Bộ GTVT vừa phát đi thông báo về lý do hoãn tổ chức lễ khởi công dự án đầu
tư xây dựng đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông đoạn Cam Lộ - La Sơn do lo
ngại về thời tiết xấu. Trước đó, bộ này thông báo sẽ tiến hành khởi công đoạn
đường này vào ngày 01-9-2019.
Thông báo khởi công của Bộ GT-VT đã làm rất nhiều người ngỡ ngàng và phẫn
nộ. Phẫn nộ là đúng. Người dân không hề được phép biết thông tin cơ bản nhất về
dự án này, chẳng hạn như: công ty nào tư vấn thiết kế, công ty nào thiết kế,
công ty nào trúng thầu xây dựng thi công, công ty nào giám sát thi công, công
ty nào trúng thầu thi công, đấu thầu diễn ra vào thời gian nào và ở đâu....?
Tiền của dân, công trình liên quan đến hàng triệu người dân, nên người dân cần
được biết. Lý do nào khiến Bộ GT-VT không minh bạch các thông tin liên quan đến
dự án này? Có phải một công ty Trung Quốc đã trúng thầu nên Bộ GT-VT đã không
minh bạch thông tin vì sợ cộng đồng mạng phản ứng mạnh mẽ? Hãy nhớ rằng, đầu tư
ra nước ngoài của Trung Quốc chính là sự tàn phá.
VẠCH MẶT KẺ THAM LAM VÀ TÀN PHÁ
Đầu tư ra nước ngoài của Trung Quốc và các khoản cho vay của chính phủ
Trung Quốc từ lâu đã được báo chí thế giới đặc biệt quan tâm thông tin. Qua
truyền thông, các chuyên gia và học giả cũng đã liên tục thông tin và bình luận
về hai vấn đề bức xúc này. Nhưng đa phần các bài báo, các bài phân tích đều đề
cập đến một dự án cụ thể, một khoản vay cụ thể. Không hài lòng với các thông
tin manh mún, hai nhà báo người Tây Ban Nha là Juan Pablo Cardenal và Heriberto
Araujo đã bỏ ra hơn 2 năm ròng rã, từ năm 2009 đến đầu năm 2011 để lấy tài
liệu, điều tra và viết nên cuốn sách Đạo Quân Trung Quốc Thầm Lặng. Bản gốc
tiếng Tây Ban Nha có tên La Silenciosa Conquista China xuất bản năm 2011 tại
Tây Ban Nha, bản dịch Anh ngữ có tên là China’s Silent Army của Catherine
Mansfield xuất bản tại Anh và Hoa Kỳ vào năm 2013. Bản tiếng Việt có tựa đề Đạo
Quân Trung Quốc Thầm Lặng được dịch giả Nguyễn Đình Huỳnh chuyển ngữ từ bản
dịch tiếng Anh, được Nhà xuất bản Hội nhà văn ấn hành năm 2016. Những câu trích
dẫn có ngoặc kép trong bài này được lấy từ bản dịch tiếng Việt.
Hai nhà báo người Tây Ban Nha, đúng nguyên tắc báo chí độc lập và khách
quan, đã tiến hành đến trực tiếp hiện trường tác nghiệp để tìm hiểu về các dự
án do Trung Quốc đầu tư hay tài trợ để tránh rơi vào các bẫy giai thoại và
truyền miệng. Và cũng để bảo đảm tính độc lập của cuốn sách, hai nhà báo này đã
không tìm tài trợ từ bất cứ nguồn nào, hay nói cách khác, họ tự bỏ tiền túi cho
những hành trình cam go và tốn kém. Họ đã đến hơn 20 quốc gia, bay 80 chuyến
bay với tổng chiều dài 235.000 km, và họ đã “vượt qua mười một biên giới đất
liền và mạo hiểm sinh mạng của mình trong hành trình 15.000 km trên những cung
đường nguy hiểm và những lối mòn bẩn thỉu”, theo lời hai nhà báo này. Hai nhà
báo J.P. Cardenal và H. Araujo đã thực hiện tổng cộng 500 cuộc phỏng vấn trong
những hoàn cảnh cực kỳ khó khăn. Cũng theo hai nhà báo này, họ đã thỏa thuận
với nhau sẽ tuân thủ một nguyên tắc cơ bản là ngoài việc lắng nghe tất cả các
phía, họ sẽ ưu tiên tiếng nói từ các cấp của nhà nước Trung Quốc, những người
đang điều khiển đằng sau sự bành trướng của Trung Quốc. Hai nhà báo dũng cảm
này đã không đặt ngọn đuốc dưới ánh đèn sân khấu mà làm sáng tỏ những góc tối
nhất. Kết quả là, một cuốn sách không dựa vào những tài liệu mơ hồ, những đồn
thổi vu vơ, chỉ dựa vào những tư liệu sống động đã ra đời.
