Nguyễn Quang
Lập
Những năm 1965- 1975 nhà mình sơ tán ở làng Đông. nhớ nhiều người nhưng nhớ
nhất anh Đa. Bây giờ kể chuyện anh Đa thôi, vì anh này hay nhất trong kí ức của
mình về cái làng này.
Anh Đa lùn,
đen, xấu. Anh Di nói cái mặt thằng Đa chành bành giống cái l. trâu. Anh sống
với mẹ già, sau mẹ chết anh ở một mình. Nhà nghèo quá, 24, 25 tuổi rồi hỏi cô
nào cũng bị chê.
Là con liệt
sĩ, lại con một, anh khỏi đi bộ đội. Con trai trong làng ai lớn đều đi bộ đội
hết, còn lại dăm ba anh tuổi như anh thôi, chỉ có anh là chưa vợ.
Mẹ anh khóc
lên khóc xuống , anh vẫn chẳng quan tâm đến chuyện vợ con. Cho đến khi mẹ anh
chết anh vẫn độc thân.Mình hỏi anh sao anh không lấy vợ. Anh nói tao để vậy để
đàn bà nó thèm.
Anh nơm cá
cực tài, cầm nơm úp nhoay nhoáy, hễ dừng lại mò là y như có một con cá to. Nghe
tiếng đóng thành nơm, anh biết chắc cá nhỏ hay to, ngon hay dở để dừng lại bắt
hay không. Chẳng bù cho mình, úp úp mò mò, tóm lại chỉ vài con cá diếc, cá rô.
Một lần úp nơm, bao giờ xâu cá của anh cũng dài nhất, đầy những con cá ngon,
đắt tiền. Mình dân Thị Trấn lên, thấy thế thì thích lắm, bám theo anh suốt
ngày.
Anh chỉ làm
hai việc: đi đập lúa thuê và nơm cá bán lấy tiền. Cứ mùa lúa là anh đi đập lúa
cho các gia đình có chồng con đi vắng, một đêm đập lúa được trả vài lon gạo. Thế
cũng đủ sống, lại được tiếng giúp đỡ gia đình neo đơn.
Anh không
đoàn đội. Hồi này ai không đoàn đội bị coi như thanh niên chậm tiến, con gái vì
thế bụng thì chê nghèo nhưng miệng lại có cớ chê anh chậm tiến. Ai bị chê chậm
tiến thì sốt ruột lắm, phấn đấu như điên, anh tỉnh bơ, không quan tâm.
Hội họp cuộc
nào anh cũng đến nhưng chỉ đứng sau nghe. Thanh niên làng tranh nhau lên nói
toàn từ sáo rỗng- lý tưởng, hoài bão, tiên tiến, thi đua, quyết tâm, căm thù,
phấn đấu.v.v.. Anh cười hậc, é he một tiếng to rồi phủi đít quần ra về.
Hôm sau họp
anh lại đến, lại đứng sau, lại nghe lý tưởng, hoài bão, tiên tiến, thi đua,
quyết tâm, căm thù, phấn đấu. v.v.. Anh lại cười hậc, é he một tiếng, phủi đít
quần ra về.
Luôn luôn
như thế.
Anh Chư gặp
mình nói Lập ngoan, học giỏi, cháu ngoan Bác Hồ, đừng quan hệ với thanh niên
chậm tiến.Mình dạ dạ nhưng vẫn chơi với anh cu Đa như thường. Đêm nào cũng vậy,
con trai lớn chút trong làng đều đi đặt túm bẫy lươn, câu cá cặm. Đặt đầu hôm,
bá bốngiờ sáng thì đi thăm.
Một đêm mình
đi thăm túm lươn, hôm đó được nhiều, hơn chục con, mừng lắm hí hửng xách oi về
thì gặp anh Đa đi từ nhà chị Thơm ra. Mình hỏi, anh đi mô ri? Anh nói, không.
Minh thấy
anh mặc cái áo bộ đội dài gần đến gối ( anh lùn mà). Nghi nghi, mình kéo vạt áo
anh lên, chim cò phơi ra cả, hoá ra anh không mặc quần. Mình ngạc nhiên nói,
sao vào nhà người ta lại không mặc quần? Anh cười phì một tiếng rồi bỏ đi. Nhà
chị Thơm một mẹ một con, chồng" thoát li" làm lấm nghiệp, thằng cu
con chị mới hơn 4 tuổi. Mình nghi lắm.
Mình lẻn
theo anh Đa.
Anh Đa lại
vào nhà chị Hà. Chị Hà có chồng hy sinh, vừa báo tử năm ngoái. Chị vẫn say sưa
sinh hoạt đoàn, biến đau thương thành hành động cách mạng, hăng hái phát biểu
lý tưởng, hoài bão, tiên tiến, thi đua, quyết tâm, căm thù, phấn đấu.v.v. Bà
con làng xóm khen lắm, vẫn nói với con gái con dâu: đó, sang nhà con Hà mà coi.
Mình vào sau
hồi nhà chị Hà Tối quá không thấy gì, chỉ nghe chị kêu hệt như mèo kêu.
Mình chặn
anh Đa ở cổng nhà chị Hà, nói, em biết rồi nha. Anh Đa túm cổ áo mình, nói, mi
nói tao giết. Về sau, lần nào đi nơm anh vừa nơm suất của anh, vừa nơm suất của
mình. Mạ mình toàn khen thằng Lập dạo này nơm cá giỏi. Hi hi.
Làng Đông có
chừng 4-5 trăm nóc nhà, hơn 1 trăm nóc là nhà hoặc là chồng chết hoặc
"thoát li", số còn lại bị ế thuộc diện " vườn không nhà
trống". Không biết anh Đa chui vào bao nhiêu nhà trong số 100 nóc nhà ấy,
chỉ biết suốt cuộc chiến tranh 1965-1975, tối nào cứ đến 3-4 giờ sáng anh Đa
lại mặc cái áo bộ đội dài đến đầu gối, không thèm mặc quần, đi hết nhà này đến
nhà kia, 5 giờ sáng thì về.
Mình hỏi,
sao anh không mặc quần? Anh nói, mặc mần chi, cởi vô cởi ra mất thời giờ
Hoà bình,
anh Đa hơn ba chục tuôỉ vẫn chưa vợ.
Một hôm làng
tổ chức tuyên dương các mẹ các chị là phụ nữ tiên tiến, chung thuỷ đảm đang. Các
mẹ các chị sắp hàng dài nhận phần thưởng, nhận giấy khen, mặt ai nấy hớn hở.
Anh Đa cũng
đến, đứng sau cùng, nghe chị Hà đại diện phát biểu lý tưởng, hoài bão, tiên
tiến, thi đua, quyết tâm, căm thù, phấn đấu… Anh Đa cười hậc, é he một tiếng to
rõ rồi phủi đít quần ra về.
Hi hi.
Rút từ Ký ức
vụn 1 đã xuất bản
Nguồn: Theo trannhuong.net