Nam Nguyên,
phóng viên RFA
 |
| Đồng hồ nợ công Thế Giới và Việt Nam hôm 03/10/2015. |
Bộ Tài chính
Việt Nam ngày 2/10/2015 phản bác số liệu nợ công 66,4% của năm 2014 vượt trần
cho phép, do Bộ Kế hoạch đầu tư công bố trước đó. Nam Nguyên tìm hiểu vấn đề
này qua ghi nhận ý kiến chuyên gia trong ngoài nước.
Nợ công quốc gia đã vượt mức báo động?
Học viện
Chính sách và Phát triển thuộc Bộ Kế hoạch Đầu tư vừa gây bất ngờ lớn khi tính
toán nợ công bao gồm luôn các khoản nợ của doanh nghiệp nhà nước và nợ
của tổ chức bảo hiểm và an sinh xã hội, trong khi theo qui định của Nhà nước nợ
công quốc gia chỉ gồm nợ chính phủ, nợ do chính phủ bảo lãnh và nợ của chính
quyền địa phương.
Được biết
Quốc hội Việt Nam qui định trần nợ công là 65% GDP Tổng sản phẩm nội địa, nếu
con số 66,4% là khả tín thì nợ công quốc gia đã vượt mức báo động. Cho tới nay
Bộ Tài chính áp dụng cách tính nợ công hạn chế theo qui định Nhà nước, cho ra
số liệu nợ công năm 2014 chỉ là 59,6% GDP. Trả lời Nam Nguyên sáng 2/10/2015,
Tiến Sĩ Vũ Quang Việt nguyên Vụ trưởng tài khoản thống kê Liện Hiệp Quốc, từ
New York nhận định:
Nợ công không những phải tính nợ của
chính phủ trung ương, nợ của chính quyền địa phương, nợ của doanh nghiệp nhà
nước và đúng như bộ Kế hoạch Đầu tư họ nói là phải tính luôn nợ ở trong bảo
hiểm xã hội nữa.
-TS Vũ Quang Việt |
“Quốc tế gọi
nợ công là nợ của tất cả cơ quan công quyền Việt Nam hoặc doanh nghiệp thuộc về
nhà nước. Bởi vì những doanh nghiệp đó mà thất bại thì nhà nước phải có
trách nhiệm. Do đó nợ công không những phải tính nợ của chính phủ trung ương,
nợ của chính quyền địa phương, nợ của doanh nghiệp nhà nước và đúng như bộ Kế
hoạch Đầu tư họ nói là phải tính luôn nợ ở trong bảo hiểm xã hội nữa. Vì những
người về hưu chính phủ nước nào cũng vậy có qui định người ta được hưởng bao
nhiêu phần trăm lương của lương cuối cùng, tùy theo người ta làm bao nhiêu năm.
Cái đó chính là nợ của nhà nước khi người ta về hưu phải trả. Hiện nay tình
trạng của Việt Nam khả năng không trả được phải nói rất là lớn, mà càng ngày nó
càng lớn hơn vì số người về hưu nhiều, tiền lương cao lên, số tiền người ta
nhận được nhiều hơn; ngoài ra người ta còn sống già hơn trước kia nhiều. Cái đó
là một phần lớn của số nợ và theo nguyên tắc của Liên Hiệp Quốc thì tất cả
những cái đó phải được tính vào nợ công hết.”
Theo báo chí
Việt Nam hồi tháng 7 vừa qua, Ngân hàng Thế giới công bố nợ công của Việt Nam
năm 2014 là 110 tỷ USD tương đương 59% GDP, xấp xỉ số liệu của Bộ Tài chính
Việt Nam. Theo TS Vũ Quang Việt, người từng tham gia thiết lập chuẩn mực hệ
thống tài khoản quốc gia cho Liên Hiệp Quốc, thì những chuẩn mực được qui định
rất rõ ràng. Quĩ tiền tệ quốc tế IMF hay Ngân hàng thế giới World Bank đều hiểu
rõ. Tuy nhiên các định chế này chấp nhận những báo cáo của chính phủ nước sở
tại để công bố chính thức. Tuy nhiên họ cũng có thể có những tính toán khác dựa
vào số liệu tự tìm hiểu, mặc dù không công bố cho công chúng biết. TS Vũ Quang
Việt tiếp lời:
 |
| Trong cuộc họp báo chiều 1/10/2015 tại Hà Nội, Thứ trưởng Tài chính Vũ Thị Mai khẳng định thẩm quyền công bố số liệu nợ công thuộc về Bộ Tài chính và Bộ này tính toán nợ công quốc gia theo qui định hiện hành. Courtesy mof.gov.vn |
“Đối với
World Bank và IMF các nước nộp cái gì thì họ nhận cái đó thôi, giống như là khi
tính GDP của Việt Nam hay GDP của Trung Quốc. Hệ thống tài khoản quốc gia đưa
ra những chuẩn mực rất rõ ràng. Nhưng mà nhiều nước không theo thì Liên Hiệp
Quốc, như trong trường hợp tôi có trách nhiệm tôi không được quyền tự sửa lại.
