 |
| đại úy công an Lê Thị Hiền |
Phản ứng trước cái xấu, cái ác là tối cần thiết cho
tiến trình hoàn thiện của con người. Nhưng phản ứng đến độ cực đoan và không
còn nhận dạng được đâu là cái xấu, cái ác, tạo ra sự nhập nhằng trong cái xấu
cái ác của chính những người phản ứng với đối tượng thì… Vô hình trung, sự phản
ứng thái quá sẽ dẫn đến những chuỗi cái ác, cái xấu phát sinh. Thời gian gần
đây, từ vụ GateWay cho đến vụ cô Hiền công an quậy ở sân bay Tân Sơn Nhất, Sài
Gòn đều cho thấy bên cạnh những phản ứng cần thiết trong khuôn mẫu đạo đức xã
hội, có những phản ứng vượt ngưỡng và tạo ra phản ứng phụ, thậm chí đi ngược
với đạo đức, nhân phẩm.
Ở vụ trường GateWay, blogger Nguyễn Văn Hải đã bàn khá
kĩ trong “Team Pháp sư trong vụ Gateway - căn cốt đặc tính dân Việt” về những
phản ứng phát sinh, từ việc một nhóm người mang vòng hoa đến đặt ở cổng trường
gọi là tưởng niệm, chia buồn cùng gia đình cháu bé và gióng lên tiếng nói xã
hội nhưng gương mặt của họ khi đặt vòng hoa chia buồn hay tưởng nhớ lại rất
tươi tắn, vui vẻ, cảm giác như họ đang thực hiện xong một trách vụ hay phi vụ
nào đó thành công hơn là đi chia buồn, thương xót. Bên cạnh đó, một trang
facebook tên “Chia sẻ yêu thương về bé Lê Hoàng Long” cũng được hình thành cũng
với mục đích được cho biết là gióng lên tiếng chuông lương tri, cảnh báo xã
hội… Nhưng trong sâu xa của những hoạt động này, dường như sự chia sẻ, bảo vệ
và đòi hỏi tiếng nói công tâm cho các cháu bé, đặc biệt là cháu bé không may
trong vụ GateWay thì ít mà mục tiêu tìm những nhóm lợi ích đằng sau vụ này thì
lại rất rõ.
Vụ gần đây nhất là nữ đại úy công an Lê Thị Hiền đã
gây rối, la hét, dùng lời lẽ thô tục để sỉ vả cô nhân viên kiểm vé của hãng bay
Vietnam Airline và sau đó bị các nhân viên an ninh còng tay, đưa vào phòng giải
quyết. Chuyện xảy ra vào ngày 11 tháng 8 năm 2019 nhưng đến ngày 20 tháng 8 năm
2019, đoạn video clip này được phát tán trên mạng xã hội (đúng 10 ngày sau vụ
việc) và tạo ra hàng chuỗi phản ứng. Trong đó, mọi phản ứng và cả những lời sỉ
vả, mạ lị, có nhiều status còn truy cả số điện thoại của cô Hiền để công khai
trên mạng. Và đã ba ngày trôi qua, dường như mọi lời sỉ vả nhắm vào người đàn
bà tên Hiền này vẫn chưa ngưng.
Ở đây có hai vấn đề: Đoạn video chỉ phát lúc cô Hiền
phản ứng, chửi bới nhưng lại không cho thấy trước đó diễn ra như thế nào; Và
mọi phản ứng trở nên gay gắt bởi vì cô Hiền là đại úy công an, là người Bắc.
Những lời mạ lị có chứa yếu tố kì thị Nam – Bắc xuất hiện với tầng suất không
hề nhỏ, những câu nhận định, bực tức và phẫn uất trước người đàn bà quậy phá
này bởi vì gốc gác công an giao thông của cô ta xuất hiện dày đặc. Rõ ràng, ở
đây, nếu xét về mặt công tâm, có điều gì đó bất thường. Nhưng vì sao lại như
vậy?
Cô Hiền là người miền Bắc. Thực ra, người miền Bắc có
xấu xa, có tệ hại đến mức hai chữ “dân Bắc” trở thành một thứ gì đó mang chất
xúc tác kì thị như vậy hay không? Không, người Bắc hay người Nam gì cũng đều có
người tốt, kẻ xấu, tỉ lệ trộm cắp giữa thành phố Sài Gòn và thành phố Hà Nội ,
nếu mang ra so sánh thì có khi Sài Gòn nhiều hơn. Và cũng đừng nói rằng tất cả
những kẻ đầu trộm đuôi cướp ở Sài Gòn là dân Bắc dạt vào. Như vậy những băng
nhóm trộm cướp ở Sài Gòn trước 1975 thì sao?!
