Theo Viet-Studies
Trần Trọng Nghĩa
Trần Ngân:
Vài đáng giá ban
đầu về cuộc xung đột hiện nay giữa Việt Nam và Trung Quốc
Tôi đọc khá kỹ các bài viết này và nhận thấy rằng các ý kiến của tác
giả rất phong phú và khá toàn diện. Tôi xin chưa có ý kiến gì bổ
sung mới về nội dung mà các tác giả đã đề cập, nhưng xin nhấn mạnh
lại nhiều ý kiến mà các vị đã nêu ra, và cung cấp thêm một số nhận
định của các chuyên gia trong và ngoài nước trong tình hình hiện nay
của mối quan hệ Việt – Trung:
Về vụ giàn khoan HD-981, thật khó nói trong diễn biến vừa qua và
trong những diễn biến sắp tới, ai sẽ là người được hưởng lợi, bên
nào được gì, mất gì. Điều này chỉ có thể xác định khi ván bài giàn
khoan HD-981 kết thúc.. Nhiều người phân tích việc Trung Quốc đưa
giàn khoan HD981 ra biển Đông hiện nay là một hành vi “thâm hiểm”,
được tính toán “kỹ càng”…, nhưng cũng có những nhận định đây là một
hành động sai lầm cả ở mức độ chiến thuật lẫn chiến lược của Trung
Quốc. Vậy, nhận định nào đúng, nhận định nào chưa đúng, điều này còn
tùy thuộc vào cách hành xử tiếp theo của cả Trung Quốc, của Việt Nam
và của các bên có liên quan khác. Trong lịch sử của Trung Quốc, mưu
mô, thủ đoạn, tàn độc, yếu hèn, vĩ đại ,quân tử, cao thượng luôn là
các chuỗi diễn biến liên tục không ngừng của một quốc gia khổng lồ
với dân số đông đúc nhất thế giới, lãnh thổ rộng lớn, và có thể nói,
đã một thời là cái nôi văn minh của nhân loại. Tôi không có ý định
đi quá sâu trong bài viết này về việc phân tích các ý đồ, tính toán
của Trung Nam Hải đối với Việt Nam nói chung và trong sự kiện giàn
khoan HD-981 nói riêng. Tôi chỉ muốn đi thẳng vào hệ quả tức thì của
hành động này. Hệ quả đó là: các hoạt động ngoại giao, các mỹ từ mà
Trung Nam Hải dành cho các quốc gia láng giềng và thế giới trong
suốt thời gian dài vừa qua có độ sai lệch rất lớn, thậm chí là đối
lập 180 độ với những điều đã xảy ra trên thực tế. Thể hiện tiêu biểu
đặc trưng nhất là trong quan hệ với Việt Nam. Có thể nói, trong thời
gian vừa qua,
về mặt hình thức khó có một quốc gia nào lại có sự bang giao hữu hảo
với Trung Quốc như Việt Nam, nào là 16 chữ vàng, nào là 4 tốt, nào
là hợp tác chiến lược, nào là các chuyến thăm viếng cấp nguyên thủ,
các nhà tư tưởng, các đoàn thể… muôn mầu muôn vẻ diễn ra rầm rập
giữa hai nước trong suốt thời gian qua. Nhưng sự kiện HD-981 trong
phút chốc đã đảo lộn tất cả. Mọi thứ chỉ là trò hề, khôi hài… Với
hành động này, Trung Nam Hải đã tự cho thế giới thấy rằng mục tiêu
độc chiếm Biển Đông là mục tiêu tối thượng. Để đạt được mục tiêu
này, Trung Nam Hải sẵn sàng chà đạp lên tất cả. Điều đau đớn hơn nữa
đối với Việt Nam là cú tát về ý thức hệ. Chủ nghĩa Marx Lênin, chủ
nghĩa xã hội, khái niệm về đồng chí …đều không có giá trị gì đối với
Trung Nam Hải. Cú tát này đủ mạnh để cho bất kỳ những ai ảo tưởng
nhất, ngụy biện nhất, cũng không còn đủ nhuệ khí để hy vọng dùng ý
thức hệ xã hội chủ nghĩa hay chủ nghĩa Marx Lênin làm cái ô, hay chỗ
trú ẩn cho sự yếu hèn của mình. Thực chất cú tát này là rất có lợi cho sự sụp
đổ tất yếu của các tư tưởng giáo điều, trì trệ, ngụy biện còn rơi
rớt lại trong hệ tư tưởng một số vị lãnh đạo Hà Nội.
