Năm học 2015-2016, số
liệu thống kê từ Bộ Giáo dục và Đào tạo cho thấy tổng số học sinh, sinh viên cả
nước khoảng 22,21 triệu.
Trong đó có 4,42 triệu
trẻ em mầm non; 15,08 triệu học sinh phổ thông; 0,35 triệu học sinh trung cấp
chuyên nghiệp và 2,36 triệu sinh viên đại học, cao đẳng.
Tổng số giáo viên,
giảng viên cả nước là 1,24 triệu, trong đó gồm: 277.684 giáo viên mầm non;
856.730 giáo viên phổ thông; 10.911 giáo viên trung cấp chuyên nghiệp; 91.183
giảng viên đại học, cao đẳng và khoảng 300 nghìn cán bộ quản lý giáo dục các
cấp. [1]
Theo số liệu thống kê
của Tổng cục Thống kê và Quỹ dân số Liên hợp quốc [2], năm 2014 người Việt
trong độ tuổi đến trường tính từ cấp mẫu giáo, nhà trẻ đến đại học (từ 0 đến 24
tuổi) chiếm 41.07%.
Dân số Việt Nam năm
2014 vào khoảng 90 triệu người, như vậy số người trong độ tuổi đi học sẽ vào
khoảng 37 triệu người.
Tuy nhiên nhiều gia
đình người Việt không cho con đi nhà trẻ, mẫu giáo, học sinh tốt nghiệp phổ
thông nhiều người không học tiếp đại học, nên con số học sinh mới là 22,21
triệu người.
|
||
Dân số thế giới đến
ngày 22/3/2017 là 7,49 tỷ người (theo số liệu thống kê của Liên hợp quốc).
Việt Nam có 95.145.114
người, đứng thứ 14 thế giới và và thứ 3 Đông Nam Á. [1]
Nếu sử dụng số liệu
của năm 2017 thì số người đến trường sẽ không phải là 22,21 triệu.
Độ tuổi
|
Tỷ lệ %
|
Độ tuổi
|
Tỷ lệ %
|
Độ tuổi
|
Tỷ lệ %
|
0-4
|
8,33
|
30-34
|
8,45
|
60-64
|
3,05
|
5-9
|
7,75
|
35-39
|
7,42
|
65-69
|
2,11
|
10-14
|
7,39
|
40-44
|
7,02
|
70-74
|
1,61
|
15-19
|
7,87
|
45-49
|
6,39
|
75-79
|
1,36
|
20-24
|
9,73
|
50-54
|
5,74
|
80 trở lên
|
2,01
|
25-29
|
9,17
|
55-59
|
4,58
|
Cấu trúc tuổi
người Việt năm 2014 (nguồn [1])
Từ thống kê độ tuổi
nêu trên, kết hợp với thống kê phân bổ dân cư các vùng miền đã có, tỷ lệ tăng
trưởng dân số cũng đã xác định khá chính xác, không có lý do gì lại không thể
dự báo được nhu cầu nhân lực ngành Giáo dục.
Tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục
bộ hoàn toàn do năng lực hoạch định chính sách của đội ngũ chuyên viên và chỉ
đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo chứ không phải khó khăn khách quan.
Định mức
học sinh/giáo viên
|
20
|
25
|
30
|
35
|
40
|
45
|
50
|
Số giáo viên
|
750.000
|
600.000
|
500.000
|
428.571
|
375.000
|
333.333
|
300.000
|
Tính toán giả định về định mức và số lượng giáo viên tương
ứng
Với hơn 15 triệu học sinh phổ thông (làm tròn) vậy cả nước cần bao nhiêu giáo viên?
Do chưa có quy định về
định mức số học sinh trên một giáo viên bậc phổ thông nên chúng ta tạm lấy định
mức trung bình của đại học làm chuẩn (25 sinh viên/1 giáo viên).
Với định mức này số
giáo viên phổ thông cần có là 600.000 người. Thay đổi định mức trong khoảng từ
20-50 học sinh/giáo viên thì số giáo viên cần tối đa là 750.000 và tối thiểu là
300.000 người.
Do có sự khác biệt lớn
giữa miền xuôi và miền núi, các lớp học vùng cao có rất ít học sinh trong khi
các thành phố, thị xã số học sinh một lớp lại rất đông (có nơi tới 50 người).
