Luật gia Đức Thành
Sau gần 10 năm thực hiện cải cách tư pháp do ĐCSVN đặt vạch ra và tổ chức thực hiện nó (NQ49 của BCT ngày 2/6/2005).Hiệu quả của
chiến lược này đến đâu. Đảng đã cải cách được những gì trong chiến lược ấy
tuyết nhiên đại bộ phận nhân dân và kể cả những đảng viên thấp cổ bé họng không
bao giờ được biết. Cũng tương tự như kết quả đổi mới, cải cách tư pháp dân
không bao giờ được biết thì tiền của của nhân dân , của đất nước bị đảng chi
phí cho vấn đề này như thế nào hết bao nhiêu
cũng không có cơ chế nào buộc
đảng phải báo cáo công khai minh bạch cho dân được biết.
Thường, mỗi khi làm việc gì thì việc đầu tiên
là người ta phải định ra, vach ra công việc,, dự trù kinh phí lên kế hoạch và
thực hiện nội dung kế hoạch... Việc định hướng lập kế hoạch, nội dung thực hiên
phải đúng, mục đích trong sáng rõ ràng thì mới mong công việc đó thành công mỹ
mãn , đạt hiệu quả cao.
Trở lại việc cải cách tư pháp do ĐCSVN khởi
xướng dẫn dắt
Về động cơ mục đích ( trong ngôn ngữ của đảng
thường dùng là mục tiêu tổng quát) để cải cách tư pháp liệu có phải là động cơ
mục đích trong sáng là nhằm đảm bảo nền tư pháp Việt Nam hoạt động có hiệu quả,
khắc phục được tình trạng oan sai, triệt tiêu được việc dùng bức cung nhục
hình, loại bỏ được tình trạng án bỏ túi, nâng cao năng lực trình độ của đội ngũ
cán bộ tư pháp,khắc phục được sự can thiệp thô bạo của kẻ cầm quyền , giữ vững
tính thượ ng tôn của luật pháp (1) hay còn mục đích tối thượng khác là đảm bảo
sự lãnh đạo tuyệt đối, tối thượng của đảng (2) đối với nền tư pháp Viêt Nam.
Thực ra cái động cơ mục đích đầu tiên(1) chỉ là
cái cớ cho mục đích thứ hai (2) mà đảng hướng tới. Cứ nhìn lại công tác lập
pháp, lập hiến của Quốc hội nợi có tới
90% đảng viên của đảng là những ông bà nghị thời gian qua sẽ thấy rất rõ điều
này.
Với động cơ mục đích thứ hai thì trong gần mười
năm thực hiện chiến lược cải cách tư pháp đảng đã củng cố vị trí lãnh đạo nền
tư pháp Việt Nam
một cách triệt để . Đây luôn là một thắng lợi lớn của đảng trong chiến lược cải
cách tư pháp của đảng mà minh chứng hùng
hồn là đảng đã đạt được ý mình trong
điều 4 hiến pháp năm 2013 ( “ là một thắng lợi cực kỳ to lớn của đảng ta”).
Còn về động cơ mục đích đầu tiên đúng nghĩa
đúng trọng tâm và đó cũng là đòi hỏi chính đáng của đại bộ phận nhân dân Việt
Nam thì lại xin để dân tộc , người dân Việt đánh về việc đảng đã làm gì được
cho đất nước, cho dân tộc nếu đây là
động cơ mục đích tôi thương của cải cách nền
tư pháp của quốc gia dân tộc?!.
Chỉ biết rằng, như đã thấy, song song với thời
gian mười năm cải cách tư pháp của đảng, thì cũng là 10 năm ông Nguyễn Thanh
Chấn một công dân Việt Nam một gia đình có công với nước tại tỉnh Bắc Giang đã
phải chịu cảnh tù đầy oan khuất bởi chính
cái chiến lược cải cách tư pháp của đảng.
