 |
| BVĐ Văn đoàn Độc Lập |
Trở lại bài báo có mục đích “đánh” nhà văn lão thành Nguyên Ngọc (NN) và
Ban Vận động Văn đoàn độc lập (xin viết tắt BVĐ), ông thiên lôi này xuất chiêu
“tiền hô hậu ủng”. Trước hết ông dẫn chuyện xảy ra tại hội nghị chuyên ngành chuẩn bị đại hội Hội
Nhà văn Hà Nội, ở đó ông nhà thơ Bằng Việt (BV) trả lời trường hợp nhà văn Phạm
Xuân Nguyên (Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội) có tên trong BVĐ, rồi dắt dây sang
chuyện BVĐ khiến nhà văn NN và tập thể này nổi giận. Nói về BVĐ, ông cho rằng
đây là “một tổ chức dị biệt về quan điểm chính trị lẫn nghề nghiệp”! Sao ông lại
áp đặt cái nhìn như thế trong khi BVĐ không phải là
tổ chức chính trị và chuyên môn cũng chỉ là làm văn chương? Chỉ dị biệt với cá
nhân ông về quan điểm văn chương thôi chứ?
Nhà văn NN đã phản đối xuyên tạc của BV và yêu cầu cải chính. Nghĩ sao đó
mà BV chơi luôn một cái thư
ngỏ. Chuyện bé xé ra to rồi! Như được mở cờ trong bụng, BV xem thư ngỏ như một
tuyên bố để đối đầu với BVĐ. Ông nêu ra ba điểm trong Tuyên bố của BVĐ để công
kích văn bản này, cho rằng BVĐ phủ nhận giá trị của nền văn học cách mạng kể từ
1945, trong khi Tuyên bố chỉ đề cập từ 1975 trở về sau. Tuyên bố BVĐ nhận xét
hiện trạng văn hóa như thế này: “Sau năm 1975, kết thúc một thời kỳ lịch sử kéo
dài hơn trăm năm, đất nước cần một cuộc phục hưng dân tộc căn bản, mà nền tảng
là phục hưng văn hóa. Tiếc thay, công cuộc cần thiết và nghiêm trang ấy đã không diễn ra như mong đợi. Trái lại, văn hóa Việt
Nam ngày càng suy thoái nghiêm trọng, lộ rõ nguy
cơ đánh mất những
giá trị nhân bản căn cốt nhất, uy hiếp đến cả sự tồn vong của dân tộc”. Có gì mà ông BV cho rằng BVĐ “phủ định sạch trơn”? Lại còn
nhắc khéo tác phẩm Đất nước đứng lên của NN với dụng ý gì? BV phản pháo
ba điểm chính của Tuyên bố BVĐ mà ông cho là “chém gió”, là “kiểu tuyên ngôn
thùng rỗng, những kiểu hiệu triệu mị dân”. Với cách dùng từ như thế này, BV đã bày tỏ quan điểm của mình và xác nhận đã đứng về
“chiến tuyến” nào rồi. Thế là rõ nhé!
Đó là đoạn mở đầu “tiền hô” để ông Thiên Văn (tui đọc là Thiên Lôi) tiếp tục
“hậu ủng”. Ông cũng dùng từ đao to búa lớn để kết tội BVĐ, nào là “tác oai, tác
quái”, “ghê gớm”, “dư luận phản ứng gay gắt”? Xin hỏi ông dư luận nào ngoài mấy ông xếp hàng
chung với mấy dư luận viên ăn theo nói leo? Còn chuyện có nhà văn nào đó ra khỏi BVĐ cũng là chuyện bình thường, tương tự như ra vào Hội Nhà
văn Việt Nam vậy thôi! Có gì mà ầm ĩ khi ra khỏi
một tổ chức để ông khen là “khôn ngoan”? Vậy những người còn lại là “dại dột” sao? Khôn ngoan của nhà văn là phải
viết với tất cả sự trung thực, viết với lương tâm trong sáng của mình. TS Hà Sĩ Phu đã chỉ rõ, “đi dưới tấm bảng chỉ đường
của trí tuệ”, không phải của cây gậy!
Ông thiên lôi đồng tình với BV khi ông này xúc phạm một số nhà văn tên tuổi
có tên trong BVĐ bằng cách gọi họ là “những gương mặt hùng hổ nhiều tuổi đời
nhưng ít tác phẩm”, rồi ông kêu gọi “nên tự giải tán”! Ông là nhà văn sao không
hiểu được giá trị văn chương đâu phải ở chỗ có nhiều tác phẩm? Quan trọng là ở
phẩm chất, tài năng, tư tưởng của tác phẩm của nhà văn chứ đâu cần phải căn cứ
vào số lượng? Ông có biết “nhà thơ của một bài thơ” Pháp Felix Arvers chỉ với một
bài thơ “Sonnet” (Khái Hưng đã dịch thành bài Tình
tuyệt vọng) nhưng nổi tiếng từ đầu thế kỷ 19 đến nay không? Đó là chưa kể Boris Pasternak
với tiểu thuyết Doctor Zhivago (Nobel 1958), Aleksandr Solzhenitsyn với
tác phẩm Một ngày trong đời của Ivan Denisovich (Nobel 1970) viết ngay
trong thời kỳ có chính quyền xô viết mà vẫn có giá trị rất xứng đáng.