Cứ cho rằng tỷ lệ học
sinh/giáo viên thấp nhất là 20 và số lượng giáo viên phổ thông mà Bộ Giáo dục
và Đào tạo đưa ra là chính xác thì số giáo viên phổ thông hiện nay dư thừa
856.730-750.000 = 106.703 người.
Con số này lớn hơn rất nhiều con số Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố. |
Người dân Việt Nam
từng giật mình đến sửng sốt trước thông tin 40 người dân phải nuôi một công
chức.
Báo Vietnamnet.vn dẫn
lời chuyên gia Phạm Chi Lan:
“Chúng ta thấy 160 người dân Mỹ chỉ
nuôi một công chức, trong khi đó 40 người dân Việt Nam phải nuôi một công chức”.
[3]
Có lẽ bà Phạm Chi Lan
vẫn chưa biết đến một “kỷ lục” còn khủng hơn cả siêu khủng mà rất ít người để
ý.
Theo số liệu đã dẫn ở
trên, tổng số giáo viên, giảng viên cả nước là 1,24 triệu người trong khi có
tới 300.000 cán bộ quản lý, bình quân cứ 4 giáo viên bị một ông/bà “quản lý”
(con số chưa làm tròn là 4,13). Xin lưu ý, đây là con số áp dụng cho thời điểm
năm học 2015-2016.
Còn theo con số mới
nhất từ Cục Nhà giáo của Bộ này thì đội ngũ cán bộ quản lý hiện chỉ còn 154.000
người (tổng kết năm 2016-2017). Như vậy, bình quân cứ 8 giáo viên thì có 1 cán
bộ quản lý.
Đây có thể xem là một
kết quả làm việc tích cực trong nỗ lực giảm áp lực cho người lao động trực tiếp
của Cục này.
Tuy nhiên, lực lượng
quản lý này lại còn phải cộng thêm phần “giá trị gia tăng” vì lương cán bộ quản
lý cao hơn nhiều so với lương giáo viên.
Chưa hết, giáo viên
phổ thông về chuyên môn do Bộ Giáo dục và Đào tạo quản lý nhưng tất cả các lĩnh
vực khác do chính quyền địa phương quản lý.
Nói cách khác Bí thư,
Chủ tịch Ủy ban, lãnh đạo các ngành Nội vụ, Tài chính, Công đoàn, Thanh niên,
Thi đua khen thưởng,… đều tham gia quá trình “quản” giáo viên.
Tuy không có con số cụ
thể song có thể thấy số người tham gia công việc “quản” này không hề ít.
Dẫn chứng cho việc
“cõng thêm” có thể tìm thấy ở nhiều nơi, báo Vietnamnet.vn viết:
“Tại hội nghị xúc tiến đầu tư diễn ra
từ ngày 12/8 – 14/8/2016, Ủy ban nhân dân thị xã Hồng Lĩnh điều động 44 cán bộ
viên chức, trong đó có 20 giáo viên.
Liên hoan
Dân ca ví giặm Nghệ Tĩnh đã huy động 21 giáo viên tham gia.
Đáng chú
ý, 21 nữ giáo viên được điều phục vụ liên hoan dân ca ví giặm được Ủy ban nhân
dân thị xã chỉ định tên tuổi rõ trong văn bản hành chính”. [4]
Báo Điện tử Giáo dục
Việt Nam có loạt bài về việc giáo viên một số trường Mầm non trên địa bàn quận Hải An (Hải Phòng) được lãnh đạo gợi ý nộp tiền "chống
trượt" (6 triệu đồng) và tiền cảm ơn (2 triệu đồng) trước và sau kỳ xét
tuyển đặc cách viên chức năm 2016.
Bài báo viết:
“Xét tuyển đặc cách viên chức với giáo
viên mầm non ở Hải An do Ủy ban nhân dân quận này thực hiện, chứ không phải
Phòng Giáo dục và Đào tạo.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận Hải An đồng thời cũng là Chủ tịch hội đồng xét tuyển đặc cách viên chức đối với giáo viên mầm non quận này”.[5] |
Phải chăng với đồng
lương “bèo” nhưng phải “cõng” trên lưng quá nhiều “quan” nên nghề dạy học trở
thành ngành nghề bị phần lớn cư dân ruồng bỏ?
