|
|
|
Một góc công trường của Formosa. Nguồn ảnh: Hải quan Online |
(TBKTSG Online) - Đề xuất của nhà đầu tư Đài Loan Formosa về việc lập đặc khu kinh tế gang
thép Vũng Áng với những ưu đãi vượt quá khuôn khổ luật pháp và chính
sách ưu đãi hiện hành đã gặp phản ứng của các chuyên gia là những người
từng làm trong lĩnh vực xúc tiến đầu tư cũng như trong ngành thép.
Theo báo Hải Quan,
Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (Formosa Hà Tĩnh) đã
gởi công văn số 1406022/CV-FHS tới Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung
Hải, đưa ra đề xuất thành lập đặc khu kinh tế gang thép Vũng Áng với
những điều kiện ưu đãi đặc biệt xây dựng riêng cho doanh nghiệp này.
Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho rằng đây là một đề xuất không bình
thường của nhà đầu tư và nó không phù hợp với khung pháp luật của Việt
Nam hiện nay. Điều đó đòi hỏi Chính phủ phải có cách xử lý rất đặc biệt.
Nếu như xử lý cho trường hợp này thì những trường hợp khác sẽ như thế
nào? "Tôi thấy cần phân tích thận trọng sự thiệt hơn của các đề nghị này
và phải có phản biện của các chuyên gia, nhà kinh tế", ông Doanh nói và
nêu câu hỏi: "Lý do biện minh cho việc xử lý đặc biệt đó có xứng đáng
không?"
Câu hỏi đặt ra phải chăng sau
"biến cố quậy phá vào tháng 5" rồi, nhiều kiến nghị của Formosa Hà Tĩnh
đã được giải quyết dẫn đến việc nhà đầu tư này "lấn tới" đưa ra những
"yêu sách" không phù hợp? Ông Doanh cho rằng Vũng Áng vừa rồi cũng có
những khó khăn nhất định, nhưng không phải vì vậy mà Chính phủ dễ dãi
chấp nhận những đề nghị của nhà đầu tư.
"Trong điều kiện khó khăn hiện nay, các nhà đầu tư có xu hướng nâng cao
yêu cầu của họ lên. Do đó, Chính phủ cần phải hết sức thận trọng trước
những đề xuất của nhà đầu tư," ông Doanh nói. Bản thân ông Doanh cho
rằng Formosa đưa ra đề xuất trên là những đặc lợi, đặc quyền không có
căn cứ.
Cũng không đồng tình với đề xuất của nhà đầu tư Formosa, chuyên gia
kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng việc có thành lập đặc khu hay không và đặt
nó ở đâu là quyền quyết định của Chính phủ khi cân nhắc về lợi ích
chung của nền kinh tế, chứ không thể theo yêu cầu đề xuất của một nhà đầu tư như Formosa.
Khi nhà đầu tư này vào Việt Nam đồng nghĩa đã chấp nhận là một dự án
đầu tư bình thường rồi, thế mà giờ đây lại muốn nơi mình đầu tư trở
thành đặc khu. Bà Lan cho rằng Chính phủ không nên căn cứ theo đó mà xem
xét. Vì nếu đáp ứng theo yêu cầu của nhà đầu tư này thì về lâu dài Việt
Nam cũng sẽ phải giải quyết những kiến nghị tương tự của những nhà đầu
tư lớn khác. Như vậy, vô hình chung Việt Nam sẽ có nhiều đặc khu.
Một nền kinh tế không thể có quá nhiều chuyên biệt trong từng lĩnh vực như vậy.
Về ưu đãi đầu tư cũng vậy, theo chuyên gia Phạm Chi Lan, cái gì cũng có
ngưỡng của nó. Khi vào Việt Nam nhà đầu tư chấp nhận được hưởng những
ưu đãi thế nào thì nên theo đó mà thực hiện, không thể đỏi hỏi thêm.
"Đòi ưu đãi tăng thêm là không hợp lý và đòi bảo hộ thì càng không đúng,
bởi Việt Nam thu hút đầu tư nước ngoài là để hội nhập toàn cầu tốt hơn.
Hội nhập đó không thể bằng dạng bảo hộ được", bà Lan giải thích.
Ở góc độ từng là nhà quản lý và xúc tiến đầu tư nước ngoài, ông Phan
Hữu Thắng, nguyên Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài thuộc Bộ Kế hoạch và
Đầu tư, cho rằng Hà Tĩnh có vị trí chiến lược quan
trọng của khu vực Đông Dương cũng như giao thông kết nối hai miền
Bắc-Nam. Do đó, Chính phủ cần rất thận trọng với đề xuất của nhà đầu tư.
Bởi việc hình thành đặc khu và trong đặc khu thành lập ban quản lý trực
thuộc Văn phòng Chính phủ như đề xuất của Formosa theo ông Thắng là
điều không thể. Vì như thế, ngay cả chính quyền địa phương nơi có đặc
khu này cũng không thể có bất cứ can thiệp nào và công tác quản lý của
nhà nước sẽ khó thực hiện.
