(Nhân sự kiện ra đời Hội Nhà báo Độc lập Việt Nam)
Hoàng Hưng
Ngày
4/7/2014 Hội Nhà báo Độc lập Việt Nam tuyên bố thành lập với nhiều
thành viên sáng lập là đồng nghiệp và chiến hữu của người viết bài này.
Tuy không có tên trong đó vì những lý do riêng, nhưng tôi hoàn toàn tán
thưởng và đánh giá cao sự kiện này như một cái mốc quan trọng trên con
đường khẳng định lại những quyền căn bản tự nhiên của con người và công
dân đã bị Nhà nước toàn trị tước đoạt từ lâu.
Nhân
đây, tôi muốn đặt vấn đề với các “cơ quan chức năng” về thái độ đối xử
của họ với các hội đoàn dân sự ĐỘC LẬP đã và sẽ ra đời không ít trong
thời gian tới.
Bản thân tôi và nhiều bạn viết là
thành viên trong Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam (gọi tắt là BVĐ
VĐ), cũng như trang mạng của Ban (vanviet.info) đã trải nghiệm cách đối
xử bất minh, bất chấp pháp luật, bất chấp thực tế, bất chấp hiệu quả,
bất chấp lòng người của một số “cơ quan chức năng” ấy.
Tôi
ghi nhận: trong thời gian đầu, cơ quan An ninh có thái độ khá đứng đắn
đối với việc thành lập Ban VĐ VĐ. Bằng nghiệp vụ theo dõi của họ, An
ninh đã biết ngay từ lúc manh nha sự kiện này, và đã đến gặp vài người
có tên sớm trong danh sách, trong đó có một nhà thơ nổi tiếng. Nhưng họ
chỉ hỏi để biết, chứ không yêu cầu, sách nhiễu gì. Bản thân tôi được
“mời làm việc” vài ngày trước khi Tuyên bố Ban VĐ VĐ lên mạng. Họ cũng
chỉ hỏi thông tin, và tôi đã thẳng thắn trình bày quan điểm của mình về
việc vận động cho một tổ chức xã hội dân sự nghề nghiệp có mục tiêu lành
mạnh, trong sáng của các nhà văn. Trong buổi “thăm hỏi” của một số sĩ
quan an ninh mới đây, tôi cũng khẳng định lại và nói rõ thêm mấy điểm:
1/
Việc ra đời Ban VĐ VĐ là hoàn toàn chính đáng, hợp pháp, hợp hiến, hợp
quy luật phát triển của xã hội. Chúng tôi chỉ làm cái việc tương tự ông
Kim Ngọc đã “khoán hộ” cho nông dân trước Đổi mới. Rồi đây, chẳng lâu
đâu, những việc như việc này sẽ là bình thường và Nhà nước sẽ phải chấp
nhận, nhất là sau khi Luật Lập hội được ban hành.
2/
Các hội đoàn chính thống từ trước đến nay thực chất đều là các cơ quan
nhà nước được bao cấp. Việc ấy có thể thích hợp với thời chiến để huy
động mọi lực lượng cho cuộc “chiến tranh nhân dân”, nhưng sang thời
bình, lẽ ra phải chấm dứt từ lâu, đã bị kéo dài quá mức cần thiết. Theo
quy luật, cứ được “bao” (và “lãnh đạo”, và “bao” chính là để “lãnh đạo”)
như thế, chúng sẽ thoái hoá, biến chất, trở thành ít nhất là quan liêu,
trì trệ, thụ động, tệ hơn là vô tích sự, ăn bám, tệ hơn nữa là biến
thành các nhóm lợi ích, mất hết uy tín với ngay trong giới của mình.
3/
Bản chất tự nhiên của các hội đoàn phải là ĐỘC LẬP với kinh phí tự lo
toan, tự trang trải. Có ĐỘC LẬP, chúng mới thực sự là của những người
cùng chí hướng, nguyện vọng, tự nguyện tổ chức và hoạt động. Có ĐỘC LẬP,
chúng mới có thể làm những công việc thực sự hữu ích cho nghề nghiệp
của mình và cho xã hội, nói đúng tiếng nói của giới hữu quan cho Nhà
nước biết sự thật. Thế là xã hội, Nhà nước có lợi, mà chẳng tốn kém gì
(tất nhiên Nhà nước nên tài trợ một cách bình đẳng cho mọi hội đoàn căn
cứ vào hiệu quả hoạt động của họ, thông qua những Quỹ Tài trợ được điều
hành bởi các nhân vật có uy tín, công tâm, phi quan cách, giống cách làm
của các nước văn minh trên thế giới).
