Dân quyền: Nhật Bản và Thái Lan : Hai lễ đăng quang, hai thái cực.

13 mai 2019

Nhật Bản và Thái Lan : Hai lễ đăng quang, hai thái cực.

Vương Thuyên

I-Lời giới thiệu

Nhật Bản và Thái Lan, hai nước Á Châu có nền quân chủ lập hiến ^[1]vừa làm lễ đăng quang cho quốc vương của xứ mình vào đầu tháng 5 vừa qua. Điều làm mọi người chú ý là một bên (Nhật) làm lễ một cách giản dị ngắn gọn, một bên khác (Thái) hào nhoáng xa hoa kéo dài trong ba ngày. Tân Nhật hoàng Naruhito lên ngôi sau khi vua cha Akihito tự nguyện thoái vị ở tuổi 85 trong khi tân quốc vương Thái Maha Vajiralongkorn lên nối ngôi sau khi vua cha Bhumibol Adulyadej băng hà năm 2016 sau 70 năm trị vì.

Tân Nhật hoàng Naruhito và Hoàng hậu Masako. Ảnh: REUTERS

Hai tân quốc vương cùng ở tuổi ngoài trung tuần, từng du học ngoài nước thời niên thiếu nhưng về đức độ con người thì hoàn toàn khác biệt. Nhật hoàng Naruhito thành hôn với Masako Owada một thiếu nữ thường dân tốt nghiệp đại học Harvard Mỹ và Oxford Anh trong khi quốc vương Maha Vajiralongkorn đã ba lần từ hôn với tất cả bảy con và vừa cưới thêm bà Suthida Tidjai, một cựu tiếp viên hãng hàng không Thái và phong làm hoàng hậu trước ba ngày lễ đăng quang.

Tân quốc vương Maha Vajiralongkorn và tân hoàng hậu Suthida Tidjai.

II-Hai triều đại lâu đời

1-Triều đại Nhật hoàng

Triều đại Nhật hoàng là một trong những triều đại lâu đời nhất trên thế giới với ngoài 2600 năm bắt đầu từ Thần Vũ Thiên hoàng 660-585 TCN.

Nếu tính từ Minh Trị Thiên hoàng Meiji (1868-1912) trở̉ đi, hoàng đế thứ 122 với niên hiệu Mutsuhito, thì đã có 4 triều đại tiếp sau là:

-Đại Chính Thiên hoàng Taisho (1912-1926), hoàng đế thứ 123 với niên hiệu Yoshihito,

-Chiêu Hoà Thiên hoàng Showa (1926-1989), hoàng đế thứ 124 với niên hiệu Hirohito,

-Bình Thành Thiên hoàng Heisei (1989-2019), hoàng đế thứ 125 với niên hiệu Akihito,

-Lệnh Hoà Thiên hoàng Reiwa (2019-), hoàng đế thứ 126 với niên hiệu Naruhito.

Như vậy, tân Nhật hoàng Naruhito là hoàng đế thứ 126 vừa lên ngôi ngày 1-5 vừa qua. Ông sinh ngày 23-2-1960 và được phong hoàng thái tử năm 1991. Đặc điểm của ông là sống chung với cha mẹ và em trai, hoàng tử Fumihito (Akishimo) đến năm 30 tuổi trong khi các Thiên hoàng Đại Chính, Chiêu Hoà và Bình Thành đều bị tách khỏi cha mẹ để được nuôi dạy trở thành quân vương từ sớm. Ông tốt nghiệp khoa lịch sử Đại học Gukushuin Tokyo và tiến sĩ luật dân sự Đại học Oxford Anh.

Về chế độ thừa kế, luật pháp hiện hành từ thời Minh Trị giới hạn phụ nữ trong việc kế vị dù trước đó đã từng có 8 nữ Thiên hoàng mà người cuối cùng là nữ Thiên hoàng thứ 117 Go-Sakurama (1762-1771). Do tân hoàng đế Nahurito chỉ có một công chúa Aiko sinh năm 2002 nên hoàng tử Fumihito sinh năm 1968 là người đứng hàng đầu thừa kế ngai vàng, kế tiếp là Hisahito sinh năm 2006, con của Fumihito. Do đó, có nguồn dư luận kêu gọi thay đổi lại Hiến pháp như trước đây. Theo một thăm dò gần đây, 80% người Nhật không chống đối việc một nữ hoàng lên ngôi.