Đến nay,
sự việc oan sai đã rõ ràng chỉ còn là
làm sao tính toán để bồi thường cho ông
Chấn, đại gia đình,dòng tộc, thậm chí cộng đồng dân cư nơi ông sống của ông một
cách thỏa đáng theo tinh thần của cải cách tư pháp mà đảng đề ra (vì tất cả đều
bị mang tiếng xấu, đều bị ảnh hưởng xấu bởi sự oan khuất của ông Chấn) . Thì
đằng này với tư cách là tác giả của cải cách tư pháp đảng đang chọn bài im lặng
không có chính kiến để mặc người của đảng
đứng ra mặc cả dàn xếp với cá nhân ông chấn trong vấn đề bồi thường.
Thời gian gần đây nhằm phát huy cao độ của chiến lược cải cách tư pháp của đảng. Bộ
công an một “công cụ bạo lưc cách mạng” của đảng đã ban hành thông tư 28 có
hiệu lực ngày 25/8/2014. Theo thông tư này thì đội ngũ luật sư Việt Nam vốn luôn
luôn bị đảng và nhà nước coi thường nay có thể rơi vào thế “ việt vị” bất cứ
khi nào nếu cán bộ đảng trong lực lượng điều tra công an mong muốn.
Về mục tiêu “ hoàn thiện hệ thống pháp luật
Việt Nam ”
trong cải cách tư pháp thì sao?. Hệ thống pháp luật Việt Nam hiện nay đang được
đánh giá như thế nào, các nhà luật học của đảng hay những cán bộ của đảng thường
viện dẫn đến tính phong phú , kế hoạch xây dựng luật của quốc hội để tự tuyên
dương công trạng cho mình (tự sướng). Nhưng có một thực tế là dùng tiền của của
nhân dân xây dựng cả một “rừng” luật như thế nhưng những bộ luật, đạo luật
thiết yếu nhất cho sự nghiệp xây dung,
phát triển đât nước, nâng cao dân trí, mở rộng dân chủ cho nhân dân như luật về
trách nhiệm của đảng công sản trong vai trò lãnh đạo, luật về biểu tình, luật
về lập hội, luật về tiếp cân thông tin,
luật vềtư do báo chí… vẫn không được đảng đưa vào nghị trình xây dựng
luật của quốc hội gần nhất. Nếu đảng thực tâm cải cách tư pháp phục vụ đất nước
dân tộc thì không có lý do gì đảng lại néd tránh xây dựng những luật này.
Mặc đu đã xác định được khâu xét xử là khâu yếu
nhất, ít được quan tâm nhất và sẽ là
trọng tâm của công tác cải cách . Nhưng trong 10 năm qua hầu như chưa có biện pháp nào khả dĩ để khắc
phục tình trạng này. Mặc dù biện pháp khắc phục hay đảng gọi là cải cách nếu
quyết tâm làm rất đơn giản mà lại hiệu
quả rất cao đó là tổ chức hệ thống tòa án phải độc lập với hệ thống đảng hiện
nay, hay nói cách khác là chấm dứt tình
trạng họp các ngành nội chính để chỉ đạo án, duyệt án. Chấm dứt xét xử theo
án bỏ túi, xét xử theo hồ sơ, không coi trọng tranh biện tại tòa. Những biện pháp
này hoàn toàn không được đề cập trong công tác cải cách tư pháp của đảng thì
làm sao khắc phục được oan sai.
Trong thực tế
không chỉ có hoạt động xét xử là khâu yếu nhất mà ở các khâu khác như
kiểm sat, giám sat điều tra, truy tố đều
bị buông lỏng, dẫn đến việc dùng bức cung nhục hình là khá phổ biến. Và
thời gian gần đây số lượng người chết bất thường tại cơ quan công an hoặc bị
chết ngay sau khi ở đồn công an về khá
phổ biến nhưng đảng không có bất cứ biện
pháp khắc phục nào khả dĩ. Có một phương
pháp tạm gọi là hiệu quả và ít tốn kém nhất hiện nay trong việc giám sát điều
tra truy tố xét xử là cần có luật sư tham gia trong các buổi thẩm vấn hỏi cụng
thu thập chứng cứ để tránh tình trạng ép cung, dụ cung, dùng nhục hình, hoặc
xây dựng hồ sơ vụ án sai lệch hay nói cách khác là bất cứ cơ quan công an nào
muốn triệu tập công dân đều phải có luật sư chứng kiến. Nhưng biện pháp này
cũng chưa được đảng cân nhắc chính thức trong công tác cải cách này.
