Nguyễn Vinh
i(TBKTSG Online) - Sáng
hôm qua (10-8-2015), trong buổi Thảo luận về dự án Luật phí, lệ phí tại phiên
họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đã “kêu
trời” về việc người nông dân đang gánh trên vai quá nhiều khoản phí …
“Các đồng chí nhớ hôm chất vấn Bộ
trưởng Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, đại biểu đã đề cập chuyện con
gà, quả trứng bị thu mười mấy loại phí. Bộ trưởng thừa nhận đại biểu nói đúng,
thu phí này phí kia là không cần thiết. Một con gà mà bị đè ra thu đến 14 loại
phí, trời đất ơi!” (Tuổi Trẻ Online)
Cũng tại cuộc thảo luận, Bộ trưởng
Tài chính Đinh Tiến Dũng cũng cung cấp một con số thông kê lạnh lùng: “Như với
riêng nông nghiệp, vừa qua đã rà soát bỏ nhiều loại song vẫn còn 937 khoản phí
và 90 lệ phí. Con số này là quá lớn”, theo Vnexpress; và “Như câu chuyện với quả trứng
thì đúng là rất buồn cười, kiểu đếm trứng ăn tiền.”
Trước đó vài ngày, Viện Nghiên cứu
Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) công bố kết quả khảo sát “Tăng trưởng, chuyển
dịch cơ cấu và thay đổi trong nông thôn Việt Nam”, đưa ra một thực trạng không
tươi sáng: người nông dân Việt Nam vẫn đang đối diện với đói nghèo, mức GDP
bình quân đầu người của người dân sống ở nông thôn Việt Nam thấp, chỉ hơn
Campuchia; bộ mặt nông thôn có thay đổi nhưng chất lượng sống và cơ hội phát
triển của người dân vẫn còn kém. Những đề xuất mà nhóm nghiên cứu này nêu ra là
Chính phủ cần có chính sách phát triển giáo dục, đầu tư nguồn nhân lực, tăng
cường sử dụng công nghệ hiện đại trong sản xuất, loại bỏ rào cản về quản lý đất
đai…
Rất nhiều đề xuất căn bản thuộc về
cơ chế chính sách thúc đẩy phát triển nông nghiệp được nêu ra, điều mà lẽ ra ở
một đất nước nông nghiệp như Việt Nam (có 2/3 người dân cư trú ở nông thôn và
tỉ lệ dân số làm nông nghiệp vẫn chiếm 70%) tưởng phải trang bị từ rất sớm để
làm bệ đỡ ổn định và an toàn cho nền kinh tế và an sinh.
Vậy mà câu chuyện không tổ chức được
đầu ra hợp lý – được mùa mất giá, được giá mất mùa - và chuyện sử dụng phân
bón, chất hóa học độc hại trong sản xuất hàng chục năm qua luôn là vấn đề thời
sự lặp đi lặp lại.
Bên cạnh đó, sức ép của quá trình đô
thị hóa cùng với diện tích đất canh tác sản xuất ngày càng thu hẹp, chế độ hỗ
trợ an sinh, phúc lợi cộng đồng vẫn còn khoảng cách rất xa với những đô thị,
tác động xấu của biến đổi khí hậu đến sản xuất, cộng với việc người dân phải
gánh hàng trăm loại sưu cao thuế nặng một cách phi lý dẫn đến áp lực sống ở
những vùng quê yên bình ngày càng gia tăng. Chỉ theo dõi qua thông tin truyền
thông hằng ngày, có thể cảm nhận sự “bần cùng sinh đạo tặc” đã diễn ra ở các
tỉnh thành. Tại các vùng quê, nạn trộm cắp, ma túy, giết người man rợ… đang xảy
ra với tần suất cao. Bức tranh văn hóa, giáo dục và an ninh xã hội ở nông thôn
tiệp màu với quan cảnh kinh tế nông thôn.
Câu chuyện mà ông Chủ tịch Quốc hội
“kêu trời” cho thấy một sự bất cập tồn tại nhiều năm nay làm nên diện mạo buồn
của nông thôn mà ngay cả những người có quyền, đề ra những khoản phí phi lý kia
chỉ biết tăng cường khả năng tận thu nhưng cũng không quản lý hết, đưa đẩy đời
sống dân sinh đến rất nhiều hệ lụy khác.
Báo cáo khảo
sát của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM) và tiếng kêu trời của
ông Chủ tịch Quốc hội là hai sự kiện rơi cùng một thời điểm, chúng độc lập với
nhau, song sâu xa lại buộc chúng ta phải suy nghĩ về việc cần gỡ xuống những
khẩu hiệu phát triển nông nghiệp nông thôn đầy sáo rỗng; có những chấn chỉnh
quyết liệt, cụ thể về chính sách để người nông dân không rơi vào tình cảnh bần
cùng hóa, kêu trời trời không thấu, kêu đất đất chẳng nghe