Theo đánh giá của các nhà điểm sách, Đạo Quân Trung Quốc Thầm Lặng là cuốn
sách đầu tiên khảo sát sự tăng trưởng chưa từng thấy của đầu tư kinh tế Trung
Quốc vào thế giới đang phát triển và tác động của nó ở các quốc gia tiếp nhận,
đồng thời đưa ra bức tranh thực tế hiếm hoi về cỗ máy tàn phá khủng khiếp là
tập đoàn Trung Quốc- “China Inc”.
ĐẦU TƯ HAY TÀN PHÁ?
Theo Đạo Quân Trung Quốc Thầm Lặng, đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của
Trung Quốc chủ yếu diễn ra trong các ngành khai thác tài nguyên. “Lời nguyền
tài nguyên”- một thuật ngữ dùng để chỉ việc khai thác tài nguyên chỉ có lợi cho
một nhóm người, có hại cho cộng đồng, tàn phá môi trường hoàn toàn đúng với các
ông chủ Trung Quốc. Myanmar, một nước láng giềng của Trung Quốc là nạn nhân
thảm hại đầu tiên mà cuốn sách nhắc đến.
Vào năm 2005, cứ mỗi 7 phút lại có một chiếc xe tải chở 15 tấn gỗ xẻ khai
thác bất hợp pháp ở Myanmar qua cửa khẩu và bon bon tiến về Trung Quốc. Hay nói
cách khác, mỗi năm có một triệu mét khối gỗ xẻ quý giá biến mất khỏi rừng
Myanmar để đáp ứng nhu cầu gỗ tăng cao ở Trung Quốc. Tài sản rừng và đa dạng
sinh học khổng lồ của Myanmar đã khiến Trung Quốc vươn vòi bạch tuộc vào khu
vực Kachin, khai thác khốc liệt các khu rừng, các khoáng sản và đá quý. “ Công thức
thường được áp dụng: người Myanmar cấp phép khai thác tài nguyên thiên nhiên
cho ai trả giá cao nhất trong khi người Trung Quốc trả giá cao và chẳng thắc
mắc gì. Bên thứ nhất trở nên giàu có một cách ghê tởm, còn bên thứ hai lấy đi
ngọc bích, vàng và gỗ. Những người thua cuộc duy nhất là hơn một triệu dân phần
lớn nghèo khó trong vùng, những người không thấy điều kiện sống của mình cải
thiện chút nào dù tài sản quốc gia bị cướp phá tàn bạo”.
Công cuộc khai thác mỏ của các ông chủ người Trung Quốc tại khu vực Cachin
của Myanmar đã làm bùng nổ các tệ nạn xã hội như ma túy, mại dâm và AIDS. Trong
cuốn sách, một người dân bản địa đã mô tả vùng đất Cachin là một nơi dã man như
thời trung cổ, đó là vùng đất tàn bạo và tuyệt vọng, tràn lan ma túy, AIDS,
bệnh tật, là chỗ trú khốn cùng, là đày ải không cùng và đau khổ triền miên.
Cộng hòa liên bang Nga cũng là một nạn nhân tồi tệ của việc người Trung
Quốc tận lực khai thác gỗ ở khu vực Viễn Đông. Trong khoảng thời gian dài kể từ
năm 1992, mỗi năm có khoảng 10 triệu mét khối gỗ từ CHLB Nga xuất sang Trung
Quốc, điều đó cũng có nghĩa là, mỗi năm các tay chơi Trung Quốc khai thác và
mua từ Nga 10 triệu mét khối gỗ quý. Quá trình khai thác theo lối tận diệt rừng
của người Trung Quốc với sự tiếp tay tích cực của những người Nga tham lam đã
làm suy thoái nghiêm trọng hệ sinh thái vùng Viễn Đông. Quá trình hủy diệt này
đã tác động tiêu cực đến loài hổ quý hiếm Siberia: rừng kiệt quệ và không còn
nguồn thức ăn nên loài hổ Siberia đã nhiều lần phải ăn thịt lẫn nhau.
