại các
tiểu bang này.
Điều này cho thấy
trong cuộc bầu cử giữa hai đảng vào tháng 11, Hillary không được chắc ăn cho
lắm! Vì Hillary được dân đen và Hispanic cũng như phụ nữ lớn tuổi bầu nhiều.
Nhưng giới trẻ, dân trắng đã tỏ ra chán ngấy các tên tuổi quen thuộc cũ. Phía
Cộng Hòa, Jeb Bush rớt đài ngay vì không ai chịu nổi Bush thứ ba làm tổng
thống. Ngược lại phía Dân Chủ cũng có nhiều người đã chán với tên Clinton,
không chịu nổi cảnh chồng làm tổng thống, vợ cũng là tổng thống lần nữa! Nên dù
Hillary thắng Sanders nhờ đa số superdelegates là những viên chức của đảng Dân
Chủ được dành cho ghế bầu tại đại hội đảng, đều theo Hillary, bầu cử tổng quát
tháng 11 sẽ là chuyện khác. Vả lại Dân Chủ đã có Obama làm tổng thống 2 nhiệm
kỳ, rất ít khi cùng một đảng lại thắng thêm nhiệm kỳ thứ ba nữa. Gần đây chỉ có
trường hợp George H.W. Bush là Bush bố kế tiếp được 2 nhiệm kỳ của tổng thống
Reagan, giúp cho Cộng Hòa giữ được tòa Bạch Cung 12 năm liền. Ngoài ra dân
chúng Hoa Kỳ thường sẽ chọn đảng khác sau 2 nhiệm kỳ của đảng kia. Đây là ưu
thế lớn cho Cộng Hòa trong kỳ bầu cử này, nếu tính theo xác suất thông thường.
Nhưng lần này khác hẳn, chỉ vì có sự xuất hiện của Donald Trump, đã làm đảo lộn
tất cả mọi tính toán!
Trump bị giới truyền
thông và những thành phần nòng cốt của đảng Cộng Hòa, gọi là party
establishment, coi như một tên hề múa rối, không có đủ tư cách để lên làm tổng
thống. Nhưng với những thành công liên tiếp của Trump, mọi người đều đã tự nhận
là sai lầm hết vì đánh giá Trump quá thấp. Lý do chính là Trump đã ra ứng cử
đúng thời, đúng lúc, đưa ra được những chiêu bài để đánh động được sự tức giận
và lòng mong muốn cho một thay đổi tận gốc rễ cho chính quyền của Hoa Kỳ.
Nguyên nhân chính là
cuộc Đại Suy Thoái từ năm 2008 đã tạo ra sự khánh tận cho giới trung lưu của
Hoa Kỳ. Sự hồi phục kinh tế do Federal Reserve Bank bơm tiền vào, chỉ làm cho
giới 1% đã giàu lại càng giàu thêm. Trong khi đó giới trung lưu mức cao gần như
bị mất hẳn, biến thành tầng lớp trung lưu thấp, lower middle class. Giới trung
lưu thấp trước kia nay đã biến thành giới nghèo. Và dân nghèo tiếp tục nghèo
hay còn nghèo hơn nữa! Nói chung đa số dân chúng Hoa Kỳ đều cảm thấy bất an về
tình trạng kinh tế của gia đình mình, không cảm thấy khá giả sung túc như trước
và nhìn về tương lai đều nghĩ rằng con cái họ sẽ có đời sống kinh tế còn đi
xuống hơn nữa!
Và tất cả tội lỗi và
sự tức giận đã được đổ lên đầu của chính quyền Hoa Kỳ! Cũng như đổ lên cho
những di dân lậu, bất hợp pháp đến từ Mễ cũng như các quốc gia khác, đã lấy mất
công việc của dân bản xứ và làm tăng tội ác trong xã hội. Khi Trump bắt đầu
tuyên bố ra ứng cử, đây là điểm đầu tiên đã làm giới dân da trắng ít học, nghèo
bị khích động ngay khi Trump đòi xây bức tường vĩ đại tại biên giới Mễ – Hoa Kỳ
để ngăn chặn dân Mễ nhập cảnh lậu. Hơn nữa Trump hứa sẽ bắt chính phủ Mexico
đài thọ chi phí xây tường!
Cách thức mị dân này
đã làm Trump được chú ý ngay và tạo được một căn bản dân chúng ủng hộ mình từ
thành phần da trắng kỳ thị, học thức kém và nghèo. Nhưng sau đó Trump đã mở
rộng sự phổ thông và lòng ái mộ của những thành phần da trắng khá hơn
thuộc trung lưu thấp, khi Trump đánh ngón bài Trung Hoa.
