Nhà báo Trần Quang Thành phỏng vấn TS Hà Sĩ Phu
LGT : Cả thế giới đang chăm chú
theo rõi và ủng hộ cuộc biểu tình của sinh viên Hồng Kông
Vài chục nghìn người của một
thành phố vài triệu dân biểu tình chống chủ trương của một nền độc tài đang thống
lĩnh gần 1 tỷ rưỡi dân thì đúng là trứng
chọi với đá. Nhưng ở đây “trứng” là điểm sáng để người ta đối chứng với núi đá
là bóng đêm. Quả trứng nhỏ nhưng có sức mạnh của ánh sáng.
Trung Quốc vừa muốn Cộng sản
hóa Hồng Kông lại rất cần duy trì trung tâm tài chính thương mại Tư bản số 1 thế
giới này để thu lợi khổng lồ. Cho nên, vừa muốn bưng bít sự thật lại vừa cần mở
cửa giao lưu để sống còn, đó là mâu thuẫn chí tử của thể chế Cộng sản.
Nhân cuộc biểu tình ở Hồng Kông, nghĩ về cục diên
dân chủ ở Việt Nam, đó là chủ đề cuộc trao đổi giữa Tiến sĩ Hà Sĩ Phu và nhà
báo Trần Quang Thành
Nội dung như sau. (Bấm) Mời quí vị theo dõi
*******************
TQT: Thưa TS Hà Sĩ Phu, tại Hồng Kông sinh viên đang có cuộc biểu tình rất
rộng lớn và mạnh mẽ, không chỉ một hai ngày mà đã kéo đến tuần thứ hai biểu thị
tinh thần kiên trì đấu tranh cho tự do
dân chủ của Hồng Kông được phát triển, không bị chính quyền Bắc Kinh tước đoạt.
Ông có ý kiến bình luận gì vê cuộc biểu tinh của sinh viên Hồng Kông không thưa
ông?
HSP:
Cuộc biểu tình rầm rộ của sinh viên Hồng Kông được cả thế giới chăm chú theo
rõi và ủng hộ nên đã có nhiều bài bình luận, trong đó nhiều bài có giá trị, xin
không lặp lại. Tôi chỉ bổ sung một ý kiến bình luận, hỏi rằng trong cuộc đọ sức
giữa một Hồng Kông dân chủ nhỏ bé so với toàn Hoa lục Cộng sản vô cùng rộng lớn
thì cuối cùng “Ai sợ ai, ai thắng ai, ai
sẽ đào mồ chôn ai? “.
TQT : Vâng, xin ông cho lời bình luận về cuộc đối đầu tưởng như rất không
cân sức này
HSP: Vâng quả là không cân sức, khi chỉ một số
người của một thành phố mấy triệu dân biểu
tình chống chủ trương của một nền độc tài đang thống lĩnh gần 1 tỷ rưỡi người
thì đúng là trứng chọi với đá. Nhưng ở đây “trứng” là điểm sáng để người ta đối
chứng với “núi đá” là bóng đêm. Quả trứng nhỏ nhưng có sức mạnh của ánh sáng. Bóng
đêm ắt phải sợ ánh sáng. Cộng sản đi theo một chủ thuyết ảo tưởng dẫn đến kết
quả bi đát nhưng lại tuyên truyền là duy nhất khoa học, là dân chủ gấp triệu lần,
là thiên đường hạnh phúc. E sợ nhân dân nhìn thấy một xã hội đối chứng để so
sánh mà lật tẩy sự dối trá, nên mọi chế độ cộng sản đều phải bưng bít xã hội
sau bức màn sắt. Nhưng bức màn sắt bưng bít cứ bị phá vỡ, chẳng những vì sức mạnh
không gì cản nổi của kỷ nguyên thông tin mà còn vì chính chế độ CS rất cần phải
mở cửa để cứu vãn sự ngưng trệ và đói kém của chế độ, không mở cửa thì không tồn
tại được. Cho nên, vừa muốn bưng bít sự thật lại vừa cần mở cửa giao lưu để sống
còn, đó là mâu thuẫn chí tử của thể chế CS. Trung Quốc vừa muốn áp đặt Cộng sản
lên Hồng Kông nhưng lại rất cần duy trì trung tâm tài chính thương mại Tư bản số
1 thế giới này để thu lợi khổng lồ.
