Từ Thức
Tsunami, raz de marée. Người ta dùng những chữ đó, không phải để nói về thủy
triều Nhật Bản, nhưng để mô tả kết quả bầu cử Hạ Viện Pháp. Phong trào En
Marche của tân tổng thống Macron, như một làn sóng vũ bão, đã làm
trôi các chính đảng, tràn vào quốc hội, thay đổi hoàn toàn bộ mặt chính trị
Pháp. Trò chơi ngoạn mục của Macron tiếp
diễn.
Cuộc bầu cử dân biểu ngày Chủ
Nhật 11 /06 mới chỉ là vòng đầu, phải chờ vòng hai, Chủ nhật tới , mới
có kết quả chính thức, nhưng người ta phỏng
đoán không sợ sai lầm là phong trào La République en Marche, LREM, của Macron sẽ
thắng rất xa số ghế đa số tuyệt đối cần thiết, đè bẹp đối phương, từ tả sang hữu.
Ngay từ tối Chủ nhật, người ta đếm không hết những chính trị gia hàng đầu bị
loại, tuyên bố sẽ rời bỏ chính trị, hay lập những phong trào mới.
CƠN BÃO CHÍNH TRỊ
Dân Pháp bỏ phiếu hai vòng,
vòng đầu để loại bớt con số ứng cử viên đông đảo ( gần 8 ngàn ứng cử viên tranh
nhau 577 ghế ).
Căn cứ trên kết quả vòng đầu,
người ta phỏng đoán LREM sẽ đưa vào hạ viện
trên 400 dân biểu ( từ 400 tới 460, tùy cơ quan thăm dò ), ba phần tư hạ viện, trong khi chỉ cần 289 ghế ( trên tổng số 577 ) để có đa số tuyệt
đối ở Hạ viện, đủ để bổ nhiệm thủ tướng và thông qua các đạo luật. Nhắc lại :
quốc hội Pháp có hai viện, thượng và hạ, nhưng Hạ viện giữ vai trò quyết định.
Hai viện thảo luận, biểu quyết về một đạo luật, nhưng khi có bất đồng ý kiến, Hạ
viện có tiếng nói cuối cùng .
LREM một mình, chiếm phần bánh
lớn nhất. Còn lại mảnh vụn, trên 100 ghế, chia cho tất cả các đảng khác, từ tả
sang hữu.
Hai đảng LR ( Les
Républicains, Đảng Cộng hòa, hữu phái ôn hòa ) và PS ( Parti socialiste, Đảng
Xã hội, tả phái ông hòa ) đã thay nhau cầm quyền từ nhiều thập niên, thua nặng.
Hai đảng này, chiếm trên 90% số ghế
trong quốc hội hiện tại, một sớm một chiều bị gạt ra lề đường
LR , liên kết với đảng đứng
giữa UDI, chỉ chiếm trên dưới 100 ghế, mất
một nửa, trở thành một nhóm đối lập không có ảnh hưởng gì. PS còn thê
thảm hơn nữa . PS , liên kết với đảng
xanh và một vài nhóm tả phái ôn hòa) sẽ mất 90% dân biểu, chỉ còn từ
20 tới 30 ghế, so với 290 ghế , đa số tuyệt đối trong quốc hội cũ. Trong đệ
ngũ Cộng hòa ( từ 1958 ), chưa bao giờ người
ta chứng kiến một cuộc thanh trừng dữ dội tới mức độ đó.
Tất cả những người lãnh đạo đảng Xã Hội bị loại ngay vòng
đầu bởi những ứng cử viên vô danh LREM, hôm qua hàng xóm cũng không biết tên,
biết mặt, kể cả tổng thư ký đảng PS, Jean Chistophe Cambadélis ( 8 % phiếu bầu !
), hay ứng cử viên tổng thống Benoit Hamon. ưởng Xã hội
thời ước đây, với tên tuổi và địa vị của họ, chỉ cần ghi
tên cũng đã coi như thắng cử. Những ứng cử viên xã hội hiếm
hoi tai qua nạn khỏi là những người đã ủng hộ
Macron, được LREM tha tội, không đưa người ra tranh cử ở đơn vị của họ.
