Luật sư Trương Thanh Đức (*)
 |
| Ông Vũ Quang Hải, Phó tổng giám đốc 28 tuổi của Sabeco, trong một hoạt động của công ty. Ảnh: Sabeco |
(TBKTSG) - Với tư cách của một công ty cổ phần, việc Sabeco bầu ông Vũ
Quang Hải, con trai của Bộ trưởng Bộ Công Thương (vào thời điểm bầu), làm
thành viên hội đồng quản trị và bổ nhiệm chức danh phó tổng giám đốc là
không phạm luật. Tuy nhiên, sai phạm trong trường hợp này lại nằm ở phía
người không có quyền bổ nhiệm. Đó là ba điểm sai trong ba cụm từ tại Quyết
định số 1288/QĐ-BCT ngày 4-2-2015 điều động ông Hải của Bộ Công Thương, do
một thứ trưởng ký, gồm “điều động”, “đến nhận công tác” và “đề cử tham gia
hội đồng quản trị”.
Xét chức năng và nhiệm vụ, Bộ
Công Thương không có quyền thực hiện bất cứ việc nào trong cả ba việc nêu
trên. Nhưng trên thực tế, liệu có doanh nghiệp nào trực thuộc sự quản lý
của bộ trong trường hợp này lại dám nói không với quyết định điều động, từ
chối việc tiếp nhận và không bầu theo đề cử?
Về lý, Sabeco không phải là một
cơ quan trực thuộc Bộ Công Thương, mà là một công ty cổ phần có tư cách
pháp nhân độc lập. Vì vậy, bộ này chỉ có thẩm quyền can thiệp vào Sabeco
thông qua vai trò của người quản lý vốn cổ phần, tức vai trò của một cổ
đông sở hữu vốn chi phối của công ty. Còn mọi quyết định về nhân sự tại
Sabeco phải tuân theo Luật Doanh nghiệp năm 2005 và Bộ luật Lao động năm
2012, theo đúng quy trình là: Đại hội đồng cổ đông bầu thành viên hội đồng
quản trị và hội đồng quản trị bổ nhiệm các chức danh quản lý như tổng giám
đốc, phó tổng giám đốc.
|
Thực
chất thì chẳng khác nào Bộ Công Thương bầu và bổ nhiệm con trai bộ trưởng
vào Sabeco, vì người đại diện của bộ này luôn quyết định 90% kết quả bỏ
phiếu. Dư luận nghi ngờ bố bổ nhiệm con là có căn cứ!
|
Ông Hải là một công chức, nhưng
không phải là người đại diện quản lý vốn cổ phần của Nhà nước tại Sabeco,
nên khi rời khỏi Bộ Công Thương, thì bộ này chỉ có một quyền duy nhất là
“cho thôi việc” theo quy định của Luật Cán bộ, công chức năm 2008. Sau khi
không còn là công chức của bộ nữa, thì ông Hải chỉ còn là “dân thường”, một
người lao động “tự do”, không chịu sự ràng buộc của bất kỳ cơ quan, doanh
nghiệp nào. Bộ tuyệt đối không có quyền “điều động” một người lao động đến
bất kỳ một doanh nghiệp nào không phải là công ty 100% vốn nhà nước trực
thuộc mình.
Bộ Công Thương chỉ có quyền “điều
động” nhân sự của bộ đến làm việc gì đó hoặc “nhận công tác” tại một đơn vị
trực thuộc. Còn đối với trường hợp này, ông Hải chỉ có thể trở thành người
quản lý và người lao động của công ty nếu được đại hội đồng cổ đông và Hội
đồng quản trị Sabeco bầu, bổ nhiệm và ký hợp đồng lao động. Bộ không có
quyền điều động một người lao động (không còn là công chức sau thời điểm
rời khỏi bộ) đến “nhận công tác” tại bất cứ một doanh nghiệp nào.
Và, Bộ Công Thương chỉ có quyền
đề cử người đại diện quản lý vốn cổ phần của Nhà nước tham gia ứng cử thành
viên hội đồng quản trị, không thể đề cử một người “dưng” vào một chức danh
quản lý của doanh nghiệp.
Tóm lại, quyết định trên rất gần
với với kiểu “lạm dụng chức vụ, quyền hạn” trái pháp luật, can thiệp vào
quyền của doanh nghiệp, kiểu như “ra lệnh” cho doanh nghiệp phải tiếp nhận,
bầu và bổ nhiệm một nhân sự mà không dựa vào bất kỳ cơ sở pháp lý nào. Đó
chính là một biểu hiện của “tham nhũng quyền lực” chứ còn gì nữa!
Ngoài ra, Bộ Công Thương (còn)
cử nhân sự của mình nắm giữ 90% vốn cổ phần tại Sabeco. Như vậy, về lý thì
đại hội đồng cổ đông Sabeco bầu ông Hải làm thành viên hội đồng quản trị và
sau đó ông này được hội đồng quản trị bổ nhiệm chức danh phó tổng giám đốc,
nhưng về thực chất, thì chẳng khác nào Bộ Công Thương bầu và bổ nhiệm, vì
người đại diện của bộ luôn quyết định 90% kết quả bỏ phiếu. Do vậy, dư luận
nghi ngờ bố bổ nhiệm con là có căn cứ.
Dù nói thế nào đi nữa, quyết
định nói trên của Bộ Công Thương cũng giống như là một mệnh lệnh hành chính
với Sabeco. Cũng đừng nói rằng, Bộ Công Thương quyết định với tư cách của
một cổ đông, vì theo Luật Doanh nghiệp, cổ đông không có quyền điều động
người đến doanh nghiệp, càng không có quyền “chỉ thị” đến “nhận công tác”
tại công ty cổ phần.
Cổ đông có quyền giới thiệu ứng
viên để công ty tuyển lao động và quyền đề cử ứng viên hội đồng quản trị.
Nhưng cổ đông nhà nước thì lại không thể đề cử người không còn là công
chức, tức là không phải là người của Nhà nước, để tham gia hội đồng quản
trị. Cho nên, nếu người đại diện quản lý cổ phần của Nhà nước đến tuổi nghỉ
hưu, thì lập tức phải thay người khác, giống như đối với trường hợp Chủ
tịch Hội đồng quản trị Vinamilk gần đây.
Về phía Sabeco, họ có thể tuyển
hoặc “xin” bất cứ ai, kể cả người của Bộ Công Thương, vì pháp luật không
hạn chế. Nhưng theo luật, Bộ Công Thương không được quyền cho người, hay
nói cách khác, là chỉ được quyền chấm dứt tư cách công chức để người lao
động được quyền tự do làm việc cho doanh nghiệp.
Qua vụ việc này, người dân càng
có quyền nghi vấn về sự minh bạch, công khai đối với tất cả các vụ bổ
nhiệm, đề cử vào những vị trí “béo bở” gần đây liên quan đến con những lãnh
đạo đương chức hay sắp về hưu.
Dư luận sẽ không dậy sóng như
thời gian qua, nếu như con cái lãnh đạo được bầu chọn, bổ nhiệm bằng một
quy trình công khai, chặt chẽ và có thể giám sát được.
(*) Trưởng ban Tư vấn
và Phản biện chính sách, Hội các nhà quản trị
doanh nghiệp Việt Nam
doanh nghiệp Việt Nam
Nguồn: Theo Thời Báo Kinh Tế Saigon