Trung Quốc trong thời gian vừa qua, không chỉ ru ngủ ban lãnh đạo Hà
Nội, để chuẩn bị cho những nước cờ bành trướng của họ, và họ đã làm
được hơn thế rất nhiều. Về kinh tế, họ là một quốc gia ngoại bang có
thể khống chế cả ở tầm vĩ mô lẫn vi mô, cả ở kiến trúc thượng tầng
lẫn cơ sở hạ tầng của nền kinh tế Việt Nam. Họ đã len lỏi vào mọi
ngóc ngách của mọi địa phương trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam. Họ đã
thử vận hành nhiều “chiến dịch” nhằm test sự phản ứng của các hoạt
động kinh tế của Việt Nam ở phạm vi cục bộ tại nhiều địa phương khác
nhau trên toàn quốc. Họ đã mua chuộc được nhiều cấp lãnh đạo, từ cấp
trung ương đến địa phương và khống chế đội ngũ này phải làm theo ý
muốn của họ trong các tình huống nếu họ thấy cần thiết. Việc có một
số phần tử ẩn danh đứng ra tổ chức các cuộc biểu tình bạo động, phá
hoại tại Đồng Nai, Bình Dương, Nghệ An cũng là một đợt tập dượt thử
nghiệm của họ khi mà tình huống xã hội Việt Nam phát sinh những điều
kiện chin muồi theo nhận định của họ. Theo dự kiến của nhiều chuyên
gia có kinh nghiệm, tuy Trung Nam Hải bằng sự kiện HD-981 đã dành
cho ban lãnh đạo Hà Nội những cú tát nhớ đời, nhưng xét về mặt chiến
thuật và chiến lược thì họ cũng không muốn một sự thay đổi quá lớn
tại Việt Nam, đặc biệt là thay đổi về chế độ theo hướng dân chủ. Họ,
hơn ai hết, hiểu rằng, nếu Việt Nam thoát khỏi được gông tù của tư
tưởng xã hội chủ nghĩa lỗi thời, thì chắc chắn Việt Nam sẽ ngả về
phía Hoa Kỳ và Phương Tây, điều này hoàn toàn bất lợi cho Trung
Quốc. Điều mà Trung Nam Hải mong muốn có là một ban lãnh đạo Việt
Nam run rẩy, yếu hèn trước sức ép của Trung Quốc. Do vậy Trung Quốc
sẽ không “ra đòn” để cho tình hình chính trị, xã hội và kinh tế của
Việt Nam sụp đổ. Tôi cho rằng nhận định này là chính xác.
Vậy Việt Nam phải làm
gì?
Tôi hoàn toàn nhất trí với nhận định của Huy Đức là nếu năm
1974 không có cuộc chiến tranh Bắc Nam hoặc ít ra không có sức ép
của miền Bắc đối với miền Nam và đối với Hoa Kỳ để buộc Hoa Kỳ phải
làm ngơ cho Trung Quốc chiếm Hoàng Sa để đổi lấy sư xa lánh của Bắc
Kinh với Hà Nội thì Hoàng Sa vẫn luôn luôn là lãnh thổ của Việt nam.
