Nguyễn Quang Duy
 |
| Samsung giờ tan sở |
Năm 2017, Samsung Việt
Nam đạt doanh thu gần 64 tỷ Mỹ Kim, giá trị xuất cảng đạt trên 54 tỷ Mỹ Kim,
chiếm trên 25% tổng giá trị xuất cảng của Việt Nam, lợi nhuận ròng đạt 5,8 tỷ
Mỹ Kim và góp phần giải quyết việc làm cho 160.000 lao động.
Nửa đầu của năm 2018
Samsung lại tiếp tục mở rộng sản xuất, xuất cảng và lợi nhuận một cách khủng
khiếp. Nhìn vào những con số đủ thấy Samsung đang đóng góp phần lớn cho tăng
trưởng kinh tế Việt Nam.
Chiến tranh thương mãi Mỹ
Trung là cơ hội để chúng ta suy ngẫm về phương cách phát triển đất nước dựa
trên các công ty đa quốc gia như Samsung.
Đầy Bất Công…
Trên lý thuyết khi thị
trường lao động bảo hòa tiền lương sẽ quyết định bằng năng suất lao động và sẽ
tương đương giữa các nước theo kinh tế thị trường.
Đầu năm 2018, Giáo sư
Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) có cho
biết:
"Tôi có hỏi Tổng
giám đốc Samsung Bắc Ninh về năng suất lao động bình thường người Việt làm cho
công ty này họ chỉ học hết phổ thông và có đào tạo 1-2 tháng, so với Hàn Quốc
thế nào. Ông ấy trả lời sau một vài năm đạt được 80% năng suất lao động của Hàn
Quốc. Điều đó lý giải vì sao Samsung lại đầu tư nhiều vào Việt Nam. Bởi vì năng
suất bằng 80% nhưng tiền lương lại bằng 30%.”
Sáng ngày 28/11/2017, bên
lề hội thảo Liên kết trong phát triển ngành công nghiệp điện tử ở Việt Nam, ông
Bang Hyun Woo, Phó Tổng giám đốc Samsung cho biết:
“Năng suất lao động
của người Việt Nam không hề thấp. Khi so sánh với người Hàn Quốc cũng đạt tầm
98 – 99%, gần như tương đương. Ở công ty khác thì chúng tôi không biết nhưng ở
Samsung thì là như vậy”.
Các nhà máy Samsung tại
Việt Nam sản xuất gia công theo dây chuyền được cài đặt một tốc độ cố định. Vì
thế bất kể người làm việc trên dây chuyền là người nước nào đều làm việc như
nhau. Nói cách khác người chạy theo máy nên năng suất lao động là cố định.
Nhưng thực tế thật phũ
phàng cũng ông Bang Hyun Woo trong Hội nghị thúc đẩy sản xuất và tăng trưởng
kinh tế năm 2018 tổ chức ngày 30/3/2018, lại kiến nghị:
“chính phủ xem xét về quy
định giờ làm thêm, đồng thời không nên tăng chi phí nhân công quá nhanh nếu
muốn tạo sự cạnh tranh lao động với các nước trong khu vực.”
Trao đổi với phóng viên
Báo Lao Động ngày 25/7/2018 vừa qua, Chủ tịch Công đoàn khẳng định mức lương
tối thiểu vùng cần được xem xét, điều chỉnh tăng lên vì hiện chưa đảm bảo mức
sống tối thiểu của người lao động.
Cho đến nay tại Việt Nam
chưa thể gọi đó là tăng lương được mà chỉ nên gọi là điều chỉnh mức lương theo
lạm phát để mức sống của người lao động có thể đuổi kịp mức độ lạm phát.
Nhưng khi tăng lương lạm
phát lại tăng và cứ thế Việt Nam chưa bao giờ bảo đảm được mức sống tối thiểu
cho người lao động.
Làm cùng một công việc,
năng suất lao động không khác nhau, sản lượng sản xuất như nhau nhưng lương của
công nhân Việt Nam chỉ bằng 30% lương công nhân Nam Hàn và chỉ bằng ½ lương
công nhân Trung Cộng.