Một con số khó tin : tổng
số dân biểu các đảng tả phái : PS , cực tả, đảng Cộng Sản, đảng Xanh
thiên tả vv.. không quá 50 người ( hơn 10% hạ
viện), trong một quốc gia phe tả, nếu không đa số, cũng chiếm ngang ngửa một nửa.
Hai đảng cưc đoan, FN ( Front
National, Mặt trận Dân tộc, cực hữu ), và LFI ( La France Insoumise, Nước Pháp bất khuất, cực tả ), lên như diều trong cuộc
tranh cử tổng thống, cũng chịu chung số phận. LFI , liên hiệp với Đảng Cộng
Sản, sẽ có không quá 10 dân biểu, không đủ 15 ghế để thành lập một nhóm để có
tiếng nói trong hạ viện. FN , đảng cực hữu đã đưa Marine
Le Pen vào vòng chung kết trong cuộc tranh cử Tổng thống, sẽ chiếm từ 1 tới 8
ghế. Từ 11 triệu phiếu trong cuộc bầu cử Tổng thống, các ứng cử viên FN tụt xuống
còn dưới 3 triệu.
DÉGAGISME
Những lý do gì khiến Macron thắng
một cách dễ dàng như vậy ?. Tạm
đưa vài lý do :
Thứ nhất: dân Pháp đưa Macron
vào điện Elysée, muốn cho ông ta đa số ở Hạ Viện để cải cách nước Pháp. Có người
dùng chữ ‘’ réparer ‘’ ( sửa chữa ), ‘’réparer la France’’ , sửa
chữa nước Pháp, như người ta sửa chữa một
cái xe cũ. Macron đã chứng tỏ, trong một tháng đóng vai Tổng thống,
ông ta dù trẻ tuổi nhưng có bản lãnh và khả
năng lãnh đạo.
Thứ hai : Các đảng cầm quyền
LR , PS không thích ứng với thời đại, vẫn suy nghĩ, hành xử như trước, trong khi thế giới đã thay đổi,
nước Pháp đã thay đổi, người Pháp đã thay đổi. Xã hội Pháp ngủ gà, ngủ gật, chỉ
chờ một người có khả năng, táo bạo, một
khuôn mặt mới. Khuôn mặt đó là Macron
Thứ ba : Các đảng cực đoan lên
như diều trong cuộc tranh cử tổng
thống nhờ những lý luận mị dân, những giải pháp đơn giản nhưng ăn khách
( chấm dứt di dân, chận đứng Hồi giáo với
FN , chống tài phiệt, san bằng những bất công với LFI ). Những lời hứa hẹn đó
không hấp dẫn nữa, trong cuộc tranh cử quốc hội mà cử tri biết họ sẽ chẳng làm
được gì, vì sẽ là thiểu số
Thứ Tư : tất cả các đảng phái đều có cái nhìn bi quan,
mô tả nước Pháp với những viễn ảnh đen tối.
Macron nhìn tương lai một
cách lạc quan, nghĩ nước Pháp có dư điều kiện để nắm lại vai trò một cường quốc nếu chấp nhận cải cách. Các chính khách khác
quay đi quay lại những đĩa hát đã quen , cả nước đã thuộc lòng, Macron dùng một ngôn ngữ
thực tiễn, cụ thể, dễ hiểu
Thứ năm, quan trọng hơn cả: tất
cả đều là nạn nhân của ‘’ chủ nghĩa dégagisme ‘’, ra đời từ những cuộc ‘’cách mạng
mùa Xuân’’ trước đây ở Bắc Phi. ‘’
Dégager ‘’ nghĩa là tống khứ, dẹp đi, cho về vườn, cho về nhà ngồi chơi xơi nước
tất cả những chính khách đã thay nhau cầm quyền, coi chuyện quốc
gia là đất dụng võ dành riêng cho mình. Xuất hiện ở Tunisie, nơi tiếng Pháp còn thông dụng , những biểu ngữ
‘’ DÉGAGEZ !‘’lan tràn khắp Bắc Phi,
Trung Đông, ngày nay tới Pháp. Nếu có một chủ nghĩa nào được dân Pháp chia xẻ,
từ tả sang hữu, chủ nghĩa đó tên là “ dégagisme ‘’.