Người miền Nam hào sảng, vui vẻ thì người miền Bắc sâu
sắc, trầm tĩnh; Người miền Nam có thói quen uống cà phê sáng để kích hoạt năng
lượng cho ngày mới thì người miền Bắc thích uống trà, đón nhận ngày mới một
cách tỉnh táo; Người miền Nam sẵn sàng mời khách ăn uống, mời đến đồng cuối
cùng nhưng không nhiệt tình mời khách ngủ lại nhà thì người miền Bắc sẵn sàng
mời khách tá túc cả tuần nhưng lại ít nhiệt tình mời ăn… Không thể nói người
Nam coi chỗ ở quí hơn miếng ăn hay nói người miền Bắc coi miếng ăn quí hơn chỗ
ở. Vì điều này thuộc về căn tính văn hóa của vùng miền, nó hình thành bởi điều
kiện sống, điều kiện thổ nhưỡng và quá trình tồn tại lâu dài đã huông đúc nên
nó. Không thể nói cái nào tốt hơn cái nào.
Sự phản ứng, mạ lị bởi cô Hiền là người Bắc không hẳn
vì người Bắc xấu mà vì chính những cán bộ Cộng sản từ ngoài Bắc vào chiếm miền
Nam sau 1975, họ thỏa sức trưng thu, cướp bóc, trong đó nổi bậc phải nói tới Đỗ
Mười, họ hành xử không xem miền Nam như một thành phố của con người mà dần biến
miền Nam thành một trại súc vật. Điều này tạo ra vết thương đau đớn dai dẳng
cho người miền Nam. Không dừng ở đó, thái độ cửa quyền, hách dịch và hỗn láo
của các lớp cán bộ gốc Bắc sau này cũng tạo thêm lằn ranh giữa người Nam với
người Bắc, đặc biệt, tạo ra cả lằn ranh giữa người Bắc với người Bắc tại miền
Nam (Bắc di cư 1954 với Bắc 1975). Và cho đến bây giờ, vô hình trung, người Nam
mặc định người Bắc là xấu xa mặc dù ngoài các cán bộ và dân trôi dạt từ Bắc vào
(vì hết đất sống trên quê hương), những người Bắc gốc, Bắc quê kiểng, Bắc sống
giữ lề thói vẫn còn rất xa lạ với người Nam.
Và chuyện cô Hiền là công an càng tạo thêm phản ứng
gay gắt. Nếu cô ta không phải người Bắc, không phải công an thì mọi chuyện có
lẽ sẽ khác, người ta sẽ đặt mối tương quan giữa một người mẹ bảo vệ con với một
nhóm đông các nhân viên an ninh sân bay hùng hổ chẳng kém. Sâu xa hơn, người ta
sẽ hỏi tại sao không có các nhân viên an ninh nữ ra thu xếp vụ việc. Nhưng
không, mọi lời nguyền rủa, lăng mạ đều dồn vào cô Hiền. Điều này dễ hiểu, chính
hình ảnh xấu xí của số quá đông cảnh sát giao thông, thói vòi vĩnh, thói làm
khó người khác, thói xin bánh mì đểu của cảnh sát giao thông đã giết chết họ
trong lòng nhân dân. Nhân dân nhìn họ như một loại quái vật gây phiền toái,
loại ăn hại nhiều hơn là người điều tiết và giữ trật tự an toàn giao thông.
Cô Hiền cũng chỉ là một trường hợp trong nhiều trường
hợp cảnh sát giao thông bị cộng đồng ghét. Trước đây, video một cảnh sát giao
thông bị xe đâm chết, cư dân mạng cũng phản ứng chẳng những không chia sẻ trước
cái chết mà họ còn tỏ ra vui mừng. Sự vui mừng này không chỉ cho thấy nhân tâm
con người đang xuống cấp mà nó cho thấy rằng ngành công an nói chung, ngành
cảnh sát giao thông nói riêng đang tự đẩy họ vào vị trí tệ hại nhất, họ đã đánh
mất trách vụ và sứ mệnh nghề nghiệp, đánh mất lương tri đến độ họ không còn tồn
tại trong mảnh đất tình cảm của người dân nữa.