Nếu tính riêng mức độ lạm
phát về nhu yếu phẩm tại Việt Nam rất cao và tăng nhanh hơn Trung Cộng và Nam
Hàn thì tiền lương thực sự của giới lao động Việt Nam càng ngày càng thua xa
tiền lương hai nước nói trên.
Rõ ràng nhà nước vì mục
tiêu kinh tế và chủ nhân vì lợi nhuận đồng lõa kềm hãm tăng lương cho công
nhân. Công đoàn quốc doanh ăn lương chủ, làm cho nhà nước vì thế cuộc sống công
nhân ngày càng trở nên tồi tệ hơn.
Nếu Việt Nam có tự do,
công đoàn sẽ đấu tranh cho quyền lợi của công nhân. Người công nhân làm việc
tại Samsung có quyền thương lượng với chủ tăng mức lương lên gấp đôi như công
nhân Trung Cộng hay gấp ba như công nhân Nam Hàn.
Công nhân Mỹ - Việt đều bị
đối xử bất công
Cùng làm một công việc
với một năng suất lao động tương tự công nhân Mỹ lại nhận lương gấp 10 lần
lương công nhân Việt.
Lương công nhân Việt thấp
thì giá thành sản phẩm xuất cảng cũng thấp, nhờ vậy sản phẩm sản xuất tại Việt
Nam dễ dàng khuynh đảo thị trường Hoa Kỳ.
Hãng xưởng Hoa Kỳ phải
đóng cửa, công nhân Hoa Kỳ bị mất việc nên họ mới bầu cho Tổng Thống Donald
Trump để ông ấy đòi công bằng cho công nhân Mỹ.
Nhưng điều cần nói rõ là
một cách gián tiếp ông Tổng Thống Hiệp Chủng Quốc cũng đang đòi công bằng cho
công nhân Việt Nam.
Vừa rồi, Chủ tịch Ủy ban
Thương mại Quốc tế Nghị viện Châu Âu ông Bernd Lange cho biết Việt Nam cần đưa
ra những cam kết rõ ràng và mang tính ràng buộc với 3 công ước cơ bản của Tổ
chức Lao động Quốc tế (ILO) để thuyết phục các Nghị sĩ châu Âu sớm thông qua
Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA).
Trong 3 công ước cơ bản
có việc nhà cầm quyền Việt Nam phải cho thiết lập các Công Đoàn Tự Do và Nghiệp
Đoàn Tự Do. Đây cũng là đòi hỏi của Hoa Kỳ.
Thặng Dư Thương Mãi Với
Mỹ
Samsung xuất cảng trên 54
tỷ Mỹ Kim năm 2017 bằng ¼ xuất cảng Việt Nam, chừng 3 tỷ Mỹ Kim sang Hoa Kỳ.
Nhưng lên đến 70% nguyên
liệu đưa vào sản xuất tại Samsung nhập cảng từ Nam Hàn và Trung Cộng nên thực
chất Việt Nam chỉ là nước gia công. Samsung chỉ mượn Việt Nam làm nơi gia công
và xuất cảng sang các nước khác.
Thặng dư thương mại là lý
do Tổng Thống Trump tuyên bố trừng phạt Trung Cộng.
Nam Hàn và Việt Nam cũng
đã được ông Trump chính thức nhắc nhở cần cân bằng thặng dư thương mãi.
Ngày 5/10/2017, Ủy ban
Thương mại quốc tế Hoa Kỳ (ITC) ra tuyên bố máy giặt của hai tập đoàn lớn Nam
Hàn là Samsung Electronics và LG Electronics được sản xuất ở nước ngoài đang
gây phương hại cho ngành sản xuất nội địa Mỹ.
Những điều đó cho thấy
Samsung và Việt Nam đã nằm trong tầm nhắm của chiến tranh thương mãi.
Hạ Giá Tiền Việt Nam Bảo
Vệ Samsung
Để đáp trả chiến tranh
thương mãi, Trung Cộng liên tục giảm tỷ giá đồng Nhân dân tệ, làm hàng xuất
cảng Trung Cộng rẻ hơn nên giành lợi thế trên thị trường Mỹ, còn hàng Mỹ xuất
cảng sang Trung Cộng mắc hơn nên Mỹ mất thế cạnh tranh.