Trump được lòng giới trung
lưu khi đòi bảo vệ công việc cho dân chúng Hoa Kỳ, đánh thuế nặng các công ty
mang các công việc về sản xuất sang ngoại quốc, phần lớn tại Trung Hoa, nhưng
nhiều xứ khác cũng được Trump chiếu cố đến như Mễ Tây Cơ. Trường hợp công ty
sản xuất máy lạnh hiệu Carrier là điển hình. Công ty này tuyên bố sẽ đóng cửa
nhà máy sản xuất trên đất Hoa Kỳ khi phải trả lương cho nhân viên lên đến 22 mỹ
kim một giờ. Đem công việc sang Mễ, Carrier chỉ phải trả cho nhân công 9 đồng
một giờ. Lý do là phải cạnh tranh với các hãng làm máy lạnh của các nước khác,
rẻ hơn. Nếu phải trả giá nhân công quá cao như công nhân tại Hoa Kỳ, hãng
Carrier sẽ phải đóng cửa vì không cạnh tranh nổi.
Nhưng Trump đã dùng
ngay video quay cảnh hãng Carrier họp nhân viên để tuyên bố sẽ sa thải các công
nhân làm hàng 20 – 30 năm với hãng và mang sang Mexico. Trump tuyên bố ngay nếu
thành tổng thống sẽ lập tức đánh thuế vài chục phần trăm trên mỗi máy lạnh đem
từ Mexico của hãng Carrier về bán tại Hoa Kỳ. Có nghĩa nếu Trump đắc cử, hãng
Carrier sẽ bị sập tiệm ngay nếu tiếp tục đóng cửa và sa thải nhân viên để đem
sang Mễ. Dĩ nhiên các công nhân của hãng Carrier đều ủng hộ Trump ngay. Và các
công ty sản xuất khác trong trường hợp tương tự đều thấy các công nhân thuộc
giới trung lưu lower middle class, ùn ùn theo Trump, ngay cả trước giờ theo Dân
Chủ, cũng tuyên bố sẽ theo Trump hết!
Tuy nhiên đối tượng
chính của Trump về vấn đề mậu dịch và buộc tội các công ty Hoa Kỳ xuất cảng
công việc gọi là outsourcing sang xứ ngoài, làm mất việc của dân, chính là
Trung Hoa. Có thể nói khoảng 70 – 80% các công việc sản xuất lên đến hàng chục
triệu người mất việc đã do Trung Hoa gây ra, kể từ khi Trung Hoa được thu nhận
vào Tổ Chức Mậu Dịch Quốc Tế WTO. Các chính quyền liên tiếp của Hoa Kỳ từ mấy
chục năm nay đều lúng túng không biết phải đối phó với Trung Hoa như thế nào về
chuyện mậu dịch quá lợi cho Trung Hoa và chuyện outsourcing lấy hết công việc
chế tạo của Hoa Kỳ.
Lý do là Hoa Kỳ vẫn là
quán quân hô hào tụ do mậu dịch, tự do cạnh tranh, phá bỏ hàng rào thuế quan
tariff, để phát triển kinh tế và toàn cầu hóa. Nay cạnh tranh về giá cả không
lại với Trung Hoa vì đồ làm từ Tàu quá rẻ, Hoa Kỳ không thể muối mặt vi phạm
chính những thỏa ước đã ký kết khi lập ra World Trade Organization, chỉ với mục
đích ngăn chặn Trung Hoa.
Ngoài ra khi Trung Hoa
dùng tiền thặng dư nhờ bán hàng hóa sang Hoa Kỳ để mua những công khố phiếu
Treasury bonds của Hoa Kỳ lên đến hơn 2 trillion, Hoa Kỳ đã thành con nợ của
Trung Hoa. Cũng như ngay chính Hillary Clinton khi làm bộ trưởng ngoại giao đã
than thở, làm sao đối phó với Trung Hoa đây khi họ là chủ ngân hàng, bankers, của
chính quyền Hoa Kỳ!
Vì thế trải qua mấy
chục năm từ thời Reagan, Bush bố, Clinton, Bush con rồi Obama, Hoa Kỳ đã để mặc
cho Trung Hoa phá tan các kỹ nghệ sản xuất manufacturing, làm mất đi cả chục
triệu công việc, làm giới trung lưu biến mất thành giới nghèo, khi công nhân
làm việc 20 – 30 mỹ kim một giờ mất việc phải đi làm lương tối thiểu 6 – 7 đồng
không đủ sống!