Hồng Kông, tô giới của Anh được
trao về Trung Quốc với quy chế “một quốc
gia 2 chế độ” chính là nơi mà mâu thuẫn ấy được hội tụ, tập trung ở đỉnh
cao, nên sự đụng độ trực tiếp và ngoạn mục là điều dễ hiểu.
Trước mắt thì Hồng Kông là một
điểm sáng nhỏ bé nhưng tương lai sẽ thuộc về điểm sáng đó, rồi đây toàn bộ Hoa
lục khổng lồ phải tiến theo điểm sáng ấy thôi.
Ở Việt Nam năm 1975 sau khi thống
nhất cũng đã có viễn kiến muốn giữ VN thành một quốc gia 2 chế độ: Cả nước thống
nhất về quân sự và ngoại giao nhưng miền Nam hoặc riêng Sai gon vẫn độc lập về
kinh tế, văn hóa, dân sự. Nếu viễn kiến đó được thực hiện thì đất nước đâu có đến
nỗi khốn đốn và tanh bành như bây giờ? Nếu chế độ CS không quá sợ đối chứng Tư
bản, biết hòa thuận ôm trong lòng mình một vùng tư bản thì trước mắt việc tự cứu
đã tốt hơn nhiều. Song dù “tự cứu” gì thì về lâu dài một chế độ phản tiến hóa
trước sau cũng bị đào thải, những đặc khu tư bản sẽ thúc đẩy sự cáo chung CS diễn
ra nhanh hơn và êm đềm hơn. Chủ nghĩa CS
tự hào mình (tức giai cấp Vô sản) là tương lai của nhân loại, mình là kẻ “đào mồ
chôn” chủ nghĩa Tư Bản nhưng thực tế vị trí ấy bị đảo ngược, mà ngược đời là chế
độ CS phải tự tìm đến chủ nghĩa Tư bản để cứu vãn nhưng cũng tức là tự tìm đến
kẻ sẽ “đào mồ chôn” mình.
Trước mắt, chưa biết cuộc biểu
tình ở Hồng Kông thắng lợi được đến đâu, chắc cũng không có thắng lợi gì to lớn
lắm đâu, nhưng tương lai rồi “ai phải sợ ai, ai sẽ thắng ai” ấy mới là kết luận
cuối cùng. Chủ nghĩa Tư bản sẽ là kẻ chiến thắng. Nhưng gọi tên thế thôi, cái gọi
là chủ nghĩa Tư bản chẳng qua là thế giới văn minh tự nhiên của loài người!
TQT: Thưa TS Hà Sĩ Phu, trước đây ở cả 3 miền Nam
HSP: Vâng, nước ta ngay thời Pháp thuộc, ta là
dân nô lệ mà đám tang cụ Phan châu Trinh đông đến hai chục nghìn người. Trong
lòng chế độ miền Nam
Nước ta bây giờ mâu thuẫn xã hội
rất nhiều, ý đảng với lòng dân khác biệt, bao nhiêu điều cần yêu cầu thay đổi
mà khó khăn lắm mới có một cuộc biểu tình vài chục người, vài trăm người, đi suốt
buổi quanh hồ Hoàn Kiếm chẳng thêm được người nào. Tại sao vậy?
Những chế độ dù độc tài tồi tệ
nhất cũng thường còn chừa lại một mặt bằng dân chủ tối thiểu, một số quyền tối
thiểu cho người dân để khi cần người dân có thể nói lên tiếng nói của mình,
nguyện vọng của mình. Nhưng cộng sản là độc tài toàn trị, dù họ cứ nhân danh nhân
dân, nói tất cả mọi quyền thuộc về nhân dân, nhưng thực tế thì nhân dân bị tước
hết mọi vũ khí tinh thần và vật chất. Người
biểu tình và gia đình bị đe dọa cả về vật chất lẫn tinh thần. Toàn bộ nhận thức,
tâm tư tình cảm đều phải theo khuôn mẫu chuyên chính vô sản của đảng, người dân
không dám bộc lộ chính kiến của mình. Nói riêng trong lĩnh vực học sinh-sinh
viên thì sự giám sát trói buộc càng chặt chẽ hơn vì ĐCS thừa biết tuổi trẻ học đường chính là lực
lượng trẻ ưu tú, nhạy cảm, là ngòi nổ của mọi cuộc đấu tranh.