Bị ‘’dégagés’’, hàng loạt
chính khách Pháp, hôm qua còn mơ ghế bộ
trưởng, thủ tướng hay tổng thống, tuyên bố giã từ võ khí.
Quyết định đó không phải đơn giản, vì những người làm dân biểu từ lâu năm, quen với đời sống vật chất thoải mái , đã quên thói
quen làm việc.
BẠC TRIỆU
Bị mất ghế ở quốc hội, ngoài
khiá cạnh chính trị, cũng là một vấn đề lớn về kinh tế đối với các đảng phái.
Nước Pháp là nước của đủ mọi hình thức trợ
cấp. Các đảng phái chính trị sống nhờ trợ cấp của nhà nước. Số tiền trợ cấp tính trên số dân biểu, nghị sĩ và
số phiếu mỗi đảng đạt được ( trên 1 euros một năm cho mỗi lá phiếu ). Mục đích
của việc tài trợ là để tránh cho các đảng phái khỏi rơi vào tay các thế lực tài
phiệt
Trong năm 2015, đảng Xã hội PS
đã nhận trên 24 triệu euros trợ cấp, UMP, ngày nay là LR, 18 triệu. Khi LR mất
một nửa dân biểu và phiếu bầu, sẽ mất một nửa trợ cấp. ơi rẻ tiền hơn . Đảng Xã hội, mất 90 % dân biểu và phiếu bầu,
Trái lại, LREM với lực lượng dân biểu hùng hậu và số phiếu bầu đáng kể, sẽ
là đảng chính trị giầu nhất, dù chỉ ra đời
từ một năm nay.
BÉNI DES DIEUX
Ngay cả những người hồ nghi, ngày nay phải nhìn nhận
Macron là một hiện tượng. Có người
dùng thành ngữ ‘’béni des Dieux ‘’ ( ì ), hay hơn thế nữa, người đi trên nước ( marcher sur l’eau ), giống như
Jésus-Christ. Cái gì ông ta mó vào cũng trở thành vàng. Chỉ cần in
danh hiệu LREM , hình Macron thật lớn trên truyền đơn cũng đủ trở thành dân biểu.
Cũng như chỉ in bông hồng, biểu tượng của
đảng Xã Hội, thật nhỏ , cũng đủ để bị loại, dù khả năng tới đâu, uy tín tới đâu.
Tới giờ này, mọi ngọn gió đều
thổi sau lưng “ the kid ‘’, mọi chuyện đều thuận chiều, xuôi gió với Macron :
-Đối phương chính trị, rất
đông, đành bó tay, bất lực. Ông ta cũng chẳng cần lên tiếng, cãi cọ. Nếu bên tả
đả kích ông ta là tay sai của giới kinh tài , kẻ thù của người nghèo, người yếu ( ám chỉ quá khứ làm việc ở ngân
hàng của Macron ), đã có bên hữu tố cáo ông ta là một tay thiên tả
nguy hiểm. Trên thực tế, Macron là người thực tiễn. Về mặt kinh tế, ông ta có khuynh hướng tự do, trao hai bộ
kinh tế và ngân sách cho Le Maire và Darmanin, hai chính khách leaders hữu
phái, cựu LR ly khai. Về mặt xã hội, Macron có khuynh hướng nhân bản, nhưng thực tiễn. Ông ta nói muốn phân
phát, phải kiếm tiền; muốn giải quyết nạn thất nghiệp, phải cởi trói các xí
nghiệp khỏi thuế khoá quá nặng và thủ tục hành chánh, luật lệ quá rườm rà, quá
khắt kheo. Nếu bảo vệ người làm việc quá đáng, các xí nghiệp sẽ không dám tuyển
dụng nữa.
- Những phản kháng, chỉ trích
đến từ bốn phiá không gây một tiếng vang, vì các đảng chính tri đã mất uy tín.
Ngay cả những nghiệp đoàn, đã
từng làm tê liệt nước Pháp mỗi lần
chính phủ muốn cải cách đôi chút cũng thuận lợi cho Macron. Nghiệp đoàn CGT, có
quá khứ Mác Xít, cực đoan nhất, vừa mất vai trò số một qua
cuộc bầu cử trong các xí nghiệp tư. Nghiệp
đoàn CFDT, thắng cử, là nghiệp đoàn ôn hòa, chủ trương đối thoại để tìm giải pháp.