Và, khi phản ứng của số đông, phản ứng của xã hội rơi
vào tình trạng vỡ bờ, lúc đó rất khó để phân biệt rạch ròi, đâu là trắng đâu là
đen. Cộng thêm những nhóm biết tranh thủ té nước theo mưa, dẫn dắt dư luận xã
hội để đạt được mục đích nào đó của họ thì câu chuyện càng trở nên tệ hại hơn.
Vì hiện tại, dù nói như thế nào đi nữa thì Việt Nam cũng cần phải có một nền
dân chủ đích thực, cần tiến bộ và cần phải thoát khỏi ách độc tài Cộng sản. Chỉ
đạt được mục đích dân chủ, tự do thì đất nước mới phát triển, tiến bộ. Nhưng,
với xu hướng hiệu ứng đám đông xô dạt mọi thứ đúng – sai, đen – trắng; Thói
quen nhắm vào lý lịch để phán xét mà bỏ qua yếu tố con người đã ngấm vào chân
tơ kẽ tóc của người Việt, thì e rằng mọi chuyện đang phát triển theo chiều
hướng xấu đi!
Một quốc gia, dân tộc, nếu tiêu trừ tội ác cũng như
quyền lực nhóm của một nhóm, một tập đoàn hay một đảng độc tài bằng cách dùng
tội ác khắc chế tội ác, dùng nhóm khắc chế nhóm và dùng thủ đoạn để đánh thủ
đoạn thì e rằng, khái niệm dân chủ, nhân quyền hay tự do chỉ là những khẩu hiệu
mà các nhóm, các tổ chức, đảng phái đã biết tranh thủ, biết lợi dụng để đạt mục
đích của mình. Đất nước không thể tự do bằng việc thay bỏ đi một nhóm độc tài
này để rồi thay thế bằng một kiểu độc tài khác.
Sự thiếu rạch ròi và tức nước vỡ bờ trong nhân dân vô
hình trung trở thành mảnh đất mang yếu tố lịch sử lặp lại. Vì trước đây nhân
dân không chịu nổi phong kiến, nhân dân chấp nhận theo Pháp, và khi bị Pháp bóc
lột, nhân dân lại vịn vào chiếc phao Cộng sản. Giờ, Cộng sản độc tài, nhân dân
lại tìm một chiếc phao mới nào đó. Trong khi đó, không có chiếc phao nào là
đáng tin cậy, giữa dòng chảy lịch sử. Nhân dân phải tự trang bị kĩ năng bơi
lội, kĩ năng chống chết sặc và kĩ năng dưỡng sức để vào bờ. Bến bờ tự do không
bao giờ là chiếc phao mà là khả năng tự thân.
Nói như vậy để thấy rằng mọi phản ứng trên mạng xã hội
giống như thước đo, biểu kế về đạo đức xã hội, về tình cảm cũng như lý trí xã
hội đang ở đâu. Và dân chủ, tiến bộ chỉ đến khi con người có đầy đủ khả năng tự
thân, có đầy đủ tư duy phán đoán, sự công bằng, sòng phẵng và cả lòng lân mẫn,
tiết chế. Người đàn bà hung hăng, hỗn xược như cô Hiền thì không thể thương cảm
hay bênh vực được. Nhưng ném đá chưa đủ mà mạ lị, bóp méo hình dạng của đối
tượng để hả hê thì phải nên xem lại tư cách của người ném đá.
Nói như vậy để thấy rằng, khát khao dân
chủ, khát khao tự do và công bằng cũng như các giá trị dân chủ, công bằng, tự
do chỉ đến với con người khi họ biết công bằng với chính mình và người khác,
biết suy nghĩ tự do và tư duy độc lập, không bị đám đông lôi kéo, không bị
những “hải đăng thông tin” dắt mũi. Hi vọng rằng điều ấy sẽ đến với chúng ta!
Vì, sức mạnh của một dân tộc, quốc gia nằm ở sự đoàn kết, tình yêu thương của
con người với con người, của mọi miền đất nước dành cho nhau. Hiện tại, kẻ thù
phương Bắc đang lăm le ngoài biển, dã tâm xâm lược của chúng hiện rõ dần, nếu
chúng ta tiếp tục phân li Nam – Bắc, nếu chúng ta tiếp tục chia rẽ vì lý lịch…
Thì có gì may mắn cho kẻ ngoại xâm hơn điều này?! Đã đến lúc người Việt tự hỏi
về lòng yêu thương của mình, hơn bao giờ hết!