CEO Bill Ottman nói gì về Minds.com?
Tina Hà Giang
BBCvietnamese.com Bill Ottman, CEO của Minds.com |
Cuộc "di cư" của giới blogger Việt từ Facebook qua Minds.com đã bùng nổ nhiều tranh cãi giữa những lời khen cũng như nghi vấn và soi sét kỹ lưỡng về phương tiện truyền thông xã hội tự quảng cáo là ''ủng hộ tự do phát biểu", và "bảo vệ quyền riêng tư" của người dùng này.
BBC thực hiện một loạt phỏng vấn với Bill Ottman, CEO
của Minds.com trong các ngày 30/6, 1/7 và 2/7 để tìm hiểu thêm về trang mạng
xã hội hiện đang gây sôi nổi.
BBC: Chào ông Bill Ottman. Xin hỏi là ông có để ý thấy
là trong những ngày qua Minds có thêm nhiều tài khoản của người dùng tại
Việt Nam?
Bill Ottman: Vâng, chúng tôi có thấy hàng loạt tài
khoản mới được mở. Chỉ riêng trong vài ngày qua Minds đã có thêm hàng chục
ngàn người dùng mới đến từ Việt Nam.
BBC: Ông có nhận xét gì về hiện tượng này?
Bill Ottman: Theo tôi hiểu thì một số người dùng Việt
Nam đang đi tìm một trang mạng xã hội an toàn hơn. Họ lo rằng với luật
an ninh mạng vừa mới được thông qua, các công ty như Facebook, Google sẽ bị
buộc phải lấy những posts bị cho là chống đối chính quyền xuống, đóng tài
khoản của họ, và thậm chí sẽ nộp những thông tin cá nhân của họ cho cơ
quan an ninh khi được yêu cầu, mà không cần có án lệnh của toà. Một số sự
kiện xẩy ra gần đây cho thấy dù luật chưa có hiệu lực, nhưng, theo một
số Facebookers, việc nội dung họ post trên FB bị lấy xuống đã đang xẩy
ra.
Thật ra thì ngay sau khi luật [an ninh mạng] được
thông qua chúng tôi đã thấy lác đác có người từ Việt Nam vào Minds tạo tài
khoản. Nhưng chỉ trong mấy ngày qua mới có hiện tượng ồ ạt này. Chúng tôi
tất nhiên rất vui, nhưng không ngạc nhiên. Vào tháng 5/2016, Minds cũng đã
có một loạt người dùng từ Thái Lan vào mở tài khoản vì lý do tương tự.
BBC: Minds bắt đầu có những nỗ lực thu hút người dùng
Việt Nam từ lúc nào thưa ông?
Bill Ottman: Thật ra chúng tôi chưa bắt đầu chiến dịch
này, là vì công việc dịch Minds qua tiếng Việt chưa xong. Nhưng mới đây
nhờ tiếp tay của cộng đồng người dùng Việt Nam tôi nghĩ cũng sắp xong rồi.
BBC: Xin ông cho biết vài nét khái quát về chủ
trương và chính sách của hệ thống mạng xã hội Minds.com?
Bill Ottman: Minds có chủ trương ủng hộ tự do ngôn
luận, chống kiểm duyệt, bảo vệ quyền riêng tư của người dùng. Minds mở cửa
cho tất cả mọi nội dung, miễn là những nội dung đó hợp pháp theo luật
Hoa Kỳ, vì chúng tôi là một công ty hoạt động ở Mỹ.
Về việc bảo vệ quyền riêng tư, ứng dụng messenger của
chúng tôi hoàn toàn được mã hoá, và ngay chính Minds cũng không có nội
dung những câu chuyện của người dùng. Chúng tôi cố ý thiết kế Minds cách
này để Minds hay bất cứ ai cũng không thể theo dõi người dùng, và đương
nhiên Minds không thể đưa nộp những thông tin mà họ không có cho bất cứ
chính quyền nào.
Bản quyền hình ảnh Other Image
caption Nhạc sĩ Tuấn Khanh, nhà hoạt động Nguyễn Lân Thắng, nhà báo
Đoàn Bảo Châu... đã hiện diện trên Minds
BBC:Thế còn nền tảng kỹ thuật của Minds thì sao?