Chữ “nếu” này không nên hiểu là một sự luyến tiếc, mà nên hiểu là
một bài học cơ bản nhất của mọi quốc gia muốn bảo vệ toàn vẹn lãnh
thổ và chủ quyền của mình. Tôi cũng hoàn toàn tán đồng với ý kiến
cho rằng để cứu đất nước trong hoàn cảnh ngặt nghèo này thì ban lãnh
đạo Hà Nội phải tự thay đổi mình. Lẽ ra họ phải làm những việc này
ngay từ năm 1975 khi mà thế, lực, thời cơ lúc bấy giờ là vô cùng
thuận lợi. Nhưng đáng tiếc là ban lãnh đạo Hà Nội ngày càng lún sâu
vào tư duy trì trệ về mặt tư tưởng và do vậy ngày càng xa dời dân,
thậm chí đối lập với quyền lợi của nhân dân của đất nước. Họ đã ôm
khư khư lấy tư tưởng giáo điều, bất chấp rằng việc này đang làm họ
ngày càng xa rời và đối lập mục tiêu tối thượng của thế hệ lãnh đạo
lớp trước và chính học thuyết hay hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa muốn
đạt được. Tôi hoàn toàn tán đồng với nhận định rằng họ đã tự cầm tù
họ và cầm tù những người dân Việt nam trong sự u mê và giả dối. Tôi
hoàn toàn không nghĩ rằng bằng những sự kiện HD-981 sẽ làm cho ban
lãnh đạo Việt Nam “đột ngột” thay đổi hệ tư tưởng của mình mặc dù
rằng sự đột ngột thay đổi đó là sự cứu cánh tốt nhất để vớt vát lại
những điểm tích cực của hệ tư tưởng này trong quá khứ. Nhưng nói vậy
không có nghĩa là ban lãnh đạo Hà Nội hiện nay không thể lật ngược
lại được tình thế và giành chiến thắng trong vu viêc HD- 981. Nhiều
ý kiến của các nhà nghiên cứu nhận định nếu ban lãnh đạo Hà Nội tỉnh
táo thì hoàn toàn có thể lật ngược lại được tình thế một cách ngoạn
mục mà buộc phía Trung Quốc phải rút giàn khoan với lý do là “việc
khoan thăm dò đã hoàn tất”
Ngay cả việc ban lãnh đạo Hà Nội đã không kịp phản ứng để cho một
nhóm kích động dân chúng tàn phá các doanh nghiệp FDI tại Bình
Dương, Đồng Nai, Hà Tĩnh … cũng là một dịp rất tốt để Hà Nội chứng
minh với các nhà đầu tư và thế giới rằng những việc bạo loạn trong
hai ba ngày vừa qua chỉ là
tai nạn ngoài ý muốn
vì đã buông lỏng để cho “dân chủ” phát triển một cách tự phát. Cụ
thể là nhân cơ hội này, họ sẽ trấn áp thẳng tay các cuộc biểu tình
mà không cần phân biệt quá khích hay không quá khích. Hà Nội có thể
thực hiện bằng hàng loạt các biện pháp, cả về mặt tinh thần và vật
chất để bù đắp cho các doanh nghiệp bị thiệt hại trong thời gian vừa
qua, bằng nhiều chính sách khác nhau, như giảm thuế, đền bù vật
chất… Đây là dịp hiếm có để nhà cầm quyền Hà Nội PR cho hình ảnh của
mình với chi phí không đắt. Còn đối với Trung Quốc, Hà Nội không cần
phải dùng đến bất kỳ phương tiện chiến tranh nào để gây sức ép với
giàn khoan HD-981 và với các lực lượng tuần duyên bảo vệ giàn khoan
này. Hà Nội hoàn toàn có thể mở chiến dịch tuyên truyền không ngừng
nghỉ đối với cộng đồng quốc tế để họ gây sức ép về mặt ngoại giao và
các sức ép phi quân sự khác, đối vơi Trung Quốc. Ai cũng biết là
việc gây sức êp với Trung Quốc không phải chỉ nhằm bảo vệ Hà Nội,
bênh vực Việt Nam, mà chính là ngăn chặn ngay từ đầu những việc làm
hiếu chiến, manh động của Trung Quốc trong phạm vi khu vực và trên
toàn thế giới. Hà Nội hoàn toàn có thể biến sự kiện HD-981 trở thành
một cuộc đối đầu về mặt tư tưởng, ngoại giao, kinh tế…. giữa Trung
Quốc và phần còn lại của thế giới. Tôi tin rằng, nếu lãnh đạo Hà Nội
mà làm như vậy thì thiệt hại của Trung Quốc là khôn lường còn Hà nội
sẽ không phải tốn môt viên đạn.Thế giới dân chủ đang vô cùng cảnh
giác với sự trỗi dậy của Trung Quốc. Họ, mà đứng đầu là Hoa Kỳ đang
tìm cái cớ để hãm phanh sự trỗi dậy hiếu chiến này. HD-981 là cái cớ
quý giá cho thế giới phương tây.