Trong Liên Hiệp Quốc có hai phần, một phần tính toán do các nước nộp thì bắt
buộc phải in ra; còn phần do nhân viên Liên Hiệp Quốc tự tính toán thì theo
nguyên tắc khác. Thí dụ trường hợp Trung Quốc nếu mình tính lại thì có thể tốc
độ tăng GDP của họ thấp hơn điều họ nói ra và tại sao chúng tôi có thể giải
thích được…Nhưng về chuyên môn về pháp luật mình không được quyền đưa ra cái đó
để tính thay thế con số của Trung Quốc. Các cơ quan quốc tế không có quyền làm
việc này…. Trong trường hợp này về mặt nợ cũng vậy World Bank và IMF họ cũng in
ra số liệu mà Việt Nam đưa cho họ thôi…trừ trường hợp họ thấy rất là sai…thì họ
quyết định không in ra và họ có quyền làm việc này.”
Ít nhất đã có một én xuất hiện
Trong cuộc
họp báo chiều 1/10/2015 tại Hà Nội, Thứ trưởng Tài chính Vũ Thị Mai khẳng định
thẩm quyền công bố số liệu nợ công thuộc về Bộ Tài chính và Bộ này tính toán nợ
công quốc gia theo qui định hiện hành. Đó là chỉ gồm nợ chính phủ, nợ do chính
phủ bảo lãnh và nợ của chính quyền địa phương. Bà Thứ trưởng Tài chính lập đi
lập lại cách tính của Bộ Kế hoạch Đầu tư là không đúng qui định.
Như vậy đã
rõ ràng nợ công của Việt Nam theo qui định hiện hành là chưa thể hiện thật đầy
đủ các món nợ mang tính chất nợ công. Thật ra các chuyên gia cho rằng, xác định
nợ công đã vượt trần cho phép cũng chưa phải là điều quan trọng nhất, vì nhiều
nước phát triển có mức nợ công quốc gia cao hơn GDP tới vài lần như Nhật 400%,
Hoa Kỳ 260%. Điều hệ trọng là khả năng trả nợ và câu hỏi đặt ra là tình
hình của Việt Nam hiện nay ra sao.
Muốn đầu tư thì phải đi vay, trong
bối cảnh làm không đủ ăn mà đầu tư lại đi vay thì nợ công là một gánh nặng. Nếu
không có các giải pháp kiểm soát một cách chặt chẽ nghiêm túc, không nhìn nhận
bản chất vấn đề thì hậu quả khó lường.
-Ngô Trí Long |
TS Vũ Quang
Việt phân tích:
“Hiện nay
Việt nam chưa gặp khó khăn trong vấn đề trả nợ, hầu hết các khoản nợ đó là nợ
chính phủ, nợ các tổ chức quốc tế với lãi suất thấp. Nhưng nếu tính thêm nợ của
doanh nghiệp nhà nước thì vấn đề sẽ gặp khó khăn mà đã từng khó khăn rồi như
Vinashin đã không trả nợ được và nếu nợ ngày càng tăng là vấn đề khó. Thứ hai
nữa như hiện tại giá trị của đồng tiền Việt và đặc biệt Việt Nam muốn phá giá
lớn để có thể xuất khẩu được. Phá giá như vậy khả năng trả nợ sẽ giảm hẳn đi,
vì phải trả nhiều hơn bằng đồng VN và như vậy họ có thể không có khả năng trả
nợ nữa. Số nợ hàng năm phải trả có thể hơn 20% ngân sách quốc gia, nợ càng tăng
lại phá giá đồng bạc nữa thì mất khả năng trả nợ là có.”
Tại Việt
Nam, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long từng nhiều lần đề cập tới khả năng trả nợ
của Việt Nam mà ông nói là quá nhiều ẩn số. Trong dịp trả lời chúng tôi Phó
Giáo sư Tiến sĩ Ngô Trí Long nhận định:
“Hiện nay
thu nhập của Việt Nam phần ngân sách luôn luôn mất cân đối, thực chất làm ăn
không có hiệu quả. Ví dụ trong thu ngân sách thì 75% là thu để chi còn lại là
để trả nợ, như vậy thực chất không có đầu tư. Muốn đầu tư thì phải đi vay,
trong bối cảnh làm không đủ ăn mà đầu tư lại đi vay thì nợ công là một gánh
nặng. Nếu không có các giải pháp kiểm soát một cách chặt chẽ nghiêm túc, không
nhìn nhận bản chất vấn đề thì hậu quả khó lường.”
Bộ Kế hoạch
Đầu tư được cho là đã làm một cuộc cách mạng khi phê phán phạm vi xác định nợ
công theo Luật Quản lý nợ công hiện hành tồn tại một số bất cập và chưa tính
đầy đủ nhiều khoản có bản chất là nợ công. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch Đầu tư Bùi
Quang Vinh được báo chí mô tả là cấp tiến và thẳng thắn, từng nói thẳng Việt
Nam theo đuổi mô hình không có thật là kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa.
Ngạn ngữ
Việt Nam có câu ‘một con én không làm nên mùa xuân’, nhưng giới học giả trí
thức từng nói rằng, ít nhất đã có một én xuất hiện chờ báo hiệu mùa xuân sắp
về.
Nguồn: Theo RFA