Bill Ottman: Về mặt kỹ thuật, hệ thống của chúng
tôi hoàn toàn được viết bằng phần mềm nguồn mở, tất cả phần mềm được công bố
và bất cứ ai cũng có thể xem xét, kiểm tra, thậm chí sử dụng để tạo thành
app cho riêng mình. Chúng tôi hết sức quan tâm đến sự minh bạch.
Giới công nghệ muốn kiểm soát code của Minds có thể
vào GitHub.com/Minds để xem.
BBC:Ông có thể nói về vài sự khác biệt then chốt giữa
Minds và Facebook?
Bill Ottman: Facebook dùng thuật toán (algorithm)
để quản lý, và giới hạn việc posts được xuất hiện. Khi bạn post trên
Facebook, giả sử bạn có 10,000 người theo, (followers), thì chỉ khoảng 3 đến
5% những người này xem được những gì bạn post, sau đó thuật toán của
Facebook sẽ quyết định làm gì tiếp với những posts này, có cho nhiều người
nữa xem hay không. Với Minds trái lại những người đăng ký theo dõi tài khoản
của bạn (subscribers) sẽ xem được 100% các posts của bạn, và nếu bạn dùng
tokens để quảng bá thì nhiều người không phải là subscribers cũng xem được.
Thuật toán của Facebook với chúng tôi là một hình thức
của kiểm duyệt, điều mà Minds không tán thành.
Bản quyền hình ảnh Other Image
caption Một người dùng Minds cho biết lý do "chuyển nhà" là
để phản đối luật An ninh mạng
BBC:Còn về mô hình kinh doanh thì Minds khác với
Facebook ra sao?
Bill Ottman: Chúng tôi đã học được rằng một mô hình
kinh doanh chánh niệm, có lý tưởng phụng sự, đồng thời cũng có thể là một
mô hình sinh lời. Hy vọng rằng cộng đồng người dùng của Minds muốn Minds được
bền vững về tài chính, vì điều này cho phép chúng tôi mở rộng và phát triển.
Minds chủ trương phải đền bù cho tâm trí và thời gian của
người dùng. Chúng tôi đang sắp tung ra tiền Crypto, được gọi là Minds
Token, xây dựng bằng giao thức Ethereum. Chúng tôi thưởng người dùng bằng
cách trả cho họ những Tokens này để cám ơn họ đóng góp nội dung cho mạng
lưới. Vì thế, một người dùng sau khi mở tài khoản, bỏ lên nhiều bài vở, được
nhiều người thích, chuyển đi, hay mời được nhiều người dùng khác, sẽ kiếm
được Minds Token. Crypto hiện đang chạy trên Testnet, và sẽ được chạy trên
mạng lưới chính thức của Ethereum vào mùa Hè năm này, lúc đó chúng tôi sẽ
bán Tokens trên thị trường. Điều này rất quan trọng vì người dùng có thể
dùng những tokens này để quảng cáo cho posts của mình được nhiều người xem
hơn.
Crypto là một cách vừa trả công cho người dùng, vừa giúp
Minds có lợi nhuận để phát triển. Nhưng điều này không xung đột với giá trị
của chúng tôi. Chúng tôi không theo dõi người dùng, hoặc khai thác dữ liệu
của họ, về họ, và bán thông tin cá nhân của họ để kiếm lời, trong khi không
hề chia sẻ tí lợi nhuận nào với họ như Facebook và Google. Chúng tôi hiểu
rằng tự do Internet không thể bị xâm phạm, nếu không chúng tôi sẽ mất ngay
lòng tin của mọi người.
Chính sách phần mềm nguồn mở và minh bạch của chúng tôi
giúp cộng đồng có thể tự quản lý và luôn luôn bắt chúng tôi chịu trách nhiệm
với sự đánh giá và phản hồi thường xuyên của các đồng nghiệp rành công
nghệ trong cộng đồng.
BBC: Xin ông cho biết sơ về tiến trình thành lập
Minds.com, động lực của nhóm chủ trương, và nguồn tài trợ cho Minds?
Bill Ottman: Vâng, chúng tôi vẫn luôn biết là có những
vấn đề lớn với các trang mạng xã hội khổng lồ. Các công ty này theo dõi mọi
sinh hoạt của người dùng, không có sự minh bạch, hoạt động không dân chủ,
không có sự tham gia của cộng đồng trong những quyết định của công ty.
Minds được tài trợ bởi chính cộng đồng mà nó phục vụ.
