Nguyễn Đình Cống
Đó là Quyết định
số 1847/QĐ-TTg, ngày 27/12/2018, của Thủ tướng
chính phủ, VỀ VIỆC PHÊ DUYỆT ĐỀ
ÁN VĂN HÓA CÔNG VỤ.
Nội dung QĐ có 3 điều,
tóm tắt như sau:
Điều 1- Phê duyệt
Đề án với 6 tiểu mục : 1-Mục tiêu; 2-Phạm vi đối tượng áp dụng; 3-Quan điểm; 4-
Nội dung; 5-Các giải pháp thực hiện; 6-Tổ
chức thực hiện.
Điều 2- Hiệu lực thi hành.
Có 2 tiểu mục : 1.
Hiệu lực kể từ ngày ký ban hành. 2. Các cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam ….cơ
quan của Quốc hội….. xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện.
Điều 3. Trách nhiệm thi hành.
Tôi
phát hiện thấy vài điều có thể và nên bình luận. QĐ này được ban hành cùng với
các QĐ của Đảng về nêu gương của cán bộ cấp cao, về xiết chặt kỷ luật, về tổ
chức các đợt học tập đạo đức.
Ra các QĐ như vậy chứng tỏ sự lúng túng của lãnh
đạo trước thực trạng bi đát về đạo đức
và năng lực của CB. Tình trạng đã quá rõ ràng. Nó là kết quả của một quá trình
do kết hợp giữa 2 thứ : Nguyên nhân gốc và điều kiện môi trường.
Nguyên nhân
gốc là chủ thuyết Mác Lê với chuyên chính vô sản, độc tài toàn trị. Điều kiện
môi trường được tạo nên từ mặt trái của nền kinh tế và văn hóa, là một số sai
lầm hoặc thiếu sót trong chủ trương và luật pháp.
Muốn đưa ra
được các giải pháp đúng nhằm khắc phục tình trạng bi đát cần có trí tuệ
và lòng dũng cảm để phân tích nguyên nhân gốc. Thế nhưng vì lãnh đạo thiếu cả
hai nên không thấy hoặc không dám tìm ra để loại bỏ mà chỉ dám nhìn đến vài
điều kiện của môi trường rồi đưa ra giải pháp không căn bản.
Ra các QĐ như trên
là một dạng của việc làm hình thức và rất kém hiệu quả. Phải chăng để tự an
ủi là đã làm một việc gì đó và có cớ để
thanh minh rằng đã biết và quan tâm.
Tôi
thấy phần lớn các QĐ dài dòng là tập hợp của một đống ngôn từ và khẩu hiệu,
rườm rà, chất lượng thấp, được viết ra một cách dễ dãi. Riêng QĐ 1847-QĐ/TTg
chứa đựng một số điều hơi lạ.
Thứ
nhất là đối tượng áp dụng. Tiểu mục 2 điều 1 ghi : Cán bộ, công chức, viên chức
của các cơ quan hành chính nhà nước bao gồm: a) Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ
quan thuộc Chính phủ; b) Ủy ban nhân dân
cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã. Điều 3 : Các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang
bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh,
thành phố trực thuộc trung ương…. chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này.
Các
tiêu chí về văn hóa, đạo đức cũng như luật pháp là cho mọi người. Thế nhưng QĐ
về văn hóa công vụ này chỉ áp dụng cho từ Bộ trưởng hoặc Chủ tịch UBND tỉnh trở
xuống. Phải chăng cấp cao hơn được đặt ra ngoài ?. Phải chăng họ đã có đủ văn
hóa hoặc không cần thực hành văn hóa.
Thứ hai là quan điểm. Xem ra quan điểm chẳng có gì khác so với mục tiêu. Cả
hai chỉ là để CB làm tốt chức trách. Thế mà tiểu mục 3 ( điều 1) về quan điểm
được viết thành 4 đoạn a ; b ; c ; d khá dài dòng, hình như
người ta cố viết dài để phô trương kiến thức.
