TS Nguyễn Sĩ Dũng
Sẽ có rất nhiều điều đáng nói liên quan đến cách
thức tổ chức thi tuyển, đến tiêu chí đánh giá năng lực của các ứng cử viên dự
tuyển, đến nghĩa lý của chuyện thi tuyển mà người giỏi hơn lại bị loại ra
ngoài… Tuy nhiên, điều đáng nói hơn cả lại là việc sức hút ngày càng tăng của
“nghề làm quan” ở nước ta.
Từ xa xưa, truyền thống của người Việt là miệt
mài đèn sách để thi đậu làm quan. Truyền thống này không biết tốt đẹp đến đâu,
nhưng nó phản ánh một thực tế là đậu làm quan thì danh giá và sung túc hơn cả.
Con đường tiến thân vì vậy đã từng rất chật hẹp lại đầy bon chen. Mọi chuyện có
vẻ đã bắt đầu thay đổi trong quá trình đổi mới đất nước. Quyền tự do kinh doanh
và nền kinh tế thị trường đã mở ra cơ hội ngày càng nhiều hơn cho tất cả mọi
người.
Trong những năm kinh tế phát triển mạnh, thị
trường bất động sản sôi động, thị trường chứng khoán khởi sắc mạnh mẽ, chuyện
làm quan đã mất dần sức hút vốn có của nó. Rất nhiều người thậm chí đã từ bỏ vị
trí, chức tước trong bộ máy nhà nước để ra ngoài làm ăn. Họ thành lập công ty,
tham gia kinh doanh, buôn bán, làm việc cho các công ty nước ngoài... Rất nhiều
người đã thành đạt và trở nên giàu có.
Đây là một sự giàu có hoàn toàn hợp pháp và chính
danh. Trong thời gian này, nhiều quan chức nhà nước cũng khuyến khích con cháu
ra làm ngoài để có thể thành đạt và giàu có một cách dễ dàng hơn, hợp pháp hơn.
Đây là một xu thế hết sức lành mạnh. Nếu xu thế này tiếp tục được củng cố và
nhân rộng, cuộc sống của chúng ta sẽ giàu có hơn và tốt đẹp hơn rất nhiều lần.
Rất đáng tiếc là trong mấy năm
trở lại đây có vẻ như nước lại đang bắt đầu chảy ngược. Công việc làm ăn của
người dân, của các doanh nghiệp đang trở nên rất khó khăn. Rủi ro bị đổ vỡ, bị
thua lỗ đe dọa rất nhiều người. Trong lúc đó, làm việc cho Nhà nước lại trở nên
hấp dẫn hơn. “Sáng cắp ô đi, tối cắp về” vừa đỡ vất vả, lại vừa an toàn… và,
trong không ít trường hợp, vừa kiếm được nhiều hơn. Thế là xu hướng “phấn đấu
để làm quan” lại quay trở lại. Nhà nhà đua nhau thi tuyển, người người đua nhau
thi tuyển để làm công chức, viên chức. Với xu thế này, con đường tiến thân của
cả dân tộc đang bị thu hẹp lại như xưa.
Trong bối cảnh này, những cố gắng
của Chính phủ nhằm cải tiến môi trường kinh doanh, nhằm tạo điều kiện tốt nhất
cho người dân làm ăn không chỉ quan trọng đối với nền kinh tế, mà còn đối với
cả việc khắc phục tâm lý thích làm quan.