Đồng Việt Nam vì dựa trên
đồng Mỹ Kim, nên để có thể cạnh tranh trên thị trường quốc tế cũng phải cho hạ
giá theo đồng Nhân Dân Tệ.
Nhưng khi đồng Việt Nam
hạ giá thì giá hàng nhập cảng vào Việt Nam lại tăng lên tạo lạm phát cho Việt
Nam.
Samsung chiếm ¼ giá trị
xuất cảng nên việc Việt Nam hạ giá đồng tiền nhằm bảo vệ xuất cảng thì Samsung
được hưởng lợi nhiều nhất và mạnh nhất.
Nói cách khác nhà nước
Việt Nam phải thường xuyên can thiệp để bảo vệ sản xuất, xuất cảng và lợi nhuận
cho công ty đa quốc gia Samsung.
Trong khi đó các doanh
nghiệp nhỏ hay nông dân phải mua hàng, nguyên vật liệu từ nước ngoài với giá
cao hơn và cuối cùng người tiêu thụ phải gánh chịu mọi thiệt hại từ lạm phát.
Đáng tiếc tiếng nói của
các doanh nghiệp nhỏ, của nông dân, của người tiêu thụ những người bị thiệt
thòi không được đảng và nhà nước nghe thấy. Họ phải âm thầm chịu đựng mọi bất
công.
Lợi Nhuận, Tiền Thuê Đất
và Thuế
Vào năm 2017, 4 công ty
Samsung lợi nhuận ròng đạt 5,8 tỷ Mỹ Kim. Trong khi đó thuế cho nửa đầu năm
2017 chỉ 186 triệu Mỹ Kim. Ước tính cả năm thuế chỉ hơn 6 % trên lợi nhuận
ròng.
So với mức thuế doanh
nghiệp 20% cho các công ty do người Việt bỏ vốn. Bất công đến thế chả trách
người Việt có chút vốn vội vàng tìm cách sang Mỹ, sang Âu, sang Úc đầu tư.
Nhờ được ưu đãi, Samsung
đã tiết kiệm được vài tỷ Mỹ kim tiền thuế thu nhập doanh nghiệp không phải nộp.
Chưa kể Samsung được nhà
cầm quyền địa phương ưu đãi cho thuê đất với giá cực kỳ rẻ.
Việt Nam như một thiên
đường nhân công rẻ, thuế rẻ, tiền thuê đất rẻ, và nhà nước luôn quan tâm bảo hộ
để Samsung tiếp tục tăng vốn đầu tư và chuyển thêm hoạt động sản xuất vào Việt
Nam. Samsung càng đầu tư lại càng được ưu đãi.
Ngược lại doanh nghiệp
nhỏ và người dân phải chịu bao nhiêu thứ thuế, thứ phí và thiệt thòi để làm
giàu các đại công ty đa quốc gia.
Điều đáng nói là ngân
sách nhà nước ngày càng thất thu và nợ công ngày càng tích lũy không biết đến
bao giờ mới trả xong.
Tiếng nói của các doanh
nghiệp nhỏ và người dân gần như không có, nên nhà nước lại tiếp tục đẻ thêm
nhiều thứ thuế thứ phí để tiếp tục bảo hộ các công ty đa quốc gia.
Nền kinh tế mất cân đối
Năm 2017, Samsung Việt
Nam đạt doanh thu gần 64 tỷ Mỹ Kim, tăng 31% so với năm 2016.
Riêng quý 1 năm 2018,
Samsung đạt 20,5 tỷ Mỹ Kim, tăng 57% với lợi nhuận 2,08 tỷ Mỹ Kim, tăng 60% so
với cùng kỳ.
Đó là chưa kể doanh thu
của 29 công ty cung ứng cho Samsung và chung quanh các khu công nghiệp của
Samsung, các nhà hàng, quán ăn, khách sạn, chợ cũng mọc lên như nấm.
Trong khi đó GDP cả nước
hay quy mô nền kinh tế chỉ 220 tỷ Mỹ Kim, tăng 6,81% so với năm 2016.
Nếu trừ ra những đóng góp
Samsung sẽ thấy rõ thực trạng tăng trưởng và năng suất lao động của Việt Nam
quá quá là thấp.