Trump tuy là ứng cử
viên của Cộng Hòa nhưng không theo chủ thuyết tự do mậu dịch của Cộng Hòa, đã
hứa hẹn ngày đầu nhậm chức sẽ cho bộ Tài Chính Treasury liệt kê Trung Hoa là xứ
lũng đoạn tiền tệ, currency manipulator và đánh thuế quan tariff tối đa lên
hàng hóa nhập cảng từ Trung Hoa. Cũng như sẽ đánh thuế thật nặng các công
ty Hoa Kỳ đem công việc sang sản xuất tại Trung Hoa. Những hứa hẹn này
của Trump đã trở thành âm nhạc vào tai của các công nhân đã bị mất việc vì công
ty đem việc sang Trung Hoa hay tuy còn việc nhưng lúc nào cũng nơm nớp lo sợ bị
mất việc. Vì thế Trump đã quyến rũ và khích động được tầng lớp trung lưu còn
sót lại của các kỹ nghệ Hoa Kỳ và sẽ là mối lo sợ cho Hillary trong kỳ tranh cử
tháng 11. Vì những thành phần công nhân này vốn là nòng cốt của Dân Chủ sẽ bỏ
đảng để bỏ phiếu cho Trump kỳ bầu tới!
Trong cuộc phỏng vấn
ngày thứ sáu 25 tháng 3 vừa qua với ký giả David Sanger của tờ báo New York
Times, Trump tuyên bố sẽ dùng mậu dịch để làm đòn bẩy khi thương lượng với
Trung Hoa. Hoa Kỳ có sức mạnh lớn lao với Trung Hoa. Đó là sức mạnh của mậu
dịch. Trump quả quyết như thế và nói sẽ giải quyết việc Trung Hoa đang cho xây cất
các hòn đảo nhân tạo trên biển Đông và cơ sở quân sự cũng như phi đạo
và hỏa tiễn phòng không trên các đảo này, bằng mậu dịch! Chỉ việc dọa sẽ cấm
cửa không cho Trung Hoa xuất cảng hàng hóa sang Hoa Kỳ nữa! Điều Trump không hề
nhắc đến là sẽ đối phó với việc Trung Hoa trả đũa lại bằng cách nào!
Một điểm Trump nhấn
mạnh trong cuộc phỏng vấn là sẽ không để Trung Hoa hay các đối thủ khác lường
trước được những suy tính và quyết định của mình. Trump nói sẽ trở thành không
tiên đoán được, unpredictable, khi lãnh đạo quốc gia vì Hoa Kỳ quá dân chủ và
cởi mở nên trở thành quá dễ dàng cho đối thủ tính trước được phản ứng. Ngay cả
khi hỏi về Hoa Kỳ có thể có chiến tranh với Trung Hoa vì vấn đề biển Đông hay
không, Trump nói sẽ không để đối thủ biết được điều mình nghĩ thật sự ra sao,
có nghĩa sẽ không loại trừ giải pháp chiến tranh với Trung Hoa nếu cần!
Hillary Clinton khi
làm ngoại trưởng cho Obama cũng đã tỏ ra rất diều hâu trong việc tranh chấp
biển Đông với Trung Hoa. Tuy thế Hillary không cứng rắn như Trump trong việc
đối phó với Trung Hoa và tính toán rất thực dụng pragmatic, nên không làm Tập
Cận Bình và chính quyền Trung Hoa e dè nhiều. Thực sự họ Tập có thể sẽ coi
thường và đánh giá Hillary thấp chỉ vì thái độ trọng nam khinh nữ nên nếu
Hillary đắc cử sẽ có thể có phản ứng ngược là Hillary cứng rắn hơn nữa.
Nhưng Trump là nhân
vật Trung Hoa lo ngại nhất vì không biết rõ và không tính được, y như điều
Trump đã nói là không lường được, unpredictable, khi phải đối phó với Trung
Hoa!
Tóm lại, cuộc bầu cử
còn nhiều thay đổi, nhưng nhiều phần sẽ là Donald Trump và Hillary Clinton.
Người nào thắng cử cũng sẽ là địch thủ đáng ngại cho Trung Hoa và sẽ gây ra
nhiều biến động, kể cả chiến tranh cũng có thể xảy ra trong tương lai
Chúng ta hãy chờ xem!
3/27/16
KPNĐP (Tác giả gửi BVB, Dân Quyền, Huỳnh Ngọc Chênh)