BBC
Hội nghị lần thứ 10 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt
Nam đã khai mạc hôm 5/1 với chủ đề nhân sự đang đặt ra nhiều câu hỏi trong dư
luận.
Dự kiến kéo dài cả
tuần, khoảng 200 nhân vật cao cấp nhất của Đảng gặp nhau để bàn các chủ đề quan
trọng về nhân sự, tổng kết đường lối, phương hướng cho Đại hội Đảng lần thứ 12.
BBC có cuộc trao đổi
với Giáo sư Carl Thayer, một nhà nghiên cứu sống ở Úc chuyên quan sát tình hình
chính trị Việt Nam.
Carl Thayer: Trước
hết có thể nhận xét Hội nghị Trung ương 10 đã bị trì hoãn quá lâu. Trong suốt
cả năm 2014 chỉ có mỗi một hội nghị trung ương 9 diễn ra vào tháng Năm. Hội
nghị này lẽ ra có thể đã được nhóm vào tháng Tám khẩn trương để đối phó với
khủng hoảng Giàn khoan HD-981. Sau đó nó được định lại ngày vào tháng Mười,
tháng Mười Hai và nay thì vào tháng Giêng.
Ngay từ kỳ hội nghị
lần thứ 9 hồi tháng Năm đã có các tiểu ban làm việc về vấn đề nhân sự. Nhưng
hội nghị này cũng là cơ hội cuối để đảng tiếp tục hoạch định kế hoạch kinh tế -
xã hội chiến lược tổng thể, cân nhắc việc điều chỉnh vị trí của Đảng, điều lệ
Đảng và bầu cử, xác định xem cơ cấu quyền lực tới đây sẽ lớn nhỏ như thế nào,
kể cả với cơ cấu, số ghế Bộ Chính trị...Do đó đây là là một hội nghị trung ương
rất quan trọng.
BBC: Ông nghĩ là Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng sẽ trụ lại? Đã có những
nguồn gợi ý rằng ông ấy cũng quan tâm tới chiếc ghế Tổng Bí thư của Đảng.
Tất cả những gì tôi có
thể nói được là trong quá khứ, với tiêu chí hạn chế tuổi lãnh đạo ở ngưỡng 65
tuổi, thì người ta luôn mở ra đặc lệ với ghế Tổng Bí thư Đảng. Có nguồn nói
thậm chí người ta sẽ mở ngoại lệ ra cho hai cá nhân đợt này.
Nhưng rõ ràng tính số
lượng với những ủy viên sắp nghỉ hưu, chỉ tính những người đã ngồi trọn nhiệm
kỳ, mà không tính tới hai ủy viên mới trong Bộ Chính trị, thì đây là một vấn đề
với Việt Nam. Cứ năm năm một lần Việt Nam lại lặp lại vấn đề là Đảng không có
đủ nhân sự tài năng, cả nam lẫn nữ, để điền vào cho các ghế mới. Do đó hiện có
những đồn đoán và phải nói là vẫn còn sớm để nói lên điều gì.
Họ có kế hoạch lấy
phiếu tín nhiệm, sẽ được sử dụng để đề bạt những người làm việc tốt hoặc để
loại bỏ nhân sự. Và trong quá khứ đã có hành động trong nội bộ được cho là để
hạ bệ Thủ tướng, nhưng ông ấy đã tỏ ra rất mạnh mẽ trong vấn đề Biển Đông và do
đó sự ủng hộ trong Trung ương Đảng cho ông ấy khá cao. Trước đây, đã có những
tấn công mạnh mẽ, nhưng ông Dũng đã thoát ra được khá là ngoạn mục.
Có hai khả năng, thứ
nhất là có sự đồng thuận để ai đó như ông Nguyễn Tấn Dũng có thể trụ lại và làm
việc tiếp, hoặc nếu không thì tất cả sẽ đều phải về hưu. Và đó cũng từng là
cách xảy ra trong quá khứ.
Tôi nghĩ bây giờ vẫn
còn quá sớm và chúng ta phải chờ các cuộc lấy phiếu tín nhiệm trong Đảng để mà
đo đếm.