Năm ngoái, chúng tôi gọi vốn bằng cách chia cổ phần và đã nhận hơn một
triệu đôla tiền đầu tư góp vốn từ 1500 thành viên. Như vậy cộng đồng mà
Minds phục vụ làm chủ một phần của công ty qua việc có cổ phần trong công
ty. Điều này rất quan trọng, vì các chủ nhân này sẽ luôn phục vụ người dùng
thay vì phục vụ lợi nhuận của một nhóm nhỏ.
Bản quyền hình ảnh Minds Image
caption Trong danh sách cố vấn của Minds có tên cựu tổng biên tập
VietnamNet Nguyễn Anh Tuấn
BBC:Trở lại với việc dùng thuật toán (algorithm), nhiều
người e ngại rằng hiện giờ thì Minds cho tất cả mọi post xuất hiện, nhưng
sau này đông người dùng quá thì chắc Minds cũng sẽ phải dùng một algorithm
nào đó để giới hạn, nếu không thì chỉ trong tích tắc post của họ sẽ chìm
trong một biển những posts khác. Ông nghĩ sao?
Bill Ottman: Suy nghĩ này không đúng. Việc một
hệ thống có nhiều users không có nghĩa là post sẽ bị chìm ngập đi.
Tweeter chẳng hạn cho post xuất hiện theo thứ tự thời gian. Newsfeed của
chúng tôi cũng thế, theo thứ tự thời gian. Tweeter đang bắt đầu sử dụng
algorithm, đây không phải là điều tốt, Instagrams cũng vừa bắt đầu xử dụng
algorithym, đây cũng không phải là điều tốt.
Như tôi đã nói, chúng tôi cho rằng sử dụng algorithm để
cho hay không cho posts xuất hiện cũng là một hình thức kiểm duyệt. Quan
niệm của Minds là người dùng phải có quyền quyết định họ muốn theo đọc hay
xem posts của ai. Và nếu họ nghĩ có người gửi ra quá nhiều posts, hay posts
không hay, thì chỉ việc unsubscribe những tài khoản đó là xong. Chúng tôi
nghĩ rằng người sử dụng thông minh đủ chọn muốn xem loại posts gì, của ai.
Đa số người dùng trên thế giới đều ghét algorithm. Chúng ta có thể có cả tỉ
người dùng, nhưng người đọc có toàn quyền chọn chỉ hai mươi người để
subscribe thôi chẳng hạn.
BBC:Ông có đoan chắc điều này không, đến một lúc nào đó
Minds cũng sẽ phải nghĩ đến việc dùng algorithm, nhưdùng cho quảng
cáo chẳng hạn?
Bill Ottman: Tôi không nghĩ rằng algorithm tự nó có
bản chất xấu. Chúng tôi sẽ không bao giờ ép mọi người phải dùng algorithm
mà Minds đưa ra. Cho nên, nếu cho đến lúc nào đó chúng tôi đưa ra những đề
nghị nào đó, cộng đồng người dùng sẽ được lựa chọn muốn theo những đề nghị
đó hay không.
BBC:Nhiều công ty khác thoạt đầu cũng có những
lý tưởng rất cao đẹp, nhưng theo thời gian, vì đủ mọi thứ áp lực như cạnh
tranh, lợi nhuận, chính sách có thể thay đổi. Với những người lo rằng Minds rồi cũng
đi theo tiến trình này, ông nói gì với họ?
Bill Ottman: Như tôi đã giải thích, Minds được tài
trợ bởi chính cộng đồng mà nó phục vụ. Hiện giờ Minds có hàng ngàn người
dùng đầu tư vào công ty và là chủ nhân một phần của công ty. Chính tiếng
nói của cộng đồng góp vốn và sự kiểm soát của giới công nghệ trong cộng
đồng bằng cách vào xem phần mềm nguồn mở sẽ giúp Minds đi đúng con đường đã
chọn.
BBC: Ông có thể nói rõ thêm về việc bảo vệ quyền
riêng tư cho người dùng không? Đây là một trong những quan tâm lớn của người
dùng ở Việt Nam.
Bill Ottman: Chúng tôi không bắt người dùng phải
nêu rõ danh tánh. Họ có thể mở một tài khoản vô danh (anonymous). Chính
sách của Facebook không cho phép bạn mở một tài khoản mà không khai rõ
danh tánh. Chúng tôi hoàn toàn ok với việc không khai rõ tên tuổi. Chúng
tôi cũng không hỏi về thông tin cá nhân của người mở tài khoản. Họ có thể
cho chúng tôi email thật nếu họ muốn, nhưng họ không bắt buộc phải làm thế.