Thứ ba là một số qui định cụ thế. Văn hóa, đạo đức bao gồm những điều chung
cho mọi người, Khi đề cập văn hóa công vụ là đã khu biệt, đã nâng cao trên mức
của người lương thiện bình thường, chỉ phải nêu những điều mà công vụ mới cần, còn dân thường không có dịp thực
hành. Những điều mà mỗi công dân lương thiện cần có thì bắt buộc cán bộ phải
có, chỉ cần viết 1 câu để mọi người hiểu và thực hiện đúng.
Vậy không cần nêu
ra cụ thể các điều như là : ý thức về bổn phận, có ý thức tổ chức, kỷ luật,
không gây khó khăn, không vô cảm, không ích kỷ, không ghen ghét, không nịnh bợ,
phải biết tôn trọng, biết lắng nghe người khác, phải cần kiệm, phải trung thực,
hút thuốc lá
đúng nơi quy định v.v…Trong các quy định cụ thể tôi dị ứng với 3 điều : Bốn xin, đi dép có
quai hậu và nịnh bợ vì động cơ không trong sáng.
Bốn xin là xin chào, xin lỗi, xin cám ơn và xin phép. Khi mở mồm nói lời
xin người ta thường đã tự đặt mình vào thế yếu. Trừ việc xin chào, có thể dùng
theo thói quen, nhưng chỉ nên hạn chế trong một số trường hợp cần thiết. Các
thứ xin khác cần phải học để dùng cho đúng, nhưng dùng càng ít càng tốt, đặc
biệt là xin lỗi. Nếu bạn gây ra lỗi thì phải biết để không những phải xin lỗi
chân thành mà còn phải làm nghĩa vụ liên quan. Nhưng mỗi tuần hoặc mỗi ngày bạn
phải xin lỗi vài lần thì bạn là loại người gì vậy, sao mắc nhiều lỗi thế. Còn
nếu thật sự không có lỗi mà cứ xoen xoét xin lỗi thì bạn là loại giả dối có
hạng.
Về việc đi dày dép. QĐ ghi rõ ràng là phải “ đi giày hoặc dép có quai hậu”,
nghĩa là cấm đi dép không có quai hậu. Qui định như thế này là quá vụn vặt.
Về nịnh bợ. QĐ ghi : “không nịnh bợ lấy lòng vì động cơ không trong sáng”.
Đọc câu vừa rồi có thể suy ra, có loại nịnh bợ vì động cơ trong sáng, và loại
đó không bị cấm.
Thứ tư là tiểu mục 2 của điều 2 : Các cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam ở
trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã; các cơ quan của Quốc hội, Hội đồng
nhân dân, Văn phòng Chủ tịch nước, Kiểm toán nhà nước, Tòa án nhân dân, Viện
Kiểm sát nhân dân; các cơ quan của tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, cấp
tỉnh, cấp huyện, cấp xã áp dụng các nội dung của Đề án để xây dựng, ban hành và
tổ chức thực hiện các quy định về văn hóa công vụ phù hợp với đặc thù trong
hoạt động của cơ quan, tổ chức.
Đây là lần đầu tiên tôi đọc được văn bản mà Thủ tướng chính phủ quy định
cho các cơ quan Đảng và Quốc hội. Oai ghê, quyền to ghê. Không biết điều này tự
ông Thủ tướng nghĩ ra hay có quân sư nào mách nước. Không biết ngài Tổng bí thư
và các vị trong Bộ chính trị, các vị ở Thường vụ Quốc hội có ý kiến gì không,
còn tôi cho rằng các vị đã bị qua mặt.
Thứ năm là ba nội dung có chỗ trùng lặp và mâu thuẩn. Đó là điều 2- Hiệu
lực thi hành, điều 3-Trách nhiệm thi hành và tiểu mục 6 của điều 1-Tổ chức thực
hiện.
Viết vài lời bình luận để thấy rằng QĐ 1847 là một văn bản chất lượng thấp
và người soạn thảo có trình độ chưa xứng tầm với công việc.