Nguyễn Đình Cống
Sự hiểu biết của nhân
loại bao gồm trực cảm, kiến thức lý thuyết và kinh nghiệm. Từ điển Tiếng Việt
định nghĩa kinh nghiệm như sau : Điều hiểu biết có được do tiếp xúc với thực
tế, do từng trải.
Kinh nghiệm là vốn
quý của một số người, nó không phải rút ra từ lý thuyết, không đến từ
sách vở, mà nhận được từ hoạt động thực tế. Tuy vậy không phải cứ hoạt động, có
tiếp xúc với thực tế là đương nhiên có kinh nghiệm. Kinh nghiệm chỉ phát sinh
khi người ta nổ lực suy nghĩ, tìm tòi để khắc phục khó khăn hoặc để làm tốt
hơn. Một điều gì mà khi được người khác dạy, phổ biến thì đó là
kiến thức được truyền đạt chứ không phải là kinh nghiệm của bản thân. Một
điều do tự nghĩ ra thì đó là sản phẩm của trí tuệ chứ cũng không phải là kinh
nghiệm.
Trong các báo
cáo thành tích thi đua của cá nhân, của đơn vị phải có mục “sáng kiến, kinh
nghiệm”. Muốn được công nhận danh hiệu thi đua hoặc được khen thưởng phải có
mục ấy. Không có thì sáng tác ra, miễn là viết được vài dòng. Bịa đặt
cũng được, viết sai cũng xong vì có ai đem ra soi xét, phân tích hoặc phổ biến
đâu mà lo. Có càng nhiều kinh nghiệm càng được đánh giá cao.
Trên tinh thần ấy,
mỗi lần đại hội đảng các cấp, trong báo cáo chính trị nhất thiết phải có các
kinh nghiệm quý giá. Cũng có lúc người ta thay từ Kinh nghiêm bằng Bài học.
Trong các báo cáo ở đại hội trung ương mỗi kinh nghiệm được viết khá dài,
khoảng từ 60 đến trên trăm chữ. Xin điểm lại vài đại hội gần đây, mỗi
kinh nghiệm được tóm tắt trong một vài chữ, nói lên ý chính.
Đại hội X ;
1-Phải kiên định Mác
Lê trong mọi công việc
2-Kế hoạch, đổi mới
phải đồng bộ và kế thừa.
3-Vì lợi ích của nhân
dân.
4-Kết hợp sức mạnh
dân tộc và sức mạnh thời đại.
5-Nâng cao năng lực
lãnh đạo của Đảng.
Đại hội XI :
1-Kiên trì thực hiện
đổi mới, kiên định Mác Lê.
2-Coi trọng chất
lượng hiệu quả.
3-Kết hợp tăng trưởng
kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội
4-Củng cố, xây dựng
Đảng.
5-Lãnh đạo phải nhạy
bén, kiên quyết, sáng tao.
Đại hội XII :
1-Phải chú trọng công
tác xây dựng Đảng.
2-Nhìn thẳng sự thật,
đánh giá đúng sự thật.
3-Phải đồng bộ các
nhiệm vụ.
4-Kiên trì mục tiêu
lâu dài.
5-Chú trọng hội nhập
quốc tế
Dự thào Báo cáo tại đại hội XIII:
1-Xây dựng, chỉnh đốn
Đảng và hệ thống chính trị.
2-Dân là gốc.
3-Lãnh đạo phải có
quyết tâm chính trị cao.
4-Xây dựng đồng bộ
thể chế phát triển.
5-Chủ động nắm bắt,
dự báo tình hình
Hình như đại hội nào
cũng phải có đúng 5 kinh nghiệm.Tôi đọc kỹ 20 kinh nghiệm vừa kể mà hoang mang.
Không biết đó có phải là kinh nghiệm rút ra từ thực tế hay là những vấn đề
thuộc lý thuyết đã được viết trong nhiều sách, trong nhiều tài liệu và những
việc cần làm, do ai đó nghĩ ra. Thử lấy kinh nghiệm số 5 từ dự thảo báo cáo
trình đại hội XIII để soi xét.
Năm là chủ động
nghiên cứu, nắm bắt, dự báo đúng tình hình, không để bị động, bất ngờ, kiên
quyết, kiên trì bảo vệ độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc đi
đôi với giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước, chủ động,
tích cực hội nhập quốc tế toàn diện và sâu rộng trên cơ sở giữ vững độc lập tự
chủ, tự lực, tự cường, đánh giá đúng xu thế, nắm bắt trúng thời cơ, xử lý đúng
đắn, hiệu quả mối quan hệ với các nước lớn và các nước láng giềng, phát
huy hiệu quả sức mạnh của đất nước, khai thác, sử dụng có hiệu quả mọi
nguồn lực để đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quóc trong
tình hình mới.
Xin hỏi các vị viết
ra câu khá dài trên đây, các vị có biết thế nào là kinh nghiệm và định nghĩa về
nó. Nếu biết thì hãy chỉ ra kinh nghiệm ở chỗ nào trong câu vừa dẫn. Phải chăng
đó chỉ là một số công việc thuộc các lĩnh vực khác nhau được đem trộn lẫn,
chúng không phải “có được do tiếp xúc với thực tế” mà là sản phẩm tư duy của
một vài đầu óc thiểu năng trí tuệ. Các đầu óc ấy đã bị xơ cứng vì thuộc quá
nhiều khẩu hiệu và được đặt trong văn phòng sang trọng, đầy đủ tiện nghi.
Xin các vị làm tuyên
giáo, các vị trong Hội đồng lý luận phân tích câu trên xem nó là kinh nghiệm
loại gì, được rút ra từ thực tế nào. Phải chăng việc “chủ động nghiên cứu…;
kiên trì giữ vững độc lâp… và khai thác sử dụng có hiệu quả mọi nguồn
lực…” là cùng loại công việc, cùng lĩnh vực, cùng một loại kinh nghiệm
nên được ghép chung.
Đem trộn những khái
niệm, những công việc khác nhau vào cùng một đề mục với sự trình bày lủng củng
chứng tỏ tư duy thiếu mạch lạc, thiếu hệ thống. Đem biến những suy nghĩ về công
việc thành kinh nghiệm là một sự ngụy biện, tráo trở.
Kinh nghiệm mà không
phải kinh nghiệm thật thì đó là kinh nghiệm dổm. Phải chăng là sự dối trá, bịa
đặt do bệnh thành tích dổm sinh ra. Ô hô, văn kiện viết như thế này thì làm sao
thành văn bia được để thỏa lòng mong đợi.