"Một vành đai,
một con đường" ra đời với 2 mục đích.
Mục đích thứ nhất của
nó về kinh tế là đẩy mạnh hàng tồn kho và lực lượng lao động dư thừa ra khỏi
biên giới theo các dự án đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng ở nước ngoài.
Mục đích thứ hai của
nó về mặt chiến lược là kiểm soát các vị trí trọng yếu bên ngoài lãnh thổ Trung
Quốc thông qua các dự án.
 |
| Trung Quốc hiện diện khắp các địa bàn, cảng khẩu trọng yếu của Pakistan thông qua các dự án của "một vành đai, một con đường". Ảnh: Alamy / SCMP. |
Chủ tịch danh dự Tập
đoàn Đường sắt trung ương Nhật Bản Yoshiyuki Kasai ngày 21/8 có bài viết độc
quyền gửi báo Yomiuri Shimbun, phân tích về sự trỗi dậy của Trung Quốc. [1]
Tác giả đưa ra một số
góc nhìn đáng chú ý về cục diện châu Á - Thái Bình Dương nói riêng và toàn cầu
nói chung, với sự trỗi dậy của Trung Quốc, đặc biệt là về kinh tế và quân sự.
Thiết lập
cân bằng quyền lực mới
Ông Yoshiyuki Kasai
cho rằng, thế giới hiện nay dường như đang đứng trước giai đoạn cuối của việc
thiết lập một sự cân bằng quyền lực mới của thế kỷ 21.
Nước đang tìm cách
thay đổi hiện trạng là Trung Quốc.
Bắc Kinh đã nhanh
chóng tăng cường sức mạnh của họ bằng cách tận dụng lợi thế của nền kinh tế lớn
thứ hai thế giới. Họ duy trì một chiến lược mở rộng ảnh hưởng hai cánh.
Về phía Tây, Trung
Quốc mở rộng quyền thống trị thông qua "một vành đai, một con đường",
về phía Đông họ đang gia tăng sức ép lên Hoa Kỳ để "chia đôi Thái Bình
Dương".
Trung Quốc đã gây ra
căng thẳng ở nhiều nơi, bao gồm quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa (thuộc chủ quyền
Việt Nam) trên Biển Đông, quần đảo Senkaku (Bắc Kinh gọi là Điếu Ngư) ở Hoa
Đông.
Những diễn biến này
hoàn toàn phù hợp với chiến lược hai cánh của Bắc Kinh.
Năm 2013 ông Tập Cận
Bình tung ra sáng kiến "một vành đai, một con đường".
Mục đích chính của
"sáng kiến" này theo tuyên bố của Bắc Kinh là: tạo điều kiện cho các
quốc gia mục tiêu có thể hội nhập, thông qua các dự án phát triển cơ sở hạ tầng
để cải thiện hệ thống đường sắt, đường bộ và cảng khẩu tại các nước này.
"Vành đai"
dùng để chỉ con đường tơ lụa thế kỷ 21 kết nối Trung Quốc với Trung Á và châu
Âu, trong khi "con đường" đề cập đến con đường tơ lụa mới trên biển
đến châu Phi thông qua Indonesia và các quốc gia ven Ấn Độ Dương.
Đáng lưu ý theo tác
giả Yoshiyuki Kasai, Trung Quốc muốn mở rộng phạm vi kiểm soát của họ bằng sức
mạnh kinh tế và quân sự to lớn.
Tuy nhiên Bắc Kinh
không chủ trương chia sẻ các giá trị phổ quát như tự do, dân chủ, pháp quyền
hoặc tôn trọng quyền con người.
Bành trướng trên biển
có thể được coi là một trong những động thái Trung Quốc củng cố "một vành
đai, một con đường".
Nhiều năm qua, Trung
Quốc liên tục củng cố và hiện đại hóa lực lượng hải quân, không quân, sẵn sàng
đối mặt với Hoa Kỳ.
Các dự án đóng mới
nhiều tàu sân bay và tàu ngầm mà Trung Quốc đang triển khai thu hút sự chú ý
đặc biệt của thế giới.
Đó là minh chứng rõ
ràng cho thấy ý định của Bắc Kinh muốn thiết lập sự hiện diện của hải quân ở
Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương.
Quốc gia này được xem
như đang tìm cách "chia đôi Thái Bình Dương" với người Mỹ, một tham
vọng chưa từng thấy.
Do đó, chắc chắn Bắc
Kinh sẽ tiếp tục tập trung vào các tuyến hàng hải qua lại Thái Bình Dương trong
thời gian tới.
