Trên thế giới
văn minh hiện nay, ngoài một số nước Ả Rập quân chủ, có 3 thể chế cơ bản được áp
dụng:
- Tổng thống
chế (Tổng thống được bầu trực tiếp bởi đa số cử tri),
- Bán Tổng
thống chế (Tổng thống được bầu trực tiếp bởi đa số cử tri, sau đó Tổng thống chỉ
định Thủ tướng điều hành Chính phủ).
-Thể chế Đại
nghị (cử tri chỉ bầu trực tiếp dân biểu, sau đó các dân biểu sẽ bẩu Thủ tướng).
Ba thể chế nói trên đều lấy dân làm gốc.
Việt Nam là
một nước có thể chế rất đặc thù:
- Các đại biểu
Quốc hội bầu Chủ tịch nước (một tên gọi khác của chức vị Tổng thống) và Thủ tướng.
Nhưng Chủ tịch và Thủ tướng lại do Đảng chỉ định trước và các đại biểu Quốc hội
cũng chỉ có các vị này để "bầu", vì thế các vị được "bầu"
gần như 100%.
- Các đại biểu
Quốc hội cũng do Đảng "đề nghị" và dân cũng chỉ có các vị này để
"bầu".
Hầu hết các ứng cử viên không do Đảng "đề nghị" đều bị cấm cửa trong lần bầu cử Quốc hội khóa
14 vửa qua.
Thể chế này không lấy dân làm gốc. Gốc
là Đảng.
Bởi thế, là
người Việt Nam, chúng ta có nhu cầu tìm hiểu các thể chế đang được áp dụng ở các
nước dân chủ và cũng vì các thể chế này đã đem lại sự thịnh vượng, thăng tiến,
hài hòa, hạnh phúc cho đất nước mà trụ cột vẫn là người dân.
Ngoài những
bài viết có tính chất giáo khoa, chúng tôi mong đợi các trí thức Việt Nam đang
sống trực tiếp trong các thể chế ở các nước dân chủ viết chi tiết thêm về các
thể chế này qua kinh nghiệm sống của họ.
Chúng tôi kêu
gọi bạn đọc gửi ý kiến của mình qua email của Ban biên tập
(bbtdanquyen@gmail.com), dù chỉ là năm mười dòng, và chúng tôi sẽ tập hợp những
ý kiến đó để đăng tải với tên tác giả trừ trường họp có yêu cầu ngược lại.
Những bài viết
về thể chế sẽ được xem là tài sản chung của tất cả mọi người, có thể được tán
phát mà không cần ghi nguồn của chúng tôi.
- Tham khảo một số mô hình nghị viện của các nước
- Tìm hiểu chủ nghĩa toàn trị và chủ nghĩa chuyên chế
- So sánh chế độ tổng thống với chế độ đại nghị
- Chủ nghĩa đa nguyên là gì?
- Nhất thể hóa theo mô hình tổng thống lưỡng tính
- Nhất thể hóa: Phân tích để lựa chọn mô hình
- Vận hành nhất thể hóa theo mô hình đại nghị
Ban Biên Tập Dân Quyền