Về những gì người dùng thảo luận với nhau trên hệ thống Minds tất cả đều
được mã hoá. Chúng tôi không có những thông tin này thành ra không thể theo
dõi người dùng, hay biến thành công ty theo dõi người dùng dùm cho các
chính quyền. Cả email của người dùng cũng được chúng tôi mã hoá.
BBC:Thế còn việc đóng các tài khoản vì có người
than phiền thì sao thưa ông?
Bill Ottman: Như đã nói, chúng tôi chỉ đóng cửa những
tài khỏan nào vi phạm luật Hoa Kỳ vì chúng tôi là công ty Mỹ. Người dùng
chắc chắn có thể yên tâm là chúng tôi sẽ không đóng cửa tài khỏan chỉ vì có
người khai báo hay công an cảnh sát bảo chúng tôi phải đóng những tài khỏan
đó.
BBC: Nhưng policy của Minds, trong phần
"General Representation and Warranty" ghi rằng "You
represent and warrant that (i) your use of our Services will be in strict
accordance with this Agreement, and with all applicable laws and
regulations (including without limitation any local laws or
regulations in your country, state, city, or other governmental area,
regarding online conduct and acceptable content..." Như vậy chẳng phải là
nếu nội dung của tài khoản vi phạm luật an ninh mạng của Việt
Nam thì sẽ vi phạm chính sách của Minds, và bị bỏ xuống hay tài khoản
bị đóng hay sao?
Bill Ottman: Policy của chúng tôi được các luật sư
soạn sẵn từ lâu, theo đúng những khuôn mẫu sẵn có. Nhưng giờ đây đã hiểu rõ
quan tâm và e ngại của cộng đồng người dùng Việt Nam, chúng tôi sẽ tham
khảo ý kiến với ban pháp lý của Minds về những hoàn cảnh đặc biệt như bộ
luật an ninh khủng khiếp này của Việt Nam.
Tôi muốn nhấn mạnh là Minds ủng hộ tự do phát biểu, và
sẽ thảo luận việc thêm vào policy một khoản đặc biệt dành cho người
dùng Việt Nam để mọi người được an tâm. Minds hoàn toàn được xây dựng xung
quanh căn bản ủng hộ tự do ngôn luận và chống kiểm duyệt. Nếu mọi người
có một đề xuất cụ thể nào để sửa đổi khỏan này, hãy cho chúng tôi biết.
Minds muốn phát triển các chính sách theo sự đồng thuận của cộng đồng.
BBC:Ông có thể nói sơ qua về nhân sự nòng cốt của Minds?
Bill Ottman: Vâng, tôi là tổng giám đốc (CEO); Mark
Harding là giám đốc công nghệ (CTO); cha tôi, John Ottman là chủ tịch hội
đồng quản trị (Chairman of the Board). Mark là một lập trình viên có tài
là một nhạc sĩ đến từ Anh quốc. John là một doanh gia trong lãnh vực phần
mềm và an ninh mạng.
BBC:Whitepaper của Minds có tên ông Nguyễn Anh Tuấn, cựu
tổng biên tập của báo điện tử VietNamNet trong ban cố vấn. Dư luận e ngại
rằng có cố vấn là một cựu đảng viên đảng cộng sản Việt Nam, thì Minds
không thể nào ủng hộ tự do báo chí được. Xin nghe phản hồi của ông?
Bill Ottman: Ông Tuấn chỉ là một trong những cố vấn
của Minds. Ông ấy không nằm trong hội đồng quản trị, không có quyền bỏ phiếu
trong những quyết định chính sách của Minds.
Ông Tuấn là người đầu tiên mang internet vào Việt Nam
năm 1995, ông chính là người đã thuyết phục chính quyền Việt Nam cho
internet du nhập vào Việt Nam. Ông ấy ủng hộ tự do internet và mạng xã
hội, nhất là trong khoảng thời gian năm 2007. Tại Hoa Kỳ, ông Tuấn kịch
liệt phản đối luật an ninh mạng Việt Nam vừa thông qua, mong mỏi tự do
phát biểu cho người dân, và sự minh bạch của chính quyền Việt Nam.
BBC: Ông có thể cho biết đã gặp ông Nguyễn Anh Tuấn
trong trường hợp nào, và ông Tuấn cố vấn Minds về những vấn đề gì không?
