Nam Nguyên,
RFA
 |
| Hàng trăm người dân tại Tòa án Thị xã Kỳ Anh nộp đơn kiện Formosa vì đã hủy hoại môi trường và gây thiệt hại cho gia đình họ. Ảnh chụp hôm 26/9/2016. (Citizen photo) |
Chính phủ
Nguyễn Xuân Phúc sốt ruột về việc cho đến nay chưa xử lý kỷ luật được bất kỳ
viên chức của Đảng hoặc Chính quyền có trách nhiệm trong việc cấp phép xả thải,
đánh giá tác động môi trường, quy trình xử lý của Dự án Khu Liên hợp Gang Thép
Formosa Hà Tĩnh mà hậu quả dẫn tới thảm họa môi trường biển miền Trung hồi
tháng 4/2016.
Đối tượng nặng ký
Nhà báo tự
do Huỳnh Ngọc Chênh, người được tổ chức Phóng viên không biên giới vinh danh là
Công dân mạng toàn cầu 2013, từ Saigon trình bày ý kiến về việc những ai thực
sự phải chịu trách nhiệm trong việc đưa dự án gang thép Formosa về Hà Tĩnh và
làm ngơ với những dễ dãi làm tổn hại môi trường:
“ Không một
quốc gia nào chấp nhận việc gây ra thảm họa môi trường lớn như vậy mà đến bây
giờ vẫn chưa kỷ luật được những người nào chịu trách nhiệm, chưa chỉ ra đích
danh những người chịu trách nhiệm.
Theo tôi,
chịu trách nhiệm chính vẫn là ông Nguyễn Tấn Dũng, ông Thủ tướng thời đó và
trên ông ta là Đảng đã có chủ trương cho phép Formosa vào Hà Tĩnh và tiếp theo
đó nữa là Bộ Tài nguyên Môi trường đã cho phép xả thải, rồi không kiểm tra kỹ
chuyện trong hợp đồng ký kết đã không có ràng buộc bảo vệ môi trường.
Ai liên quan
đến trách nhiệm đó thì cần làm rõ. ”
Sự mất kiên
nhẫn của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc được thể hiện qua sự kiện ngày 21/12/2016,
Bộ trưởng Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng, Tổ trưởng Tổ công tác
của Thủ tướng đã truyền đạt ý kiến của Thủ tướng, yêu cầu Bộ trưởng Tài nguyên
Môi trường Trần Hồng Hà báo cáo tiến độ kiểm điểm trách nhiệm các cá nhân hoặc
tập thể liên quan đến sai phạm của Formosa.
Ý kiến của
Thủ tướng là việc này để lâu quá ảnh hưởng không tốt đến công tác chỉ đạo và Bộ
trưởng Tài nguyên Môi trường Trần Hồng Hà cần thực hiện lời hứa với Quốc hội
tại kỳ họp thứ 2 vừa qua.
Theo báo
điện tử Chính phủ, trả lời Tổ Công tác của Thủ tướng, Bộ trưởng Tài nguyên Môi
trường Trần Hồng Hà cho biết, hiện nay Ủy ban Kiểm tra Trung ương đang cử đoàn
xuống làm việc để xác định những dấu hiệu vi phạm.
 |
Hai bảo vệ người Trung Quốc bên trong khu công nghiệp Formosa Hà Tĩnh hôm 3/12/2015. AFP photo
|
Bộ Tài
nguyên Môi trường đang phối hợp và sẽ căn cứ kết luận của Ủy ban Kiểm tra, Bộ
Chính trị Trung ương Đảng để xử lý.
Bộ trưởng
Trần Hồng Hà thêm rằng nhưng vấn đề thuộc thẩm quyền của Bộ Tài nguyên Môi
trường sẽ xử lý trong năm 2016. Còn sau khi có ý kiến Bộ Chính trị về tập thể,
cá nhân nào nữa có liên quan, Bộ Tài nguyên Môi trường sẽ tiếp tục xử lý.
Formosa và lợi ích nhóm
Lật lại hồ
sơ phê duyệt đại dự án Formosa là một việc làm nhiêu khê vì nó nằm trong hai
nhiệm kỳ của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng. Đại dự án khu Liên hợp Gang thép
Formosa và Cảng nước sâu Sơn Dương tới nay đã kéo dài gần 10 năm.
