Hoàng Long
Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, ngân sách
hiện nay đã không còn tiền để đầu tư và đây là điều nguy hiểm. Ngân sách khó
khăn đến mức "tận diệt" doanh nghiệp chứ không phải là tận thu nữa,
nhiều doanh nghiệp không còn sức để làm ăn.
Ngân sách hết tiền đầu tư
Ngày 23.10, Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương đã tổ chức Hội thảo
Công bố báo cáo kinh tế vĩ mô quý III/2015.
Theo đó, báo cáo của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương đã chỉ ra
những vấn đề bất cập về kỷ luật ngân sách Nhà nước (NSNN).
Cụ thể, báo cáo cho biết, Nhà nước chưa quyết liệt trong tiết kiệm
chi NSNN và đầu tư, chưa có kế hoạch trả nợ cụ thể, chưa quan tâm đến việc giảm
“chèn lấn” đối với khu vực tư nhân. Trong khi đó lại loay hoay trước áp lực tài
khóa, áp lực nợ công gần chạm trần.
Theo ông Nguyễn Anh Dương – Phó trưởng ban Ban Kinh tế vĩ mô (Viện Nghiên
cứu Quản lý kinh tế Trung ương), chúng ta nói nhiều đến vấn đề giảm chi nhưng
rất nhiều dự án đầu tư công trong thời gian qua có hiệu quả kinh tế rất thấp.
Thay vì đầu tư vào những dự án đạt hiệu quả kinh tế thì lại đầu tư vào cái
không hiệu quả.
Ông Dương cho hay, về nợ công, cuối năm 2012, Việt Nam đã nâng trần lãi
suất lên 5,3% nhưng khi quyết toán xong thì con số lên cao hơn nhiều.
"Như vậy, con số của năm nay liệu có đúng như báo cao hay lại tiếp tục
tăng cao?", ông Dương đặt câu hỏi.
Còn theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, ngân sách không còn tiền để
đầu tư, đây là điều nguy hiểm. Ngân sách khó khăn hiện nay đã đến mức "tận
diệt" doanh nghiệp chứ không phải là tận thu nữa, nhiều doanh nghiệp không
còn sức để làm ăn. Hội nhập đến cửa nhưng các cơ quan quản lý vẫn bình chân như
vại.
“Nhà nước tận thu như thế này thì làm sao có được tăng trưởng bền vững bởi
vì nguồn thu của ngân sách là các doanh nghiệp lại không được chăm sóc, tạo
điều kiện phát triển” – bà Lan nhấn mạnh.
Bà Lan nói thêm, năm nay cải thiện tình hình kinh tế vĩ mô nhưng số lượng
doanh nghiệp “chết” rất nhiều, không thua kém năm 2011. Đây là điều phải xem
lại. Quan hệ giữa Nhà nước với thị trường cần phải thay đổi rất nhiều.
Bà Lan cũng băn khoăn rằng, tình hình trên cứ tiếp tục thì liệu các nhà đầu
tư nước ngoài có khai thác mãi thị trường Việt Nam khi nền kinh tế Việt Nam ngày
càng què quặt và kém phát triển không?
"Trong bối cảnh thế này đáng ra phải giảm thuế, phí cho doanh nghiệp,
người dân thuận lợi hơn trong phát triển thì Nhà nước lại thắt chặt và tăng
thu", bà Lan nói.
Bên cạnh đó, ông Lê Xuân Bá – nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế
Trung ương cũng cho hay, Việt Nam đang vay đồng nào, làm ra đồng nào tiêu hết
đồng đó, không có cái để dành cho đầu tư phát triển. Ngân sách hết tiền, thế
giới không ai cho vay mãi nên tình trạng này rất nguy hiểm.
Ngoài ra, ông Bá cũng nói thêm điều mà theo ông, ít quan chức dám nói. Đó
là chúng ta hơi thái quá về chi tiêu xã hội trong điều kiện kinh tế như thế
này.
"Thường có 10 đồng thì chi xã hội khoảng 2 đồng. Cứ mạnh tay chi tiêu
xã hội coi chừng rơi vào bẫy xóa đói giảm nghèo, cứ có đồng nào xóa đói giảm
nghèo hết thì sẽ không còn cái mà xóa đói giảm nghèo nữa", ông Bá nói.
Đồng tình với ý kiến của các chuyên gia, ông Nguyễn Đình Cung – Viện trưởng
Viện Nghiên cứu Kinh tế Trung ương cũng cho hay, hiện nay trong ngân sách không
có đầu tư phát triển. Chúng ta đang vi phạm nguyên tắc vàng trong đầu tư phát
triển.
“Hội nhập, cả thế giới nâng thị trường lên, thúc đẩy, khuyến khích còn Việt
Nam cứ đè thị trường xuống với tư duy thanh tra, kiểm tra, kiểm soát thì không
ổn. Tư duy như thế cần phải thay đổi, nếu Nhà nước không thay đổi thì thị
trường không lên được, sẽ không kết nối được với thị trường các nước. Thay đổi
này là cốt lõi của cải cách. Điểm này là điểm chúng ta ít nói đến”, ông Cung
cho hay.
Nguyên nhân và giải pháp
Ngoài nguyên nhân do sức ép thông qua quyết toán và dự án đầu tư công tràn
lan, còn có một nguyên nhân sâu xa khác là chưa quyết liệt trong tiết kiệm chi
NSNN và đầu tư.
Bên cạnh đó, Việt Nam chưa có kế hoạch trả nợ cụ thể và chưa quan tâm đến
giảm “chèn lấn” đối với khu vực tư nhân.
Trên cơ sở đó, báo cáo của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương đã
đưa ra những kiến nghị về chính sách.
Cụ thể, về cải cách nền tảng kinh tế vĩ mô, chúng ta cần tạo thuận lợi hóa
cho môi trường kinh doanh và cả thiện năng lực cạnh tranh (chuyển tinh thần
Nghị quyết 19 thành kết quả thực tiễn trong quý IV). Hướng dẫn các luật DN, đầu
tư có chất lượng và kịp thời. Theo dõi, rà soát diễn biến và hành vi cạnh tranh
trên thị trường.
Về Chính sách tiền tệ cần phải ưu tiên cao nhất cho tái cơ cấu ngân hàng
thương mại. Mục tiêu ưu tiên là tập trung xử lý nợ xấu.
Về chính sách tài khóa, báo cáo cho rằng khó giảm tính chi phối của chính
sách tài khóa trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, điều hành tài khóa cần cân nhắc
hơn đến hệ lụy, thách thức khi điều hành các công cụ chính sách như tiền tệ, tỷ
giá, tín dụng…
Bên cạnh đó là xây dựng và công khai kế hoạch trả nợ công trong trung và
dài hạn. Cân nhắc việc khống chế trần thâm hụt NSNN trong giai đoạn 2016-2020 ở
mức 4% GDP.
Song song với đó, báo cáo kinh tế này cũng đưa ra triển vọng kinh tế vĩ mô
quý IV và cả năm 2015.
Cụ thể: tăng trưởng GDP quý IV sẽ đạt 6,83%, cả năm 2015 là 6,61% so với
cùng kì năm 2014. Mục tiêu lạm phát quý IV và cả năm lần lượt là 0,28% và
0,68%.
Tăng trưởng xuất khẩu quý IV và cả năm lần lượt là 10,38% và 9,66%. Cán cân
thương mại -0,5 tỷ USD và -4,5 tỷ USD.
Hoàng Long
Nguồn: Theo Một Thế Giới Mới