Những con số nói trên còn
cho thấy nền kinh tế Việt Nam dựa nặng nề trên một công ty đa quốc gia ngoại
quốc. Tăng trưởng GDP và lợi nhuận sẽ lại được Samsung chuyển ngược về Nam Hàn.
Vài năm trước Samsung đã
từng rời hầu hết các cơ xưởng từ Trung Cộng sang Việt Nam. Biết đâu chừng vài
năm nữa Samsung lại rời sang Bắc Hàn nơi có được nhiều lợi nhuận hơn lại cùng
một dân tộc, một ngôn ngữ.
Và khi đó Samsung sẽ để
lại Việt Nam một bãi rác công nghiệp khổng lồ.
Việt Nam không được hưởng
lợi gì ngoài giải quyết công ăn việc làm cho một số công nhân.
Cái giá Việt Nam phải trả
là ưu đãi cho tiền thuê đất, giá nhân công, thuế thu nhập đều thật thấp, nhưng
ô nhiễm môi trường, rác thải công nghiệp ngày càng gia tăng.
Sự Thật về chiến Lược thu
hút đầu tư cho xuất cảng
Trong năm 2017, tổng kim
ngạch xuất nhập cảng Việt Nam đạt xấp xỉ 425 tỷ Mỹ Kim, gần gấp 2 lần quy mô
nền kinh tế là 220 tỷ Mỹ Kim.
Với tỷ trọng xuất nhập
cảng phần lớn thuộc về các công ty đa quốc gia, chiếm gần 73%, cho thấy Việt
Nam chỉ đang gia công và xuất cảng thay các doanh nghiệp nước ngoài bằng việc
bán rẻ tài nguyên và nhân lực.
Một nền kinh tế dựa vào
gia công và xuất nhập cảng như vậy quá sức rủi ro, nhất là khi chiến tranh
thương mãi ngày càng gia tăng và chưa rõ kết thúc ra sao.
Nói cách khác tăng trưởng
kinh tế do người nước ngoài đóng góp, còn nội lực của Việt Nam thì hầu như
không còn.
Người nước ngoài nắm kinh
tế nên lợi ích lại về tay người nước ngoài.
Người dân ngày càng kiệt
quệ vì thuế, phí, lạm phát, môi trường ô nhiễm, mất an ninh. Thuế phí cao nhưng
an sinh xã hội rất thấp vì nguồn tiền phải đổ vào bảo vệ các công ty đa quốc
gia như Samsung.
Nhà nước chi nhiều hơn
thu càng ngày càng nặng nợ nước ngoài và mất dần khả năng trả nợ.
Khi Tiền và Quyền kết
duyên
Sumsung có một thành tích
đáng ghi nhận là ông Lee Jae-yong người thừa kế tập đoàn Samsung đã hối lộ cựu
tổng thống Nam Hàn Park Geun-hye khiến bà bị truất phế.
Ông Lee Jae-yong đã đưa
8,8 tỷ won (tương đương 8,1 triệu USD) cho bà Park Geun-hye qua bạn thân của bà
Park là bà Choi Soon-sil để đổi lấy việc bà Park hậu thuẫn ông cho sáp nhập 2
chi nhánh chủ chốt của Samsung mở đường chuyển giao quyền lãnh đạo Samsung từ
cha ông là Chủ tịch Lee Kun-hee sang cho ông.
Ngày 25/8/2017, ông Lee
Jae-yong bị tuyên án 5 năm tù, nhưng sau 1 năm ở tù ngày 5/2/2018 ông được Tòa
phúc thẩm giảm án 2 năm rưỡi tù cho hưởng án treo.
Có tiền là có quyền. Việc Samsung chọn Việt Nam để mở rộng đế
quốc kinh tế phần khác là vì Việt Nam còn là thiên đường của tham nhũng.
Samsung hưởng lợi. Giới chức cầm quyền chia lời. Người dân
chịu thiệt thòi. Môi trường hủy hoại. Nhà nước mang nợ. Thế hệ tới trả nợ.
Đó chính là mặt thật của các công ty đa quốc gia như Samsung.
Nguyễn Quang Duy
Melbourne, Úc Đại Lợi
28/7/2018