Chủ nghĩa
thực dân kiểu mới
Trong những thập kỷ
gần đây, Trung Quốc đã đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng thông
qua cái gọi là "chủ nghĩa tư bản nhà nước", Yoshiyuki Kasai nhận
định.
Cách tiếp cận tư bản
kiểu Trung Quốc đã được thực hiện, thay vì kinh tế kế hoạch hóa tập trung,
Trung Quốc để một số người làm giàu trước để làm đầu tàu kéo Trung Quốc tới bến
thịnh vượng.
Mặt trái của chính
sách phát triển này là mở rộng khoảng cách giàu nghèo, tăng số lượng người bị
thất nghiệp.
Để xoa dịu sự bất mãn
của công chúng, lãnh đạo Trung Quốc buộc phải duy trì tốc độ tăng trưởng kinh
tế cao.
Các doanh nghiệp nhà
nước đã đóng vai trò chi phối trong việc giúp đạt được mục tiêu quốc gia này.
Tuy nhiên xu hướng
giảm phát của nền kinh tế toàn cầu và yêu cầu tăng lương ở Trung Quốc chắc chắn
sẽ làm chậm lại sự tăng trưởng kinh tế.
Do đó, Trung Quốc đã bị mắc kẹt trong một vòng luẩn quẩn, để cho các doanh nghiệp nhà nước tăng sản lượng theo kế hoạch của chính phủ, bất chấp hàng tồn kho và dư thừa lao động trong các tập đoàn. |
"Một vành đai,
một con đường" ra đời với 2 mục đích.
Mục đích thứ nhất của
nó về kinh tế là đẩy mạnh hàng tồn kho và lực lượng lao động dư thừa ra khỏi
biên giới theo các dự án đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng ở nước ngoài.
Mục đích thứ hai của
nó về mặt chiến lược là kiểm soát các vị trí trọng yếu bên ngoài lãnh thổ Trung
Quốc thông qua các dự án.
Tuy nhiên Yoshiyuki
Kasai lưu ý rằng, về lâu dài các dự án này sẽ không mang lại lợi ích cho các
nước sở tại - các quốc gia tiếp nhận nó, cho dù là xây dựng đường sắt, đường bộ
hay cảng khẩu.
Phần lớn những khoản
đầu tư này sẽ kết thúc bằng những khoản nợ Trung Quốc mà các nước không thể trả
được.
Chính phủ Trung Quốc
có kế hoạch cung cấp tài chính cho các nước tiếp cận "một vành đai, một
con đường" bằng cách kết hợp các khoản vay và nguồn vốn của họ tại Ngân
hàng Đầu tư cơ sở hạ tầng châu Á (AIIB) mà Trung Quốc sáng lập và điều khiển.
Tuy nhiên Trung Quốc
có kế hoạch đặt các cảng chiến lược, các công trình hạ tầng trọng yếu khác dưới
sự kiểm soát của họ như là "tài sản thế chấp" trong trường hợp các
nước mục tiêu của "sáng kiến" này không thể trả nợ.
Trong bối cảnh này,
"một vành đai, một con đường" chính là một hình thức của chủ nghĩa
thực dân kiểu mới thế kỷ 21, Yoshiyuki Kasai khẳng định.
Xét những hạn chế liên
quan đến chương trình cho vay của Trung Quốc, các xung đột sẽ xảy ra giữa Bắc
Kinh với chính phủ và người dân các nước mục tiêu "một vành đai, một con
đường".
Chúng có thể phát
triển thành các vấn đề quốc tế.
Nói chung, "một
vành đai, một con đường" không phải là biện pháp cuối cùng mà Trung Quốc
làm để thay đổi các vấn đề xã hội tại quốc gia này và chuyển nó sang các nước
khác. [1]
"Một
vành đai, một con đường" nhìn qua quan hệ Trung Quốc - Campuchia
Ngày 22/8 tờ Today
Onlines, Singapore đăng bài phân tích của Tiến sĩ Terence Chong, thành viên cao
cấp kiêm Phó giám đốc Viện ISEAS: Quan hệ Trung Quốc - Campuchia không khó để
giải mã. [2]
Ngoài các yếu tố địa
chính trị, Tiến sĩ Terence Chong cho biết, tầm nhìn rộng lớn và mơ hồ của Bắc
Kinh trong "một vành đai, một con đường" về hợp tác và phát triển đã
giúp Thủ tướng Hun Sen và đảng cầm quyền "thưởng thức sự bảo trợ" của
Trung Quốc.
|
Khác với các định chế
tài chính quốc tế, các ngân hàng và các nhà phát triển (dự án) Trung Quốc có
thể đáp ứng các nhu cầu phát triển lớn tại đất nước Chùa tháp mà không đòi hỏi
các điều kiện khác đi kèm.