Thế thì người Việt sẽ
phản ứng thế nào khi biết riêng trong ngành Giáo dục không phải “40 người vì
một người” mà chỉ là “tám" người vì … một người”?
Thực ra người dân nghĩ
thế nào có lẽ không quan trọng, quan trọng là Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ và đội
ngũ cán bộ của Bộ Giáo dục và Đào tạo nghĩ thế nào?
Được biết Bộ Giáo dục
và Đào tạo có hẳn một đơn vị là Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý cơ sở giáo dục
(Cục Nhà giáo), tại Cổng Thông tin điện tử Bộ Giáo dục và Đào tạo liên quan đến
Cục này giới thiệu địa chỉ website của cục là: http://nhagiao.moet.edu.vn
Truy cập vào địa chỉ
được giới thiệu nhận được thông báo:
This site
can’t be reached (không thể truy cập vào trang này)
Tìm hiểu chức
năng nhiệm vụ của Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý cơ sở giáo tại địa chỉ pbc.moet.gov.vn/?page=8.12&view=774 cũng
nhận được thông báo “This
site can’t be reached”.
Tìm tiếp tại địa chỉ http://pbc.moet.gov.vn/?page=8.2&script=tochuc&ma bophan=1265; kết quả vẫn là “không
thể truy cập vào trang này”.
Vậy ông Cục trưởng
Hoàng Đức Minh và hai vị Cục phó nghĩ gì về hoạt động của Cục?
Với chức năng: “Giúp Bộ trưởng thực hiện chức năng
quản lý nhà nước về đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục, về hệ thống
các cơ sở đào tạo bồi dưỡng nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục thuộc phạm vi
quản lý nhà nước của Bộ Giáo dục và Đào tạo; thực hiện các dịch vụ công về công
tác đào tạo bồi dưỡng nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục” được ghi
trong điều 1 quyết định số 376/QĐ-TTg do Thủ tướng Chính phủ ký, Cục Nhà giáo
đã làm được những gì giúp Bộ trưởng?
Để trả lời câu hỏi
này, xin nêu vài dẫn chứng:
Theo quy định tại
Thông tư số 32/2015/TT-BGDĐT ban hành ngày 16/12/2015 và các văn bản nhiều năm
trước, Giáo dục thuộc nhóm ngành 1, nghĩa là tỷ lệ sinh viên trên giáo viên
trong các cơ sở đào tạo nhà giáo không vượt quá 25 sinh viên/1 giáo viên.
Chỉ tính riêng 14 đại
học sư phạm, số liệu Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố cho thấy tổng số giáo viên
là 4.615 người (gồm 1.358 tiến sĩ, 2.802 thạc sĩ, 455 đại học); tổng số sinh
viên là 151.208 người.
Số liệu của Bộ Giáo
dục và Đào tạo không cho biết có bao nhiêu giáo sư, phó giáo sư tại các đại học
sư phạm. [6]
Trình độ
|
Giáo sư
|
Phó giáo sư
|
Tiến sĩ
|
Thạc sĩ
|
Đại học
|
Hệ số quy đổi
|
3
|
2
|
1,5
|
1
|
0,8
|
Hệ số quy đổi giảng viên đại học theo quy định
Tạm quy đổi theo số
liệu của Bộ Giáo dục và Đào tạo thì tỷ lệ bình quân trong các cơ sở giáo dục sư
phạm bậc đại học hiện nay là 29 sinh viên/1 giáo viên, nếu thực hiện nghiêm
chỉnh thì 14 đại học sư phạm chỉ được phép tuyển khoảng 132.350 sinh viên (thừa
18.858 sinh viên).
Với hệ thống đào tạo
cao đẳng sư phạm, số lượng giáo viên khối trường này là 3.388 người (trong đó
115 người có trình độ tiến sĩ, 2.187 người có trình độ thạc sĩ, 1086 đại học).
Số sinh viên cao đẳng
sư phạm riêng năm học 2016-2017 là 47.800 người, giảm 14,3%. (Trích Báo cáo
tổng kết năm học 2016-2017 Bộ Giáo dục và Đào tạo trang 7).