4/ Nếu
muốn, Nhà nước vẫn có thể kiểm soát các hội đoàn này qua nhiều kênh, tốt
nhất là qua luật pháp nghiêm minh, công khai – thậm chí Đảng Cộng sản
vẫn “lãnh đạo” được thông qua các đảng viên của mình (như trong Ban VĐ
VĐ, thiếu gì đảng viên lâu năm, đầy công trạng!).
5/
Một số việc làm sách nhiễu, ngăn chặn BVĐ VĐ rất không hay, mang tiếng
mà chẳng ích gì. Thí dụ: Chặn tường lửa Văn Việt mà số người gửi bài, số
người đọc… cứ tăng lên (có khi càng bị chặn, càng kích thích tò mò!).
Đi “vận động” rút tên thì đại đa số đều gặp câu trả lời KHÔNG. Ngăn cấm
bài của các thành viên đăng báo thì… cũng chẳng ai cần (tuy có những
người mất thu nhập hàng tháng khoảng 5-6 triệu đồng nhưng thời buổi này
đâu có ai… chết đói), ngược lại chính các báo bực mình vì mất những cây
viết được bạn đọc yêu thích (và thực tế đã có những báo “xé rào” vẫn
đăng bài của thành viên BVĐ VĐ).
6/ Tóm lại, Nhà
nước nên ủng hộ các hội đoàn ĐỘC LẬP, đâu có hại gì cho Nhà nước, mà
lại có được thiện cảm với dân và với quốc tế, và chắc chắn sẽ thuận lợi
hơn trong việc vào TPP!
Tôi vẫn hy vọng “các cơ
quan chức năng” biết nhìn nhận thực tế và quy luật phát triển xã hội,
đoạn tuyệt với tư duy quá cũ kỹ, để có đối sách đúng đắn với các hội
đoàn dân sự độc lập, trước mắt là với Hội Nhà báo Độc lập mới ra đời.
Tại sao?
Trước
nhất tôi biết không ít người có trách nhiệm cao trong các “cơ quan chức
năng” thực lòng nghĩ giống chúng tôi, nhưng miễn cưỡng làm trái lòng
mình chỉ vì phải chấp hành chỉ thị từ đâu đó. Một kinh nghiệm cá nhân:
tôi có nhiều bạn học làm lãnh đạo Ban Tư tưởng Văn hoá Trưng ương. Một
vị Phó Ban rất quý mến tôi, vị ấy từng làm Lớp trưởng trong khi tôi làm
Lớp phó phụ trách Học tập nên rành nhau quá! Có lần, trong một lần họp
lớp cũ, cựu Lớp trưởng mở đầu cuộc họp bằng một câu làm tôi sửng sốt:
“Mấy mươi năm qua, trong lớp ta có nhiều người thành công, như… anh
Hoàng Hưng đóng góp rất nhiều cho Văn học!” (đúng thời gian đó, tôi đang
bị “tổng xỉ vả” trên hầu hết báo chí vì mấy tập thơ “ngoài luồng” của
mình). Tôi kêu lên: “Ông Phó ban Tư tưởng Văn hoá vừa nói đấy nhá!”. Cả
lớp cũ (trong đó rất nhiều Giáo sư văn học, cán bộ tuyên huấn các cấp)
cười ầm! Các “cán bộ chức năng” không còn tin ở việc mình phải làm, cứ
phải làm ngược lòng mình, hỏi làm sao làm cho tốt được kia chứ?
Hai
nữa, giờ đây, có nhắm mắt cũng thấy… quy luật nó cứ xồng xộc đến, bất
kể anh thích hay không thích. Mà đâu như ông Ăngghen từng nói: “Tự do là
hành động đúng quy luật”. Vậy có ai muốn hình dung mình sẽ… “mất tự do”
vào một ngày không xa?
Để kết luận, tôi xin
long trọng nhắc lại: Với các hội đoàn, thì quy luật là: Hội đoàn phải là
tổ chức quần chúng ĐỘC LẬP, thuộc về xã hội dân sự!
H. H.