Nguyễn Đình Cống
1-Giới
thiệu
Nhân
Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) sắp đại hội, xin có mấy lời bình luận.
Người ta cho rằng MTTQ là một tổ chức quan trọng
trong hệ thống chính trị, nhưng theo tôi thì “ Nên giải tán MTTQ vì tổ chức và hoạt động của nó mang lại cho dân tộc lợi
ít, tốn kém nhiều, hiệu quả âm”..
Sau
khi nhận quyết định nghỉ hưu, tôi suy nghĩ, chọn cho mình con đường đóng góp
vào hoạt động xã hội. Tôi đã chọn môi trường MTTQ và định sẽ tiến dần từ dưới
lên và tạm gọi là “ Khởi nghiệp tuổi già”. Người ta khởi nghiệp làm kinh tế,
còn tôi khởi nghiệp làm công tác xã hội ở tuổi U70..
Tôi
bắt đầu bằng việc nhận làm tổ trưởng dân phố, chi ủy viên. Ở cương vị này tôi
có dịp làm quen với đông đảo bà con và cán bộ địa phương trong khu dân cư. Tôi
tham gia thi “tổ trưởng dân phố giỏi” và “báo cáo viên về học tập, làm theo Hồ
Chí Minh”, đã nhận được giải cao ở Quận
và Thành phố.
Thấy
tổ chức MTTQ có thể thích hợp với khả năng nên tôi đã lập kế hoạch hoạt động từ
thấp lên cao. Đầu tiên là vào Ủy ban MTTQ phường. Việc này tương đối dễ. Từ Phường
sẽ vào UB MTTQ quận rồi bằng năng lực và tinh thần sẽ vào được UB MTTQ Thành phố,
từ đó sẽ chờ dịp vào UBMT Trung ương. Ở đây tôi sẽ phát huy trí tuệ đóng góp
cho công tác Mặt trận.
Tôi
đã vào được UB MTTQ quận Thanh Xuân từ rất sớm. Tôi tìm hiểu kỹ các vấn đề liên
quan đến Mặt trận, làm quen với nhiều cán bộ ở cấp Quận và các Phường, thể hiện
tinh thần và năng lực...Nhưng càng hoạt động tôi càng thất vọng vì MTTQ không cần
gì đến năng lực và tinh thần của tôi, họ chỉ cần cái danh vị giáo sư và những thứ mà tôi không có (như là tuyên truyền, nịnh bợ, tâng công, ca
ngợi Mác Lê và ĐCS) . Thế là tôi đành từ bỏ sự khởi nghiệp sau vài năm làm thử.
Mặt
trận, kiểu như MTTQ ở VN hiện nay là một tổ chức hiếm thấy trên thế giối. Nó là
sản phẩm, là cái đuôi của ĐCSVN, được luật hóa.
Điều 9 Hiến pháp năm
2013 ghi MTTQ là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân. Văn bản quan trọng
là Điều lệ MTTQ VN và Luật MTTQ VN, số 75/2015 QH 13. Theo đó MTTQ có một số
quyền và trách nhiệm, tóm tắt như sau
1- Tập hợp, xây dựng khối
đại đoàn kết dân tộc.
2- Tuyên truyền, vận động
nhân dân thực hiện nghĩa vụ công dân.
3- Đại diện, bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp của nhân dân
4- Tham gia xây dựng Đảng
và Nhà nước.
5- Thực hiện giám sát và
phản biện xã hội.
6- Tập hợp ý kiến cử tri
để phản ảnh với Đảng và Nhà nước.
7- Thực hiện đối ngoại nhân dân.
Trong nhiệm vụ 4 có lẽ quan trọng nhất là MT lo chuyện
hiệp thương về danh sách đề cử để bầu Quốc hội và HĐND các cấp.
Tài chính để MTTQ hoạt động chủ yếu do ngân sách nhà
nước cung cấp.
