Thực trạng gạo Việt lép vế trên thị
trường, đặc biệt là trước gạo Thái Lan, đã được giới chuyên gia chỉ ra nhiều
lần. Trên tờ Zing, TS Pussadee Polsaram, Giám đốc Trung tâm chiến lược AEC
(Thái Lan) cho biết, hiện Thái Lan có 250 thương hiệu quốc gia khác nhau cho
các sản phẩm chất lượng từ trung bình đến cao.
Gạo thơm Thái Lan có lịch sử trên 100 năm
bắt đầu từ nhà vua Rama. Để xuất khẩu gạo sang châu Âu, nhà vua Rama Đệ tứ đã
chỉ đạo phải xây dựng thương hiệu gạo có phẩm cấp tốt, xây dựng tiêu chuẩn quốc
gia cho các giống gạo.
 |
| Áp lực cạnh tranh đối với gạo Việt không chỉ là vấn đề giá, chất lượng mà là duy trì uy tín, lòng tin của thị trường thế giới. |
Năm 1959, nước này chính thức công bố các
giống lúa gạo nổi tiếng gọi là Thai Hom Mali Rice, đồng thời xây dựng bộ tiêu
chuẩn chất lượng cho các loại gạo.
Theo TS Pussadee Polsaram, có 5 điều tạo
sự khác biệt gồm tiêu đề thương hiệu, đảm bảo cho người đọc hiểu được sản phẩm
xuất xứ từ Thái Lan; tiêu chí về độ tinh khiết; mã vạch; nguồn gốc về bao bì;
logo, màu sắc, nhận diện bao bì đều thể hiện sự thống nhất.
Trong khi đó, tại Việt Nam, hiện nay vẫn
chưa có một thương hiệu gạo quốc gia nào.
Theo các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, thị
trường xuất khẩu gạo Việt Nam đang gặp khó khăn dồn dập bởi sự cạnh tranh từ
những đối thủ như Thái Lan, Ấn Độ, Campuchia... Lý do cố hữu lâu nay khiến gạo
Việt lép vế trên thị trường là chưa có thương hiệu. Thực tế, điểm yếu nhất của
gạo Việt Nam là thiếu đồng đều về chất lượng, chủ yếu phân chia theo tỷ lệ tấm,
thông dụng 5%, 15%, 25%.
Giới chuyên gia tâm huyết với ngành lúa
gạo Việt Nam đã nhiều lần phân tích, vạch rõ điểm yếu cố hữu của lúa gạo Việt
Nam và chỉ ra đường đi nước bước để thay đổi, thế nhưng sau hàng chục năm, cái
Việt Nam có được vẫn chỉ là danh hiệu nước xuất khẩu gạo lớn trên thế giới, chủ
yếu xuất thô, giá trị không cao.
Trao đổi với Đất Việt trước đây, chuyên
gia nông nghiệp, GS.TS Võ Tòng Xuân cũng từng khẳng định, không có thương hiệu
sẽ là thách thức lớn đối với gạo Việt Nam.
Ông chỉ rõ những điểm ngành lúa gạo Việt
Nam cần thay đổi nhưng nói mãi chẳng ai chịu làm theo. Cụ thể, GS.TS Võ Tòng
Xuân chỉ ra rằng:
"Lúa gạo Việt Nam không cần chạy theo
sản lượng để đảm bảo an ninh lương thực. Chỗ nào cần an ninh lương thực thì giữ
diện tích đó làm lúa cao sản, còn chỗ nào muốn chen vào thị trường cao cấp thì
làm lúa đặc sản, tăng vụ và hãy đảm bảo mua số lúa đó với giá tương xứng, có
như vậy nông dân mới trồng. Bây giờ xui nông dân trồng lúa năng suất thấp rồi
mua với giá vài chục đồng mỗi kg thì không ai làm.
Việt Nam phải tạo sự liên kết trong chuỗi
giá trị. Không mua lúa qua thương lái để họ trộn đủ loại gạo vào nữa, thay vào
đó phải có vùng nguyên liệu. Các doanh nghiệp đặt hàng nông dân sản xuất theo
quy trình VietGAP, GlobalGAP để ra lúa nguyên liệu giá thành thấp nhất mà chất
lượng cao nhất, sau đó mua nguyên liệu, xử lý tại nhà máy hiện đại, cho ra
những sản phẩm gạo thật tốt.
Nói thì như thế, thực tế, các doanh nghiệp
Việt không chịu làm theo. Khi mua lúa, thương lái cứ mua hết đám ruộng này đến
đám ruộng khác, đổ vào chiếc ghe duy nhất thành ra gạo Việt Nam mới 5-7 loại
giống, chất lượng kém".
GS.TS Võ Tòng Xuân nhấn mạnh, Việt Nam cần
thay đổi cả trong khâu xúc tiến thương mại. Các công ty làm ăn tốt hãy đến hội
chợ lúa gạo tìm kiếm khách hàng, thương thuyết, đưa xem mẫu gạo cho khách hàng
xem, đưa ra mức giá phù hợp để họ đặt hàng. Bước sau lại qua các nước chào
hàng, lấy đơn đặt hàng về để chủ động mùa tới trồng lúa gì, bao nhiêu tấn, chủ
động có vùng nguyên liệu sản xuất theo GAP, chắc chắn sẽ có gạo chất lượng cao,
có thương hiệu mà khách hàng muốn mua.
An Nhiên (Tổng hợp)