Đối với đội ngũ luật sư tuy có được đề cập
trong công tác cải cách tư pháp rằng: “ nâng cao vai trò của đội ngũ luật sư
hơn nhữa nhầm đảm bảo cân bằng vị trí của luật sư với bên công tố” .
Nhưng 10 năm qua chỉ có môĩ việc là sắp xếp sao
cho chỗ ngồi của luật sư cân bằng tương xứng với chỗ ngồi của công tố viên (
người giữ quyền công tố) tại tòa mà đảng còn loay hoay chưa làm nổi thì làm sao
dân tộc mong vị trí vai trò của đội ngũ luật sư được nâng cao!
Có một
thực tế là nếu chỉ nâng cao vai trò của luật sư tại tòa mà bỏ qua việc nâng cao
vị trí vai trò luật sư tai cơ quan điều tra, viện kiểm sat thì cơ hồ đảng đã
tạo điều kiện cho kẻ khác vốn coi sự có mặt của luật sư là khó chịu có cơ hội
thóa mạ luật sư. Bởi vì luật sư không được nâng cao vai trò từ giai đoạn điều
tra, khởi tố, truy tố thì việc xây dựng hồ sơ vụ án có gì để đảm bảo rằng nó
không bị thiên lệch. Và tòa vẫn nguyên
tắc “ án tại hồ sơ” thiên lệch đó để kết tội thì có tâng bấc đội ngũ luật sư
lên tận mây xanh hay đến đâu đi nữa cũng chẳng bao giờ triệt tiêu được án oan
mà còn làm rối ren xã hội thêm hơn nữa.
Còn đối với cơ quan báo chí, với mặt trận tổ
quốc, các cơ quan đoàn thể được chiến lược cải cách tư pháp của đảng đề cập là “yêu cầu cơ quan báo chí, các mặt
trận, đoàn thể tham gia tích cực vào
hoạt động giám sát tư pháp, manh dạn phát hiện, thông tin và điều tra các vi
phạm pháp luật, có ý làm trái của các cá nhân cơ quan tổ chức nhà nươc”
Nhưng thực tế trong thời gian 10 năm cải cách
tư pháp có bao nhiêu phóng viên, có bao nhiêu tòa báo bị bắt bị tù đầy và bị kỷ
luật chắc mọi người đều biết.
Còn mọi cuộc họp của mặt trận các cấp đều thừa
nhận rằng cơ chế giám sat phản biện của mặt trận quá yếu thì hòng trông đợi gì
mặt trận phát hiện ra các sai phạm của các tổ chức cá nhân là cán bộ nhà nước
đã cấp kinh phí cho mặt trân hoạt động.
Đối vơi các đoàn thể khi được một cơ quan nhà
nước mời dự họp một vấn đề gì thì đều được cấp tiền họp từ 20 đến 100 nghìn
đồng dự họp thì làm sao họ c òn đủ nhân tâm để
phát hiện các sai phạm từ các cơ quan tổ chức cán bộ nhà nươc.
Với thực
tế ấy liệu chúng ta có nên đặt niềm tin tưởng tuyệt đối đối với công tác cải
cách tư pháp theo nghị quyết 49/ của BCT!
Vậy chúng ta phải làm sao để
khắcphục oan sai lạm quyền trong các hoạt động tư pháp nói riêng và các hoạt
động khác của mọi cơ quan tổ chức , của Đảng và nhà nước khác nói chung.