2- Nhận xét về
hoạt động của MT
Ngoài 7 quyền và trách nhiệm kể trên MTTQ còn có một
nhiệm vụ rất quan trọng, được ẩn giấu là
giúp Đảng “khống chế quần chúng” thông qua các tổ chức đoàn thể. ( nhiệm vụ
này cứ ngấm ngầm thực hiện, không được nói công khai)
Trong thời kỳ 1941-45, MT Việt minh đã có tác dụng lớn
giúp Đảng cướp chính quyền. Trong thời kỳ 1954-56 MT Liên Việt có vai trò tích cực trong việc đoàn kết các
trí thức và công thương gia trong vùng mới giải phóng. Trong những năm gần
đây MTTQ là nơi tiếp đón tập thể hoặc cá
nhân kiều bào các nơi về nước.
Quyền chính trị phải thuộc về toàn dân. Hoạt động của
MT, nếu cần, phải hướng về “ Lập Quyền
Dân”. Nhưng MTTQ đã làm ngược lại là tìm cách dâng chính quyền cho Đảng để thực
hành đảng trị toàn diện.
Khi Đảng đã nắm trọn chính quyền, đáng lẽ vai trò của
MT giảm xuống thì ngược lại việc làm của MT tăng lên, với rất nhiều hoạt động nặng
hình thức, kém hiệu quả. Tôi đã gặp, trao đổi với một số cán bộ chủ chốt của
UBMT, được nghe lời than thở là vất vả quá, công việc nhiều quá, làm không hết,
ít có thì giờ nghỉ ngơi, giải trí. Tôi mới bỏ công tìm hiểu thì thấy phần lớn
công việc tiêu tốn nhiều thời gian và công sức của họ liên quan đến phát động,
phổ biến, điều tra, tổng kết, báo cáo, giấy tờ… nhiều việc chẳng có tác dụng gì,
nếu không làm còn tốt hơn. Khi gặp những việc như vậy tôi chỉ làm qua loa cho
xong chuyện.
Nhân đây xin kể sơ chuyện tôi làm tổ trưởng dân phố
trong nhiều năm. Trong lúc các ông/bà tổ trưởng khác kêu than là quá vất vả,
quá nhiều việc, tôi lại thấy mọi công việc tổ dân phố chỉ chiếm mất của tôi
chưa đến 5 phần trăm thời gian. Thế mà năm nào tổ của tôi cũng được xếp loại xuất
sắc, tôi đi thi tổ trưởng dân phố giỏi được giải nhất của Quận, giảỉ nhì thành
phố. Tôi chỉ thấy tiếc thời gian là khi bị bắt buộc phải dự những cuộc họp chỉ
vì hình thức.
Hoạt động của MT thể hiện rõ trong báo cáo tại các kỳ
đại hội. Nội dung của báo cáo các kỳ, các cấp thường giống nhau, bao gồm các điều
chủ yếu : Thành tích là toàn diện và tốt
đẹp, tuy vậy còn tồn tại một số thiếu sót. Có thành tích là nhờ sự lãnh đạo,
còn thiếu sót là tại nhân dân giác ngộ chưa cao v.v…. Trong thời gian tới phải
tăng cường, nổ lực làm việc này việc nọ, cố gắng khắc phục chuyện ấy chuyện kia. Tôi thấy báo cáo của MT
có trên 80% giống với báo cáo của Đảng cùng cấp. Cứ mỗi kỳ đại hội các UBMT rất
vất vả chuẩn bị, thảo luận, thông qua báo cáo, tốn khá nhiều giấy mực để in ấn,
nhưng rồi phần lớn các báo cáo đó chỉ trở thành mặt hàng cung cấp cho đồng nát.
Xét các quyền
và trách nhiệm 1; 2; 3 thấy rằng trong
các báo cáo đều có kể công, nêu thành tích nhưng thực chất chẳng có gì đáng kể.
Đất nước đã thống nhất về lãnh thổ trên 40 năm nhưng chưa có sự hòa giải dân tộc
thực sự. Nhân quyền và dân quyền bị vi phạm ở nhiều nơi, dân oan có mặt khắp chốn,
thế mà chẳng thấy MT đại diện và bảo vệ được gì. Ngay như thảm họa môi trường
khắp nơi cũng chẳng ai nghe tiếng nói nào của MT. Còn việc MT không hề bênh vực nhân dân trong việc chống Tàu cộng xâm lược là quá rõ ràng
Trong việc bầu cử, thu thập ý kiến cử tri người ta
cũng chỉ thấy MT là nơi thực hiện các ý kiến của cấp ủy đảng tương ứng. Trong
việc giám sát, chưa thấy MT có được giám sát gì tương xứng với vai trò. Riêng về
phản biện thì sau vụ luật sư Nguyễn Mạnh Tường ( vì đọc bài phát biểu ở hội nghị
UB TƯ MT năm 1956 mà đang là một trí thức bậc cao bị dìm xuống tận đáy xã hội )
thì ở các hội nghị của MTTQ không còn ai dám mở mồm kiểu như vậy.