Campuchia đang thiếu
năng lượng, giá điện tại quốc gia này khá cao. Để khắc phục điều này, Trung
Quốc đã đầu tư mạnh vào xây dựng hệ thống các đập thủy điện tại Campuchia.
Có 6 con đập đã được
xây dựng, trong khi con đập thứ 7 đang được thi công. Trung Quốc cung cấp 100%
nguồn tài chính thực hiện tất cả dự án thủy điện tại Campuchia.
Hệ thống giao thông
của Campuchia đang phát triển, ước tính cần tới 9 tỉ USD cho 850 km đường cao
tốc, đường bộ vào năm 2020.
Trung Quốc đã đáp ứng
một phần nhu cầu này với cam kết 2 tỉ USD vốn vay ưu đãi.
Bên cạnh đó Trung Quốc
viện trợ cho Campuchia 200 triệu USD xây dựng 6 cây cầu. Cây cầu thứ bảy dự
kiến hoàn thành vào cuối năm nay với kinh phí 20 triệu USD.
Sự hiện diện ngày càng
tăng của Trung Quốc tại Campuchia trên khắp các lĩnh vực đã khiến nhiều người
dân bản địa cảnh giác.
Điều này buộc
Campuchia phải có cách đảm bảo tâm lý chống Trung Quốc không vượt quá mức chấp
nhận được. Họ làm điều này bằng nhiều cách.
Đầu tiên, sử dụng tâm
lý bài Việt trong một bộ phận người Campuchia đã được các thế lực chính trị sử
dụng như một mánh khóe và tập trung nhiều vào đối tượng người Việt Nam nhập cư.
Thứ hai, chính phủ
Campuchia khẳng định những đóng góp của Trung Quốc, đặc biệt là về kinh tế, rót
vốn đúng vào những nơi cần, phù hợp với nhu cầu phát triển của các địa phương.
Thứ ba, chính phủ nước
này đã cho phép báo chí chính thống thỉnh thoảng đưa tin về các hoạt động
"bóc lột công nhân Campuchia" của các nhà máy Trung Quốc, hay các
doanh nghiệp Trung Quốc coi thường các quy định của địa phương.
Bằng cách này, họ có
thể công khai chứng minh tính "trung lập" của mình với Trung Quốc.
Tiến sĩ Terence Chong
cho rằng đây là hành động "cân bằng vụng về" và có thể phản tác dụng.
Mặc dù người Campuchia
thích sự hiện diện của Nhật Bản hoặc Hàn Quốc hơn, nhưng giới tinh hoa cầm
quyền tại quốc gia này chào đón tiền đầu tư từ Trung Quốc.
Tuy nhiên nguy cơ đặt
ra đối với Campuchia là tệ nạn tham nhũng và khai thác cạn kiệt tài nguyên đi
cùng với các sảm phẩm kém chất lượng từ Trung Quốc có thể dấy lên các luồng dư
luận phản đối từ địa phương.
Tiếp đến là tình trạng
các doanh nhân Trung Quốc thích tìm gặp thẳng các quan chức quân đội, thay vì
làm việc theo "quy trình" với hệ thống công vụ, hành chính quan liêu.
Cá nhân người viết cho
rằng, những phân tích của Chủ tịch danh dự Tập đoàn Đường sắt trung ương Nhật
Bản Yoshiyuki Kasai và Tiến sĩ Terence Chong là rất đáng lưu tâm.
Những nghiên cứu về
"một vành đai, một con đường" nói riêng, chính sách đối ngoại của
Trung Quốc và các siêu cường nói chung rất quan trọng, đặc biệt là trong bối
cảnh Việt Nam cũng là một quốc gia mục tiêu mà “một vành đai, một con đường”
nhắm tới.
Chúng tôi cho rằng các
nhà nghiên cứu, hoạch định chính sách cần tiếp tục tìm hiểu “một vành đai, một
con đường”, từ thực tiễn triển khai tại các quốc gia khác.
Đặc biệt đáng quan tâm
là bài học từ Singapore.
Quốc đảo này đã chủ động xây dựng hệ thống “miễn dịch” với các ý đồ xuất khẩu công nghiệp và lao động dư thừa
kết hợp chiến lược thôn tính các cảng khẩu, địa bàn trọng yếu đội lốt các dự án
cho vay ưu đãi phát triển cơ sở hạ tầng.
Tài liệu
tham khảo:
Hồng
Thủy
Nguồn : Theo GDVN