BBC: Ông nghĩ là ông Nguyễn Phú Trọng đã có được một ứng cử viên nào đó
ở trong ống tay áo của ông ấy để có thể kế vị? Tương tự, các ông Trương Tấn
Sang, Nguyễn Sinh Hùng có tự chọn ra ai chưa để thay thế vị trí của họ?
"Có hai khả năng, thứ nhất là có sự đồng thuận để ai đó như ông
Nguyễn Tấn Dũng có thể trụ lại và làm việc tiếp, hoặc nếu không thì tất cả sẽ
đều phải về hưu. Và đó cũng từng là cách xảy ra trong quá khứ."
Hết đồn đoán này đến
đồn đoán khác. Có nguồn nói ông Nguyễn Phú Trọng đã chọn ông Phạm Quang Nghị
(Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội) là ứng viên được ưa thích của
ông ấy. Do đó ông Nghị đã được cử sang Washington trong vụ Khủng hoảng Giàn
khoan 981, trước khi Phó Thủ tướng, Ngoại trưởng Phạm Bình Minh được cử đi.
Phải xem điều này có đúng không.
Tôi thì phải nói ngay
là tôi không thấy ông Nguyễn Phú Trọng có thể tiếp tục chức Tổng Bí thư. Điều
ông ấy có thể làm bây giờ chỉ là cố gắng tác động, ảnh hưởng. Nhưng thành tích
trong quá khứ của ông ấy không được tốt. Ông ấy đã từng đề cử hai nhân vật quan
trọng vào Bộ Chính trị năm ngoái, nhưng không ai trong đó được thăng tiến vào
đó. Trung ương Đảng đã không quyết việc đó. Thành tích bổ nhiệm nhân sự của ông
ấy đã không được hiệu quả.
Với cặp được cho là
cạnh tranh giữa các ông Trương Tấn Sang và Nguyễn Tấn Dũng, hai người ở miền
Nam, nếu họ tiếp tục cạnh tranh và thù địch để một người trụ lại trong khi
người kia bị hạ bệ, thì có thể cả hai sẽ phải cùng rời ghế quyền lực. Bởi vì ở
Việt Nam, quyền lực luôn có khuynh hướng tập trung, mà không có sự quá khích,
và Đảng luôn muốn điều tiết quyền lực ấy, nhất là để chọn ra giới lãnh đạo.
Do đó, một lần nữa,
gác những đồn đoán lại, đối với tôi điều quan trọng là liệu Đảng có cho biết
công khai bỏ phiếu tín nhiệm sẽ xảy ra như thế nào, được tiến hành ra sao, liệu
có được công bằng cho tất cả không, đối với các vị tri lãnh đạo chóp bu thế nào?
Ở trong những kỳ lấy phiếu tín nhiệm tại Quốc hội, ông Trương Tấn Sang có kết
quả khá cao, nhưng năm 2014, ông Thủ tướng đã phục hồi được sau lần có kết quả
khá thấp của đợt phiếu tín nhiệm diễn ra năm trước đó
.
BBC: Về phần mình, ông Nguyễn Tấn Dũng có chuẩn bị cho mình một ứng cử
viên nào để thay thế ông ấy hay là không?
Tôi sẽ không đưa ra
lời trả lời có hay không như thế, vì như thế mọi việc coi như đã xong rồi còn
gì. Riêng với ghế Thủ tướng thì có vẻ như là ông ấy sẽ không tiếp tục ngồi lại
đó. Nhiều nhà phân tích, trong đó có cả tôi, cũng gặp những khó khăn nhất định
trong việc phân tích xem ai sẽ là vị Thủ tướng kế tiếp.
Cũng có một số gợi ý
rằng trong số các cấp Phó của ông Dũng, sẽ có thể có ứng cử viên ngồi vào ghế
đó. Một lần nữa, ta nhớ rằng hội nghị trung ương 10 lẽ ra phải diễn ra sớm hơn
thay vì liên tục bị trì hoãn lâu như vậy. Lẽ ra nó phải được nhóm vào cuối năm
ngoái, nhưng rồi lại không. Mặc dù hai hội nghị trung ương một năm phải là tối
thiểu, trong 10-15 năm qua, người ta thấy cũng khá thường xuyên diễn ra tới ba
hội nghị một năm. Nhưng năm ngoái, Đảng chỉ tổ chức được mỗi một hội nghị và
điều đó thực là bất thường. Và điều đấy cho thấy ở trong Đảng đang có một số
vấn đề gì đó và việc chậm trễ lịch trình cũng gợi ý rằng, hiện nay còn quá sớm
để đưa ra một đánh giá, dự đoán.