Từ những xem
xét ban đầu năm 2007 thời Bộ trưởng Tài nguyên Môi trường Mai Ái Trực, rồi
chính thức phê duyệt các văn kiện trong năm 2008 dưới thời Bộ trưởng
Nguyễn Minh Quang và xảy ra thảm họa môi trường từ tháng 4/2016 với Bộ trưởng
tân nhiệm Trần Hồng Hà.
Báo chí dòng
chính, cụ thể là tờ Lao Động từng có phóng sự điều tra bật mí những bê bối khó
tưởng tượng trong quá trình đưa dự án Formosa về Hà Tĩnh. Theo đó, cựu Thứ
trưởng Tài nguyên Môi trường Bùi Cách Tuyến tiết lộ đã có sự dính líu của những
nhóm lợi ích mà ông gọi là ghê gớm liên quan đến dự án Formosa.
Ông Bùi Cách
Tuyến nhấn mạnh, tuy ông ký quyết định cho phép Formosa xả thải ra biển, nhưng
đó là quyết định tập thể của Ban Cán sự Đảng Bộ Tài nguyên Môi trường gồm rất
nhiều người.
Bên cạnh các
giới chức lãnh đạo của Bộ Tài nguyên Môi trường, vai trò đặc biệt quan trọng là
ông Võ Kim Cự, nguyên Chủ tịch, nguyên Bí thư tỉnh Hà Tĩnh.
Nhân vật này
được cho là người trực tiếp vận động đưa dự án Formosa về Hà Tĩnh, cấp phép cho
thuê đất 70 năm vượt thẩm quyền nhưng được Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng lúc
đó hợp thức hóa.
Ông Võ Kim
Cự sau khi bình yên rời Hà Tĩnh cuối năm 2015 đã tiếp tục đắc cử Đại biểu Quốc
hội khóa 14, đắc cử Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam.
Với một hệ
thống chính trị song trùng Đảng - Chính phủ, vấn đề kết luận ai là người trách
nhiệm trong vụ Formosa hầu như nằm trong tay Ban Kiểm tra Trung ương, cơ quan
nắm cây roi kỷ luật của Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam. Từ đó mới có thể có
biện pháp xử lý về mặt chính quyền hoặc xử lý pháp luật.
Dư luận
trong những ngày qua bàn tán về việc sẽ phải có con dê tế thần trong vụ
Formosa. Luật sư Trần Quốc Thuận, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội nhận
định:
“Chưa biết
con dê đó là con dê nào, đó là những lời bình luận, cần phải có chứng cứ rõ
ràng. Bởi vì việc Formosa không phải ông Võ Kim Cự mà làm được, ông cự đã từng
nói có các Bộ ngành ở Trung ương đồng ý và có phê duyệt của người đứng đầu
chính phủ. Như vậy chia xẻ trách nhiệm đi tới đâu thì xử lý tới đấy.
Nếu nghiêm
trọng thì hình thức xử lý cao nhất là khai trừ Đảng, nếu mà đã nghỉ rồi thì như
thế, còn nếu dính tới của cải vật chất, nhận tiền nhận hối lộ thì có thể bị
truy cứu trách nhiệm hình sự.”
Gần đây Tổng
Bí thư Nguyễn Phú Trọng thể hiện quyết tâm chống tham nhũng, làm trong sạch
Đảng. Nỗ lực này được mở ra với những phanh phui sai phạm nghiêm trọng ở Bộ
Công Thương, liên quan tới cựu Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng.
Nhân vật này
bị cảnh cáo về mặt Đảng bị làm cho mất danh dự, nhưng về mặt pháp luật nếu muốn
xử lý hình sự ông cựu Bộ trưởng, thì cần phải có chứng cớ về tham nhũng hối lộ
mà đây là điều rất khó chứng minh.
Câu chuyện
xử lý kỷ luật cá nhân, tổ chức liên quan tới thảm họa môi trường do Formosa Hà
Tĩnh gây ra chưa biết sẽ có kết quả như thế nào, đặc biệt đối với các quan chức
mà cao nhất là Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, tới các Bộ trưởng và Thứ trưởng, các
Tổng Cục trưởng, Cục trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường các thời kỳ và đặc biệt
nguyên Chủ tịch, nguyên Bí thư Hà Tĩnh Võ Kim Cự.
Theo Luật sư
Trần Quốc Thuận, xử lý về mặt Đảng thì cứ xử lý nhưng về mặt pháp luật cần có
những chứng cớ cụ thể liên quan tới ăn tiền nhận, hối lộ thì mới có thể xem xét
để truy cứu trách nhiệm hình sự.
Nguồn: Theo RFA