Nghiệp đoàn thứ ba, Force Ouvrière, tuyên bố sẽ không chống đối trên nghuyên tắc,
sẵn sàng thương lượng.
Có nhiều dấu hiệu cho thấy
Macron có thể sửa đổi luật lao động bằng những sắc lệnh ( ordonnances ) khỏi cần
biểu quyết, vì vấn đề phải được giải quyết cấp bách, trong khi môt đạo luật
tranh cãi ở quốc hội, đi qua đi lại từ hạ tới thượng viện, phải mất hai năm,
thêm một, hai năm nữa mới có hy vọng thực thi. Các nghiệp đoàn chắc sẽ nhương bộ, mặc dù những cải cách gần đây của Hollande, mềm
dẻo hơn, đã làm tê liệt nước Pháp, bởi vì Macron tuyên bố trước sẽ không lùi bước và các nghiệp đoàn biết rằng nếu đưa ra quốc hội, các
dân biểu En Marche sẽ biểu quyết tất cả những biện pháp Macron đề nghị.
TỪ MERKEL TỚI POUTINE
- Macron tiếp tục làm người ta ngạc nhiên, nếu không thán phục.
Khi ông ta lập phong trào En
Marche, thiên hạ mỉm cười. Một đảng
chính trị phải bắt đầu từ hạ tầng, phải trưởng thành, sinh sôi, phát triển , ít
nhất mười, hai mươi năm mới hy vọng thành hình. Macron
đã làm trong một năm. Macron tuyên bố ra tranh cử tổng thống. Giới chính tri mỉa
mai : lại thêm một anh khùng muốn lên TV cho hàng xóm biết mặt. Macron đắc
cử. Chính giới nhăn mặt : để coi một anh chàng 39 tuổi, không kinh nghiệm,
xoay xở ra sao trước các con cáo
già quốc tế. Macron tỏ ra rất tự tin, rất chững chạc, rất…tổng thống . Tự
nhiên với Merkel, ngang hàng với Trump, thân thiện với Trudeau, cởi mở với các
lãnh tụ Âu Châu.
Với Nga, Macron đi một chiêu
đáng nể. Poutine ( Putin ) đang gặp khó
khăn ở Syrie, khó khăn nội bộ vì bế tắc kinh tế, khó khăn với Âu Châu sau vụ
xâm lấn Crimée, khó khăn với Hoa Kỳ vì quốc hội đang điều tra về liên hệ giữa
Trump với Nga. Hơn bao giờ hết, Poutine, cô
lập, muốn nối lại đường dây với Âu Châu. Người có can đảm đưa tay ra kéo
Poutine xích lại vơí Âu Châu là Macron. Âu Châu tán thưởng, vì biết rằng
có rất nhiều vấn đề trên thế giới sẽ không có giải pháp , nếu không có bàn
tay của Kremlin.
Macron đón tiếp Poutine trong
khung cảnh huy hoàng của cung vua ở Versailles, nhưng thẳng thắn trình bày quan điểm của Pháp, của Âu Châu. Và không
ngần ngại cho ‘’ Nga hoàng ‘’ một bài học về báo chí, khi đề cập tới những tờ
báo Nga do Kremlin dựt giây, đã bôi nhọ Macron và bà xã trong suốt thời gian
tranh cử. Poutine đứng chịu trận, mặc dù nổi tiếng là người có égo rất lớn. Người Pháp hãnh diện thấy
một lãnh tụ Tây đương đầu với một cường quốc, giống như khi Villepinte, bộ trưởng
ngoại giao của Chirac, đọc diễn văn ở trụ sở Liên Hiệp Quốc, giải thích tại sao
Pháp không nhắm mắt theo G . Bush Jr trong cuộc phiêu lưu không lối thoát ở Iraq.
BRIGITTE
-Ngay cả chuyện bà vợ Macron lớn
hơn chồng 24 tuổi cũng trở thành một
lợi khí chính trị. Macro nói việc người
ta diễu cợt dạy ông ta một điều : người ta không thể làm gì, xây dựng
gì nếu bận tâm tới cái nhìn của người khác.