BBC: Có vẻ Trung Quốc có quy hoạch cụ thể rõ rệt về việc chuyển giao
lãnh đạo từ mấy năm trước Đại hội Đảng, còn ở Việt Nam không làm được như vậy?
 |
Thông tin về cuộc họp của Đảng ít được công bố ra ngoài |
Thông tin về cuộc họp của Đảng ít được công bố ra ngoài
Đúng thế, chỉ nói
riêng quy mô của Bộ Chính trị, số lượng ủy viên phải nghỉ hưu đã tới con số
50%, đây là một tỷ lệ phần trăm rất cao về những người phải về nghỉ. Trong quá
khứ, những người được phép ngồi vào năm vị trí lãnh đạo cao cấp như Tổng Bí
thư, Chủ tịch Nước, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội, Thường trực Ban Bí
thư đều phải là những ủy viên đã ngồi ít nhất 5 năm toàn thời gian trong Bộ
Chính trị. Và ngay cả nếu Bộ Chính trị có mở rộng nhiều hơn, thì Việt Nam vẫn
gặp rủi ro mà tôi so sánh như khi người ta ngồi vào ghế trong một trò chơi tìm
ghế trước khi ‘tắt nhạc’. Đó là ở phương Tây, người ta luôn có nhiều người hơn
số ghế, và khi bản nhạc tắt đi, những người không tìm được ghế thì phải ra
ngoài. Còn ở Việt Nam thì trò chơi lại là người ta đặt 5 người sẵn cho 5 cái
ghế. Và khi nhạc dừng, tất cả đều phải ngồi xuống.
Cho nên trong kỳ Đại
hội lần trước, ông Trương Tấn Sang được người ta bảo là: “Chào ông, ông phải
ngồi xuống ghế Chủ tịch Nước, vì tất cả các ghế kia đều đã có người ngồi.” Hội
nghị này, hay bất cứ sự kiện nào diễn ra sau cùng, nếu không thay đổi lối chơi
thì vẫn thế, trừ phi có ai đó “vắng mặt” thôi. Nhưng mọi thứ vẫn còn quá sớm để
nhận định.
BBC: Gần đây có một trang mạng “Chân dung Quyền lực” đưa ra nhiều thông
tin chưa thể kiểm chứng, chủ yếu xoay quanh hai ông Nguyễn Bá Thanh và Nguyễn
Xuân Phúc. Trang này cáo buộc Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc có mâu thuẫn lớn
với ông Thanh. Theo ông ai đứng sau trang web này, mục đích của nó là gì?
Tôi không biết ai đứng
sau trang này. Ông Nguyễn Bá Thanh được điều ra khỏi Đà Nẵng và đứng đầu Ban
Nội chính Trung ương Đảng để chống tham nhũng và ông báo cáo trực tiếp với Tổng
Bí thư của Đảng. Động thái của ông Tổng Bí thư để tiến hành điều tra, thanh tra
khoảng hai chục vụ việc có dấu hiệu tham nhũng, làm sai lớn, và đặt ông Thanh
vào hướng đối diện với ông Thủ tướng Chính phủ, ông hỗ trợ cho ông Trọng và
mạng lưới của ông ấy… Tuy nhiên, kế hoạch này đã không được hiệu quả.
Ông Thanh là một nhân
vật rất được biết tới ở Đà Nẵng, ông ấy đã có những thử nghiệm về dân chủ ở Đà
Nẵng, ông trực tiếp chỉ đạo việc bầu cử các quan chức địa phương v.v…
Tôi nghĩ trang “Chân
dung Quyền lực” có thể ít nhiều bộc lộ nội tình và tình trạng sức khỏe của nền
chính trị Việt Nam. Với ông, Nguyễn Bá Thanh, người ta đã thiết kế nhiều cách
thức để lần trước ông không thể vào được Bộ Chính trị, còn ông Nguyễn Xuân Phúc
đương nhiên là một người gần hơn với Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng.
Nguồn : BBC