Ông Thắng cho rằng những đề xuất của Formosa không có trong khung pháp lý về thu hút đầu tư của Việt Nam theo
Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp. Do đó, Chính phủ cần thận trọng với
những đề xuất của nhà đầu tư, nếu không sẽ phá vở khung pháp lý đã đặt
ra.
Trong khi đó, ông Phạm Chí Cường, nguyên Chủ tịch Hiệp hội thép Việt Nam, cho rằng việc đề xuất thành lập đặc khu kinh tế gang
thép của Formosa là rất không khả thi và bản thân ông nhìn nhận đây là
điều Chính phủ cần cân nhắc rất kỹ bởi vị trí của khu kinh tế này rất
quan trọng cả về phát trển kinh tế cũng như an ninh chính trị.
Theo ông Cường, dù đây là dự án đầu tư có quy mô vốn lớn và có thể sẽ
đóng góp lớn cho việc phát triển kinh tế xã hội địa phương, nhưng bản
thân ngành thép không phải là ngành đặc thù cá biệt quan
trọng hoặc là ngành công nghiệp công nghệ cao để nhất thiết phải thành
lập một đặc khu. Cũng như các chuyên gia khác, ông Cường cũng phản đối
đề xuất của nhà đầu tư đòi hỏi trong đặc khu thành lập ban quản lý, trực
thuộc Văn phòng Chính phủ.
Với đặc khu này, Formosa còn đề xuất một loạt biện pháp ưu đãi như được
Chính phủ thiết lập cơ chế bảo hộ ngành thép, được Chính phủ ưu đãi cân
đối ngoại tệ trong phạm vi hạng mục kinh doanh, được vay vốn từ các tổ
chức tài chính nước ngoài, được miễn thu thuế khấu trừ tại nguồn...,
miễn thuế nhập khẩu máy móc, thiết bị và nguyên vật liệu...
Theo ông Cường, thực tế trước đây Formosa cũng đã có những kiến nghị đề
xuất được hưởng những ưu đãi tương tự cho dự án, nhưng Chính phủ đã bác
bỏ hoàn toàn. Khi đó, với vai trò là Chủ tịch Hiệp hội ngành thép Việt
Nam cũng quan tâm đến tính khả thi của dự án, ông Cường có trực tiếp hỏi
nhà đầu tư này vì sao lại đề xuất những ưu đãi mà khó có thể đạt được,
hay Formosa đề xuất nhằm kéo dài hoặc trì hoãn việc triển khai đưa dự án
vào hoạt động?
Ông Cường cho biết ở thời điểm đó, chủ đầu tư quả quyết rằng họ đã bỏ
nhiều tiền đầu tư cho dự án thì không thể rút lui hoặc dừng thực hiện.
Tuy nhiên, theo nhà đầu tư này thì "chúng tôi đã cắt tóc thì phải gội
đầu". Với câu trả lời đó, ông Cường cho rằng có khả năng dựa vào tình
hình hiện nay, nhà đầu tư cứ đề xuất những quyền lợi về mình để nếu được
giải quyết thì tốt.
Hội nghị Trung ương 8 - khóa XI đã có chủ trương thành lập 3 đặc
khu kinh tế ở 3 miền: Vân Đồn (Quảng Ninh), Bắc Vân Phong (Khánh Hòa) và
Phú Quốc (Kiên Giang). Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, dự thảo đề án phát
triển 2 đặc khu kinh tế Vân Đồn và Bắc Vân Phong đã trình Chính phủ phê
duyệt, riêng đề án đặc khu Phú Quốc vẫn đang trong quá trình hoàn tất.
Mới đây, Quảng Ngãi là tỉnh mới nhất có ý định xin phép lập đặc khu kinh
tế ngay tại địa phương. Nhiều ý kiến cho rằng Việt Nam chỉ nên có 1-2
đặc khu kinh tế để vừa làm vừa rút kinh nghiệm vì trên thế giới, mô hình
này đang thất bại
Không phải đến nay Việt Nam mới đặt vấn đề xây dựng các đặc khu
kinh tế. Từ năm 1979, đặc khu kinh tế Vũng Tàu - Côn Đảo được thành lập
với mục tiêu chính là phát triển công tác tìm kiếm, thăm dò và khai thác
dầu khí nhưng đến năm 1991, đặc khu kinh tế này chấm dứt hoạt động để
thành lập địa danh hành chính mới là tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu do mô hình
đặc khu không đem lại lợi ích khác biệt. Sau
đó, Việt Nam đẩy mạnh xây dựng các khu kinh tế ven biển với 18 khu được
quy hoạch. Trong đó, 15 khu đã được thành lập trên tổng diện tích hơn
54.000 ha. |
|
|