Bằng phép tính ngược
có thể thấy số sinh viên cao đẳng sư phạm các năm học 2015-2016 vào khoảng
55.600 người.
Tính trong ba năm tổng
sinh viên cao đẳng sư phạm sẽ vào khoảng 143.000 người.
Sau khi quy đổi, số
giáo viên cao đẳng sư phạm theo chuẩn sẽ là 115*1,5+2187+1086*0,8 = 3343 người.
Tỷ lệ bình quân sinh
viên/giáo viên khối trường cao đẳng sư phạm là 43 sinh viên/1 giáo viên, vượt
gần gấp đôi so với định mức Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành.
Bộ Giáo dục và Đào tạo
không quản lý khối cao đẳng sư phạm địa phương do phân cấp quản lý nhưng phải
khẳng định việc để tỷ lệ sinh viên/giảng viên quá cao là do buông lỏng quản lý
bởi điều này thuộc thẩm quyền của Bộ.
Mặt khác, phần lớn
trong 14 đại học sư phạm do Bộ Giáo dục và Đào tạo quản lý cho thấy Bộ đang vi
phạm chính những quy định do mình ban hành.
Và điều này không thể
nói không có lỗi của Cục Nhà giáo bởi cục này có trách nhiệm “Giúp Bộ trưởng thực hiện chức năng
quản lý nhà nước về đội ngũ nhà giáo, về hệ thống các cơ sở đào tạo bồi dưỡng
nhà giáo…”
Khi giáo viên bị o ép
phải chi tiền, không thấy ý kiến Cục Nhà giáo. Khi giáo viên bị chính quyền địa phương điều đi tiếp khách, Cục Nhà giáo phản ứng thế nào?
Khi các trường Sư phạm ồ ạt tuyển vượt chỉ tiêu, Cục Nhà giáo nói gì?
Khi tám thày cô giáo
phải “cõng” một cán bộ quản lý, Cục Nhà giáo không biết hay giả vờ không biết?
Phải chăng sự “cắp ô” của một bộ phận cán bộ nhân viên cục này
chỉ bó hẹp trong phạm vi 30% - như ý kiến của một vị lãnh đạo cao cấp?
Nếu thế thì ít nhất
70% còn lại cũng phải có người biết về cổng thông tin của Cục không hoạt động?
Liệu lỗi là do Cục
không có chuyên viên công nghệ thông tin hay tại không có bất kỳ người nào
trong cục quan tâm đến website của Cục sống hay chết?
Lý giải vì sao toàn
quốc, số giáo viên công lập dôi dư 26.750 người nhưng lại thiếu 45.058
người, ông Cục trưởng Cục Nhà giáo cho rằng:
“Do một số quy định trong tuyển dụng
chưa phù hợp với thực tiễn; vấn đề phân cấp trong tuyển dụng, sử
dụng và quản lý viên chức ngành giáo dục cũng tạo ra nhiều bất
cập, tiêu cực…”.
Đồng ý rằng lỗi không
hoàn toàn thuộc về Cục Nhà giáo mà do “một số quy định”, vấn đề là Cục Nhà giáo
- với vai trò tham mưu cho Bộ trưởng - đã làm gì để thay đổi “một số quy định”
đó?
Một đơn vị có chức
năng rất quan trọng liên quan đến định hướng nhân sự ngành Giáo dục nhưng hoạt
động như vậy, thiết nghĩ có cần thiết phải để tồn tại?
Cũng cần phải nêu thêm
câu hỏi đơn vị nào trong cơ quan Bộ cung cấp cho Bộ trưởng con số 673 ngành đào
tạo sư phạm trong khi thực tế là 680?
Vì sao thống kê nhân
sự của Bộ về 14 trường đại học sư phạm lại không có số lượng giáo sư, phó giáo
sư, hay tại các trường này không có ai có học hàm như vậy?
Với nhân sự một số đơn
vị và cung cách làm ăn như hiện tại, Bộ Giáo dục và Đào tạo làm thế nào để “đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo” nước nhà?
Liệu có phải đã là hơi
muộn nếu Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ muốn cải tổ bộ máy dưới quyền hay cũng do
“một số quy định” mà Bộ trưởng chưa thể tiến hành?
Tài liệu
tham khảo:
Nguồn: Theo GDVN