Macron chứng tỏ mình muốn gì, có đủ nghị lực để vượt qua những thử
thách. Phụ nữ dần dần có cảm tình với Brigitte Macron vì thấy bà ta đã chứng tỏ
đời người đàn bà không chấm dứt ở tuổi 40 .
-ười với Macron. Trump tìm cách làm suy yếu liên hiệp Âu
Châu, Theresa May gặp khó khăn ở Anh sau Brexit, đây là lúc cả Âu Châu muốn củng
cố liên hiệp. Âu Châu coi Macron , cùng với Merkel, là lãnh tụ của liên hiệp,
vì Macron là người đã tránh cho nước Pháp, và từ đó cho cả Âu Châu vì phản ứng
domino, rơi vào tay một đảng cực đoan, chủ trương bế quan toả cảng.
Đức ủng hộ Macron vì thấy ông
ta có thể cải cách nước Pháp, trái với
một Hollande quá e dè. Đức và Âu Châu cần một nước Pháp mạnh, vì Pháp cùng với
Đức là hai quốc gia rường cột của
liên hiệp. Âu Châu, thất vọng với các nhà lãnh đạo Pháp
trước đây, đặt kỳ vọng trên hai vai ông tổng thống trẻ.
NHỮNG KHUÔN MẶT MỚI
Trước ngày bầu cử, các chính đảng tự tin, nghĩ họ có kinh nghiệm tranh cử, có
cơ sở ở các địa phương, sẽ chặn đứng cơn sóng Macron, với những ứng cử viên
chân ướt chân ráo, hầu hết chưa hề hoạt động chính trị, được tuyển lựa qua
..Internet. Kết quả, LREM sẽ mang vào Hạ Viện một đội dân cử hùng hậu nhất
trong lịch sử chính trị Pháp. Một bộ mặt khác của nước Pháp. Dân biểu tiêu biểu
của Pháp trước đây là một người da trắng, 66 tuổi, làm nghề tự do ( bác sĩ, kỹ
sư ) hay công chức. Dân biểu LREM là những người thuộc nhiều sắc tộc, làm đủ
nghề , trẻ hơn và trên 40% là phụ nữ.
Tất cả đều thuận buồm, xuôi
gió với ‘’ the kid ‘’. Một điểm đen : số cử tri tham dự bầu cử quốc hội
quá yếu : 50% . Con số kỷ lục. Một nửa nước Pháp còn ngần ngại đứng
nhìn. Macron sẽ phải thuyết phục để họ khỏi nghĩ mình đứng ngoài lề.
Thêm nữa, ướng khác không có tiếng nói ở quốc
hội. Khi một khuynh hướng không được diễn tả ở quốc hội, nó có thể diễn tả bằng
bạo động ngoài đường phố. Nhất là ở một xứ thích biểu tình, đình
công, bãi thị như nước Pháp. Người ta chờ xem Macron xoay xở ra sao
để có thể sửa đổi luật lao động trong những tháng tới mà không làm tê liệt nước
Pháp. Đó là một thử thách trước mắt . Đối với Macron, đó là một thử thách quan
trọng hàng đầu, vì Macron coi việc giải quyết nạn thất nghiệp , cùng với
cải cách giáo dục, là ưu tiên số một để
cải cách nước Pháp. Nếu ông ta đầu hàng, tất cả những dự án cải cách khác sẽ bị
xếp xó, như trong qua khứ. Nếu thành công, Macron có thể tiếp tục làm công việc
chưa ai làm, chưa ai dám làm : ‘’ sửa chữa ‘’ nước Pháp.
Một vấn đề khác : một đội
ngũ dân biểu quá đông đảo, không kinh nghiệm, chưa phải là đảng viên, có thể trở
thành một đám nghị gật, hay ngược lại, trở thành những dân cử thiếu kỷ luật, phản
ứng không lường được. Giới thân cận
chính quyền trấn an : chuyện đó khó thể xẩy ra, vì Macron làm
việc có phương pháp. Và những dân biểu mới
được tuyển lựa trước hết trên tiêu chuẩn muốn đóng góp cải thiện xã hội.
Chờ xem. Cuốn phim Macron còn
nhiều màn bất ngờ, ngoạn mục.
Từ Thức ( Paris
12 /06 / 17 )