3- Đề nghị giải
tán MTTQ
Tôi nhiều năm suy nghĩ, giả thử hiện nay không có tổ
chức MTTQ thì các hoạt động chính trị - xã hội thay đổi như thế nào, tốt lên hay
xấu đi. Đoan chắc là sẽ tốt lên. Trong hệ thống chính trị của Việt Nam có tổ chức
Hội đồng nhân dân, xét ra quan trọng hơn MT, thế mà đã có ý kiến đề nghị giải
tán HĐND ở cấp xã, cấp huyện. Đã có làm thí điểm nhưng chưa thấy công bổ kết quả.
Riêng MTTQ, tôi đề nghị giải tán toàn bộ, từ trung ương cho đến cơ sở thôn xóm,
không cần làm thí điểm. Vấn đề quan trọng là
sắp xếp những người đang ăn lương trong hệ thống MT như thế nào để họ có thể sinh sống bằng hoạt
động chân chính và phát huy năng lực.
Sau khi giải tán, một số công việc MT làm trước đây, nếu
quả thực còn cần thiết thì chuyển cho các bộ phận khác. Thí dụ hiệp thương và
danh sách ứng cử giao cho Ban bầu cử và cơ quan hành pháp, vận động giúp người
nghèo giao cho Hội Chữ thập đỏ, xây dựng đời sống văn hóa là việc của chính quyền.
Giám sát công việc nhà nước thì đã có Quốc hội và HĐND làm tốt hơn, việc phản
biện do Liên hiệp các Hội làm hiệu quả hơn. Tập hợp ý kiến cử tri do các tổ đại
biểu HĐND, các đại biểu QH. Đối ngoại nhân dân giao cho các tổ chức dân sự.
Giải tán tổ chức MTTQ, cắt bỏ mọi bao cấp của nhà nước
cho các đoàn thể thành viên của MT sẽ tiết kiệm cho ngân sách một khoản lớn. Bỏ
đi những báo cáo, những tuyên truyền của MT và của các đoàn thể thành viên sẽ
chữa được phần nào căn bệnh dối trá đang tràn lan. Dẹp bỏ một số công việc
không có hiệu quả của MTTQ sẽ góp phần
làm tăng năng suất xã hội.
Nhiều nước không có tổ chức MT mà người ta vẫn quản lý
tốt xã hội, vẫn phát triển tốt mọi mặt. Việt Nam có hoạt động mạnh mẽ của MT mà
mọi mặt càng ngày càng tụt hậu. Tôi không quy kết nguyên nhân tụt hậu là do MT,
chỉ nhận xét rằng hoạt động MT ít có tác dụng làm cho xã hội tốt lên mà lại tốn
nhiều công sức, tiền của. Thực chất của MT có lẽ là để Đảng nắm chặt và điều
khiển quần chúng. Hoạt động của MT có năng suất và hiệu quả quá thấp, nói theo
ngôn ngữ kinh doanh là bị lỗ nặng, là đang dẫn tới bị phá sản.
Tôi biết nhiều người vì thói quen mà vẫn ca ngợi MT, cho
rằng không thể thiếu MT. Đề nghị những người đó hãy đặt câu hỏi và tự tìm câu
trả lời : Các nước không có MT như VN, họ phát triển được là nhờ vào cái gì, nếu
VN bỏ MT đời sống nhân dân có ảnh hưởng gì không ( trừ những người sống bám vào
MT như sâu mọt).
Việc giải tán MT liên quan đến sửa đổi Hiến pháp, chưa thể
làm ngay. Đặt ra vấn đề để những người có quan tâm suy nghĩ và tìm biện pháp.