Mozambique cũng là nạn nhân đau thương của lòng tham Trung Quốc. Người
Trung Quốc “cho người Mozambique vay tiền để những người này làm hình nộm kiếm
cho công ty giấy phép mà theo luật chỉ cấp cho công dân Mozambique. Cũng bằng
cách cấp các khoản vay cho người Mozambique để họ mua các phương tiện cần thiết
và nộp tiền mặt ký quỹ theo yêu cầu của chính quyền để có giấy phép khai thác ,
các công ty Trung Quốc chồng chất các khoản nợ lên người dân địa phương, buộc
họ phải bán tài nguyên thu được từ rừng cho người Trung Quốc với điều kiện rất
thuận lợi”. Hai nhà báo Juan Pablo Cardenal và Heriberto Araujo không có số
liệu về gỗ quý từ Mozambique xuất sang Trung Quốc nhưng họ dẫn lời một doanh
nhân kinh doanh gỗ người Tây Ban Nha ở Mozambique: “ Dưới tay người Trung Quốc,
25% rừng đã biến mất ở các tỉnh Sofala, Zambezia và Nampula, đó mới là kể sơ.
Bốn hoặc 5 năm nữa sẽ không còn lại gì. Nếu khai thác gỗ vẫn tiếp tục ở mức
hiện tại, toàn bộ dự trữ gỗ cứng của Mozambique sẽ bị xóa sổ trong vòng chưa
đầy mười năm”. J.P. Cardenal và H. Araujo kết luận chắc nịch : “Sự làm ngơ hoàn
toàn của chính quyền Trung Quốc trong việc theo dõi nguồn gốc của gỗ- một quy
trình được các nước có trách nhiệm thường xuyên thực hiện- hoàn tất cách làm
của tội ác hoàn hảo này”.
CHO VAY TRÁCH NHIỆM HAY CHIẾM ĐOẠT?
Các khoản cho vay của chính phủ Trung Quốc đối với các quốc gia nghèo thực
chất là gì? Là ân tình, là trách nhiệm, là giúp đỡ, hay là một âm mưu, hay là
chiếm đoạt? Đạo Quân Trung Quốc Thầm Lặng giúp người đọc có câu trả lời chuẩn
xác.
Công hòa dân chủ Congo(DRC) có lẽ là quốc gia nghèo đói và chậm phát triển
nhất thế giới. Và Trung Quốc đã chọn quốc gia nghèo đói này để ký kết hợp đồng
lớn nhất của mình ở Châu Phi. Trên cơ sở hợp đồng đã ký trong năm 2008, Trung
Quốc chịu trách nhiệm xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu cho sự phát triển của
DRC để đổi lấy quyền khai thác trữ lượng đồng và coban khổng lồ của quốc gia
này trong vòng 30 năm tiếp theo. Không có chính sách cả hai cùng thắng trong
hợp đồng có nhiều điều khoản mù mờ, có lợi cho Trung Quốc, có hại cho DRC.
Không có công bằng trong hợp đồng thế kỷ này. “ Trước tiên, giá trị của nguồn
tài nguyên mà Trung Quốc có được từ khai thác mỏ của Congo vượt áp đảo đầu tư
của Trung Quốc. Trong khi các công ty nhà nước Trung Quốc đầu tư 6 tỉ đô la thông
qua Ngân hàng Eximbank của Trung Quốc, lợi nhuận mà coban và đồng có thể mang
lại cho Sicomines – công ty liên doanh chịu trách nhiệm quản lý đầu tư, tiến
hành xây dựng cơ sở hạ tầng mới, vận hành mỏ và phân chia lợi nhuận thu được từ
khai thác tài nguyên này- có khả năng đạt từ 40 tỉ đến 120 tỉ đô la, nói cách
khác, gấp từ 6 lần đến 20 lần giá trị đầu tư”. Hai nhà báo Tây Ban Nha xác
quyết rằng, hợp đồng này đã làm DRC mất ít nhất là 20 tỉ đô la từ tài nguyên
khoáng sản. Người Trung Quốc chân thành hay người Trung Quốc tham lam?
Angola là nạn nhân đau đớn của các khoản vay từ Trung Quốc. Vào năm 2004,
giữa Angola- một quốc gia có trữ lượng dầu mỏ cực kỳ lớn và Trung Quốc ký một
thỏa thuận đặc biệt, theo đó, Trung Quốc sẽ cho Angola vay 14,5 tỉ đô la thông
qua các ngân hàng nhà nước của Trung Quốc, Angola sẽ trả cho Trung Quốc mỗi
ngày 200.000 thùng dầu, và cho phép các công ty Trung Quốc khai thác tài nguyên
khoáng sản của Angola. Trung Quốc được gì ngay sau khi thỏa thuận có hiệu lực?
Mỗi ngày có 200.000 thùng dầu cho một thị trường khổng lồ đang đói nhiên liệu,
một lô khai thác dầu ngoài biển Angola. Angola nhận được gì? Một nhà hoạt động
xã hội người Angola nói với hai nhà báo Tây Ban Nha: “(Trung Quốc) đã thực hiện
một số dự án xây dựng lớn ở Angola. Không có cái nào trong số đó được bàn giao.