Bill Ottman: Ông Tuấn thuộc thành phần think tank
cố vấn cho Minds về đạo đức trong thông minh nhân tạo. Tôi muốn nhấn mạnh
là ông Tuấn không có suy nghĩ, tư duy của một người cộng sản, nếu không
chúng tôi đã không làm việc với ông ta. Tôi nghĩ điều quan trọng là mọi
người cần hiểu sự kiện nhiều sắc thái này. Việc ông Tuấn quen biết nhiều
người cộng sản không có nghĩa là ông ta ủng hộ những điều họ làm. Chẳng
phải ông đã thôi việc với VietnamNet? Chúng ta cần những người như ông Tuấn
để giúp Việt Nam phát triển chính sách của mình.
Tôi quen ông Tuấn từ khi ông ấy mời tôi đến dự Boston
Global Forum trong khoảng thời gian 2015 - 2016. Ông Tuấn hiện đang sống ở
Boston, và là người điều hành Boston Global Forum với cựu Thống đốc Michael
Dukakis.
BBC:Whitepaper của Minds cũng viết rằng nhóm hackers
Anonymous ủng hộ Minds, nhưng một số thành viên của Anonymous lại
lên tiếng là Anonymous không hề ủng hộ Minds. Việc này ra sao?
Bill Ottman: Anonymous không phải là một nhóm
trung ương tập quyền. Tự bản chất của họ, Anonymous là một nhóm có lãnh đạo
tản quyền. Cứ việc tìm từ khóa anonymous trên Minds, bạn sẽ thấy một loạt
Anonymous tài khoản ủng hộ chúng tôi.
BBC:Tính cho đến 10 giờ sáng 2/7 giờ địa phương, đã có
bao nhiêu tài khoản được mở từ Việt Nam, thưa ông?
Bill Ottman: Cho đến giờ này, chúng tôi ghi nhận
đã có khoảng 100.000 tài khoản được mở từ Việt Nam. Đa số xảy ra trong
vòng mấy ngày qua.
BBC:Nhiều người muốn mở tài khỏan với
Minds nhưng vẫn muốn giữ tài khoản FB để dùng song song. Theo ông hai
hệ thống Minds và Facebook có thể sống chung hòa bình không?
Bill Ottman: Vâng, dùng cả hai đương nhiên là được.
Người dùng có thể post bài từ Minds rồi post từ đó lên Facebook hay Tweeter
một cách dễ dàng. Chúng tôi khuyến khích người dùng có tài khoản ở cả hai
nơi và nói cho cộng đồng biết là nếu họ muốn bảo vệ quyền riêng tư thì
qua đây dùng thử. Họ cũng sẽ được thưởng cho nỗ lực của mình. Tôi nghĩ vấn
đề lớn với các trang mạng xã hội khác như Facebook là họ khai thác giá trị
từ người dùng, bán những thông tin của họ và không chia cho họ cái gì cả.
Đó là lý do tại sao chúng tôi phát triển hệ thống tiền Crypto. Chúng tôi
tin là người dùng đáng được đền bù cho nỗ lực họ bỏ ra.
Có thể sau này khi có nhiều tài khoản Việt Nam rồi thì
Minds cũng bị blocked. Đương nhiên lúc đó người ta có thể dùng VPN để vào
được Minds. Nhưng chúng tôi hy vọng rằng các chính quyền sẽ bắt đầu hiểu ra
rằng kiểm duyệt không phải là một giải pháp hữu hiệu. Tôi mong là sẽ vẫn
có những cuộc đối thoại để chính quyền Việt Nam rút lại những điều khoản
không hợp lý trong luật an ninh mạng, bởi vì người Việt Nam rất thông
minh và họ sẽ không ngồi yên chấp nhận để cho mình bị theo dõi hay bị bóp
nghẹt tự do ngôn luận. Nếu không thay đổi, Việt Nam sẽ mất đi đầu tư của
nhiều công ty, sẽ khiến người dân ngày càng xa lánh chính quyền. Hy vọng là
chúng ta có thể thuyết phục họ thay đổi.
Về phần Minds, tôi nghĩ rằng người dùng sẽ còn rất nhiều
câu hỏi. Tất cả các thành viên trong đội ngũ của Minds sẵn sàng công khai
trả lời mọi thắc mắc, thậm chí cả chất vấn của mọi người. Khuôn khổ làm
việc minh bạch là như thế.
...........................