Giới trẻ Hong Kong được thừa hưởng
một tài sản dân chủ rất căn bản trong khi ở Việt Nam cái nền dân chủ mà những “thế
hệ vàng” ngày trước bắt đầu được thừa hưởng, được giải phóng cá nhân, đã xuất
hiện được những trí thức lớn, nhà yêu nước lớn, thì sau mấy chục năm cộng sản
cai trị đã bị bào mòn và cày sới đến “mất
gốc hoàn toàn” như ông Dương Trung Quốc đã công nhận. Mong có một cuộc biểu
tình 1-2 nghìn người đã là khó khăn lắm. Vậy tình trạng đối với thế hệ trẻ tiến
bộ VN bây giờ là khó khăn gắp nhiều lần, khi so sánh phong trào dân chủ Việt Nam so với tuổi trẻ Hồng Kông xin đừng quên điều
đó.
TQT: Thưa TS Hà Sĩ Phu, qua cuộc biểu tình rầm rộ
kéo dài gần 2 tuần qua của sinh viên Hồng Kông thì Phong trào đấu tranh cho tự do dân chủ
nói chung và sinh viên nói riêng có thể rút ra điều gì để học tập, để
thúc đẩy cuộc đấu tranh cho dân chủ tự do của đất nước mình?
HSP: Cuộc
biểu tình rầm rộ ở Hồng Kông đã gây niềm xúc động lớn đối với giới trẻ và những
người dân chủ Việt Nam
Trước hết biểu tình ở Hồng Kông
làm sáng tỏ sức mạnh tổng hợp của vai trò cá nhân, cùng với sức mạnh của tổ chức
và giá trị của nền dân trí.
- Về cá nhân, ta khẳng định vai
trò của người hùng Hoàng Chi Phong黃之鋒 (chi
như trong câu Nhân chi sơ, không phải chí). Chàng sinh viên Hồng Kông 17 tuổi quả
là tấm gương dân chủ trẻ hiếm có, có những năng lực đặc biệt thật sự, có những
suy nghĩ và phát ngôn sắc sảo, làm được việc lớn thật đáng khâm phục, và ta ước
ao có một Hoàng Chi Phong Việt Nam. Tuy vậy không nên nhìn sự việc bề ngoài đơn
giản để có những so sánh và kết luận không thấu đáo, mà coi nhẹ sức mạnh của tổ
chức và nền móng dân trí có sẵn. Trong điều kiện Việt Nam
- Không vì khâm phục cá nhân mà
coi nhẹ những bài học cổ điển về tổ chức đấu tranh và vận động quần chúng, đặc
biệt là quan hệ giữa phần nổi và phần chìm của phong trào mà người Cộng sản đã
từng là bậc thày. Đằng sau người hùng là cả một quá trình khổ công xây dựng
mang đầy tính tổ chức và tính kế hoạch của rất nhiều người, đòi hỏi sự nghiêm
túc và uy tín, không cho phép tính hoang toàng tự do. Thành công của Chi Phong
và các đợt biểu tình ở Hồng Kông là được tọa hưởng trên một nền dân chủ và dân
trí khá cao do nước Anh, một nước Tư bản tiên tiến, và thế giới Tư bản để lại.
Nhờ đó khi tiếp xúc với thể chế cộng sản họ nhận ra ngay đâu là ánh sáng đâu là
bóng tối, đâu là tự do đâu là nô lệ. Nhà trường Hồng Kông kêu gọi học sinh của
mình phải ủng hộ không để những người biểu tình bị cô đơn, trong khi nhà trường
và bộ giáo dục Việt Nam cấm học sinh của mình ủng hộ, nếu tham gia biểu tình sẽ
bị đuổi học!
- Trong kịch bản dân chủ tổng
thể cần nhiều năng lực khác nhau, Chi Phong có tố chất để thành một ngọn cờ, chứ
không phải con người toàn năng, còn những việc khác lại cần người khác. Đã hết
thời cho những nhân vật lãnh tụ toàn diện để phong thánh. Điểm nổ và thủ lĩnh sẽ
ở lứa trẻ trung.
- Xét về nhiều mặt, tuổi trẻ VN
hôm nay đã có nhiều người vượt trên Chi Phong về mặt này mặt khác, nhưng chưa
ai chín muồi cho việc thành ngọn cờ để mọi người xúm vào ủng hộ, đứng đằng sau ủng
hộ. Môi trường giả trá ở VN đã tạo ra tâm lý nghi ngờ, bởi lịch sử đã cho bài học
nhãn tiền: tập hợp sau một ngọn cờ lạc hướng thì công lao đổ xuống sông xuống
biển.