Hoàn toàn không. Và điều đó dẫn chúng tôi đến một câu hỏi: họ có thực sự cho
chúng tôi vay? Tiền có thực sự đến và liệu nó có bị đánh cắp hay bị làm sao?”.
Tại Angola, Trung Quốc đã tài trợ và tiến hành xây dựng sân bay quốc tế có
tổng vốn đầu tư 2 tỉ đô la. Dự án này, theo thiết kế, rất lớn, và dự kiến hoàn
thành vào năm 2010. Nhưng vào thời điểm năm 2010, dự án này chỉ là những bức
tường lạnh lùng. Tuy nhiên, chính quyền Angola không bao giờ phàn nàn về tiến độ
rùa bò của dự án mà họ cho rằng rất có ý nghĩa với sự phát triển của Angola.
Những khoản hối lộ hậu hĩnh từ giới doanh nhân Trung Quốc đã làm cho mồm miệng
các quan chức nín lại.
Ai thắng, ai thua trong thỏa thuận Angola- Trung Quốc? Không ai khác ngoài
con cá mập luôn luôn đói khát.
Thế giới văn minh từ lâu đã đặt ra câu hỏi: chính phủ Trung Quốc lấy nguồn
tiền nào để cho các nước nghèo vay một cách phóng khoáng khi mà cách đây hơn 10
năm họ chưa có tiềm lực mạnh như bây giờ? Trong quá trình thực hiện thiên phóng
sự điều tra Đạo Quân Trung Quốc Thầm Lặng, hai nhà báo J.P. Cardenal và H.
Araujo đã tìm thấy câu trả lời chính xác, và đây thực sự là một sự thật đau
đớn: “Từ đâu các ngân hàng Eximbank và CDB có được nguồn lực không giới hạn của
họ? Làm thế nào mà một quốc gia đang phát triển như Trung Quốc lại có thể trở
thành một thế lực tài chính hùng mạnh khi phần còn lại của thế giới đang phải
trải qua khủng hoảng kinh tế? Công thức thần kỳ của Trung Quốc là gì? Câu trả
lời cho bí ẩn này được tìm thấy ngay tại trung tâm của chế độ độc tài: nói ngắn
gọn, chính người dân Trung Quốc chi trả cho giấc mơ và tham vọng của nhà nước
Trung Quốc, cho dù họ có thích hay không. Vì sao? Một mặt, Eximbank và CDB tự
tài trợ cho chúng bằng cách phát hành trái phiếu cho các ngân hàng thương mại
Trung Quốc mua, một khoản chi được bảo đảm bởi khoản tiền gửi tiết kiệm của 1,3
tỉ người Trung Quốc. Vì không có phúc lợi nhà nước, người dân Trung Quốc tiết
kiệm trên 40% thu nhập của họ, mức tiết kiệm cao nhất trên thế giới. Mặt khác,
số lượng tiền gửi khổng lồ này được kết hợp với điều các nhà kinh tế gọi là
“thắt chặt tài chính”, trong hệ thống của Trung Quốc có nghĩa là người gửi tiền
buộc phải thua lỗ với khoản tiết kiệm của họ. ….Vì vậy, tổn thất tài chính
người dân Trung Quốc phải gánh chịu vừa khớp với nhu cầu của “công ty Trung
Quốc”, sử dụng số tiền này(với lãi suất trên thực tế bằng 0) cung cấp cho các
công ty nhà nước tài chính giá rẻ để thực hiện cuộc chinh phục toàn cầu… Vì
vậy, cây đũa thần kỳ diệu của việc tài trợ vốn không giới hạn được trả với giá
cực đắt bởi những người tiết kiệm Trung Quốc, đồng thời, đối thủ cạnh tranh
thương mại của Trung Quốc tố cáo nguồn tín dụng ưu đãi này là không công bằng”.
Đạo Quân Trung Quốc Thầm Lặng là một cuốn sách rất đáng để đọc, nhất là đối
với những người muốn tìm hiểu cách thức bành trướng toàn cầu của “công ty Trung
Quốc” đang làm thay đổi cuộc sống của mọi người trên hành tinh này. Cuốn sách
này cũng sẽ giúp người đọc hiểu tại sao Trung Quốc lại vồ vập với chiến lược
“một vành đai, một con đường”, hay chiến lược “Trung Hoa mộng”. Cuốn sách cũng
chỉ ra rằng, chỉ có các quốc gia có nền chính trị độc tài- nơi các chính trị
gia luôn hào hứng với các khoản hối lộ khổng lồ, mới vồ vập với các khoản đầu
tư và các khoản cho vay từ chính quyền Trung Quốc.
 |