Ông còn nhắc chuyện xưa “Tự Lực văn đoàn làm gì có cái gọi là
BVĐ?”. Ông có biết Tự Lực văn đoàn với tư tưởng khai phóng, lãng mạn, Âu hóa… hình thành từ năm 1932, trong khi Đề cương văn hóa Việt
Nam của Đảng đến năm 1943 mới có kia mà! Bấy giờ vẫn là thời Pháp thuộc nhưng tư nhân vẫn được ra báo, in
sách, lập hội. Nó khác xa bây giờ chứ? Ông hỏi câu này thật ngớ ngẩn vì hiện Nhà nước đã cho phép lập hội
chưa? Quốc hội vẫn còn treo Luật về Hội đó mà, vậy sao tự nhận là văn đoàn
được! Ông xúi bậy để người ta bị còng đầu hả? Ông có biết dù chỉ mới là BVĐ,
nghe đâu tác phẩm của 61 nhà văn xem như khó xuất hiện vì cái lệnh miệng này: tất
cả báo chí lề phải tuyệt đối không được phỏng vấn, đăng bài của thành viên BVĐ
trên bất kỳ báo nào! Có lẽ ông cũng đã biết!
Khi BVĐ có một trang web, ông lại bắt bẻ: “Nếu đã là BVĐ thì không có tư cách để có diễn đàn đăng tải
sáng tác… Nếu BVĐ không phải một thứ ngớ ngẩn, thì chính là biểu hiện vô pháp vô thiên”. Bó tay với ông này! Nhà văn Nguyễn
Minh Châu (NMC) đã từng than thở: “… những anh em bạn bè cầm bút một cách suôn
sẻ bình thản, được trời đất ban cho một cái tạng nhà văn luôn luôn sẵn sàng
thích nghi với mọi thứ lý luận và luật lệ văn học, họ thật sướng, viết ra trang
giấy mà trong bụng chẳng bao giờ có điều gì phải sợ sệt, lo lắng, như một người bao giờ cũng sống
đĩnh đạc, cứ thẳng đường chính rộng lớn mà đi; còn mình thì y như một kẻ gian phi lúc nào cũng như đang lén lút thu giấu cái gì quốc cấm trong cạp quần hay dưới áo. Nghĩ mà buồn quá, nghề giấy
bút nó chẳng nuôi gì được mình mà chỉ thấy nó hành mình”.
Khi nghe nhà văn NMC nói đến loại người cầm bút như ông mô tả trên, tôi liên tưởng đến nhà phê bình văn học Đặng Thai Mai từ năm 1944 đã dùng từ “văn
sĩ bò sát” để ám chỉ loại người cầm bút này, chỉ biết bò theo cây gậy chỉ đường
mà không dám ngửa mặt để thấy bầu trời sáng tạo tươi đẹp và rực rỡ như thế nào. Nhà văn NMC cũng nhắc
lại câu chuyện “nhà thơ lớn như Xuân Diệu làm một công việc rất công phu là bình giá và giải thích những giá trị văn học cổ điển của
nước nhà, mà sao Xuân Diệu phải rào đón, dựng lên bao nhiêu là lớp phên giậu để
tự che chắn? Sao mà khổ vậy?”. Trong một trả lời phỏng vấn, nhà văn NN cũng
nói: “Nếu xã hội cần văn học, ấy là cần tiếng nói riêng, khác biệt, độc đáo của
từng nhà văn, góc nhìn, cách nhìn riêng của họ, từng người, từng nhân cách và từng tài
năng, bằng cách chỉ có văn học làm được, không ai giống ai. Dồn hết họ vào một
hội, để chỉ đạo thống nhất, buộc họ nghĩ giống nhau, tức triệt tiêu mất cái
riêng họ có, riêng nhà văn mới có, để đóng góp, khiến họ chỉ có thể là công cụ
tầm thường, vô dụng, còn tai hại nữa, vì khi đó họ chỉ có thể
nói theo, nói dối…”. Chắc ông thiên lôi biết Hội Nhà văn Việt Nam đã vùi dập tập
thơ Chân dung nhà
văn của Xuân Sách như thế nào rồi?
Từ 50 năm trước, nhà văn – nhà báo Pháp Bernard Frank đã viết: “Không có bất
cứ một nhà chính trị nào trên thế giới đáng cho một nhà văn bẻ gãy ngòi bút của
mình vì ông ta”. Đọc những câu này, ông có thấy buồn cho thân phận nhà văn Việt
Nam không, thưa ông? Cho nên dựa vào quyền lực của ai đó để hăm họa người khác
là việc làm đê tiện, không xứng đáng là người, huống nữa là nhà văn! Chính
vì những lập luận áp đặt trong bài viết
trên, tôi ngờ rằng hai ông BV và TV muốn khai mào cho một cuộc đấu tố như thời
Nhân Văn – Giai Phẩm chăng? Nếu vậy thì, thay vì một nền văn học rực sáng, văn
học sẽ đi vào thảm họa. Trong viễn tượng đó, câu nói của F. Dostoievsky “Cái đẹp cứu rỗi thế giới” sẽ không còn vang vọng trên đất nước này nữa, thưa các ông!