- Thủ lĩnh và tổ chức sẽ hoàn
thiện dần trong tiến trình hoạt động của phong trào, theo kiểu nói vừa chạy vừa
xếp hàng là có lý, không chờ có hàng ngũ chỉnh tề rồi mới chạy. Nhưng mặt khác,
cái “bộ khung” trung kiên cho cuộc chạy
thì buộc phải có trước và tin cậy được. Ví dụ có nhiều hàng thì xếp vào hàng
nào, đang chạy mà trong nội bộ hàng ngũ, hoặc người dẫn đầu để định hướng nếu
có vấn đề thì sao, điều đó cũng phải lường trước, không thể cứ thấy có nhiều
người “chạy” là yên tâm chạy theo.
Cẩn trọng quá hoặc giản đơn quá
đều không tốt.
- Xin thêm một lời bàn nữa, là
khi sự thật đã được phơi bày mấy chục năm nay, như xã hội đã đứng trước một lão
“vua cởi truồng” rồi thì các bậc thức
giả nên làm gì, có cần tra từ điển, viện dẫn sách vở để tìm định nghĩa thế nào
là cởi truồng để tranh luận với lão vua ấy, hoặc kiến nghị để lão vua cởi truồng
ấy biết mặc quần áo tử tế vào cho đỡ chướng không? Tôi vốn ghét quan điểm cao đạo
coi chính trị, kể cả chính trị chính nghĩa, đều là trò bẩn thỉu nên trí thức phải
tránh xa! Nhưng quả thực cũng phải công nhận với nhau rằng chính trị, kể cả
chính trị tốt đẹp cũng là cuộc vật lộn rất trần tục. “Binh bất yếm trá” là việc
binh không ngại trá hình thì chính trị còn tệ hại hơn, chính trị không phải là
tháp ngà sang trọng cho Hàn lâm và Đạo đức. Ta không thể giống kẻ lưu manh vô học
nhưng cũng đừng trí thức quá và sang trọng quá với chính trị!
- Cuối cùng xin đừng hy vọng
nhiều quá vào thảnh công của dân chủ ở Hồng Kông. Chúng ta được khích lệ bởi
Hoàng Chi Phong và biểu tình ở Hồng Kông là rất đúng, vì chuyện đảng cử dân bầu
là trò hề ai cũng biết mà bấy lâu ta cứ phải cúi đầu chấp nhận, nay Hong Kong
huy động được quần chúng để phản đối quyết liệt thì khâm phục như một tấm gương
là rất đúng. Nhưng cũng đừng đặt hy vọng quá nhiều. Làm được như vậy là do những
ưu điểm và thuận lợi, bên cạnh nhân vật xuất chúng và phương pháp chính xác là
cả một nền dân trí do Tư bản Anh để lại, trong đó dân trí rất quan trọng, đồng
thời được cả thế giới ủng hộ, mà Bắc kinh cũng khó đàn áp mạnh vì phải giữ uy
tín và an toàn cho một vùng kinh tế đặc biệt. Với chừng ấy ưu điểm và thuận lợi,
nhưng kết quả đạt được chắc cũng ở mức trung bình. Bắc Kinh không thể đàn áp
như Thiên An môn, nhưng Hong Kong cũng chưa thể
đạt những kết quả mà cuộc biểu tình đã đề ra. Trung quốc chắc chắn không chấp
nhận lãnh đạo Hồng Kông lại là một người của Dân chủ - Tự do, để rồi ảnh hưởng
sẽ lan ra nhiều vùng khác và khắp Hoa lục.
Trong khi ở Việt Nam chúng ta,
mặc dù có những cá nhân không thua kém gì Hoàng Chi Phong, nhưng không có được
những thuận lợi đặc biệt như Hông Kong, thì kết quả còn nhiều thua kém là điều
dễ hiểu. Được gây cảm hứng bởi Hông Kông, học tập Hồng Kông, nói gương Hông Kông...nhưng
cũng không nên thần thánh hóa, biết chỗ còn yếu của mình nhưng không tự ty.
Tương lai thuộc về Dân chủ
nhưng cứ phải tiếp tục kiên trì, và… kiên trì!
TQT:
Xin cảm ơn TS Hà Sĩ Phu
4/10/2014