2-Triều đại Thái Lan

Thái Lan trước thế kỷ XIV có nhiều tỉểu quốc và bị đế chế Khmer xâm chiếm trong hai thế kỷ XI và XII. Kể từ 1350 chỉ có ba triều đại là:

-Triều đại Ayutthaya (1350-1767) với thủ đô Ayutthaya,^[2]

-Triều đại ngắn ngủi Taksin (1767-1782) với thủ đô Thonburi,

-Triều đại Chakri từ năm 1782 cho đến nay với thủ đô Bangkok.

Triều đại Ayutthaya kéo dài hơn 400 trăm năm do vua Ramathibodi sáng lập. Triều đại này trải qua nhiều biến cố lớn như việc đánh chiếm thủ đô Angkor của đế chế Khmer đương thời suy thoái năm 1431 nhưng sau đó bị lân bang Miến Điện cướp phá thủ đô năm 1569 rồi cuối cùng thiêu huỷ năm 1767.

Vua Yodfa Chulaloke (1737-1809) là người sáng lập triều đại Chakri năm 1782 lấy Bangkok làm thủ đô. Triều đại này ra đời cùng lúc với triều đại anh em Tây Sơn Quang Trung Nguyễn Huệ của Việt Nam và tiếp theo đó là nhà Nguyễn của vua Gia Long.

Theo truyền thống, các vua Chakri giữ danh hiệu Rama, đại diện của thần Vishnu trong sử thi Ramayna của Ấn Độ. Kể từ khi thành lập từ 1782 tới nay, vương triều Chakri đã qua 9 đời vua. Trong các vua của triều đại Chakri, vua Bhumibol Adulyadej (Rama IX) là vua trị vì lâu nhất với 70 năm và cũng là vua được quần chúng sùng bái nhất. ^[^3]

Tân quốc vương Vajiralongkorn sinh ngày 28-7-1952 và được phong hoàng thái tử năm 1972. Từ lúc 13 tuổi, ông du học ở Anh quốc trong 5 năm rồi sau đó được đào tạo tại trường quân sự hoàng gia Duntroon ở Canberra Úc Châu trong bốn năm. Sau đó, ông tiếp tục được đào tạo quân sự cấp cao ở nhiều nước Âu Mỹ. Truyền thông nói rằng ông không phải là một sinh viên thuộc loại ''suất sắc''. Lại còn có tin đồn rằng ông là người lăng nhăng, cờ bạc và kinh doanh phi pháp. Truyền thông cũng nói ông ''giống'' TT Mỹ Donald Trump về tính không thể dự kiến thậm chí ngông cuồng. Chẳng hạn như ông thăng hàm ''nguyên soái'' binh chủng không quân cho con chó cưng Fu-Fu của mình hay phong người tình nhân Suthida Tidjai, một cựu tiếp viên hãng hàng không Thái hàm ''đại tướng'' bốn sao trước khi phong làm hoàng hậu. Trong thời gian làm thái tử, ông thường sống ngoài nước đặc biệt ở vùng Bavière của Đức. Trong những lần đi nước ngoài, ông tự lái máy bay Boeing 737 của mình. Ngoài ra, tuy là một quốc vương biểu tượng, ông là người chỉ huy đoàn vệ binh hoàng gia với 5000 quân và có tiếng nói quyết định đối với Cục quản lý bất động sản hoàng gia được ước tính khoảng 30-40 tỷ USD và tạo cho hoàng cung khoảng 300 triệu USD thu nhập hàng năm.

Về việc thừa kế, hoàng gia Thái Lan, từ năm 1978, chấp nhận nữ giới trong trường hợp không có nam giới thừa kế. Đây cũng là vấn đề ''gay go'' cho vị tân quốc vương có cuộc sống sóng gió và hào nhoáng này. Như trên có nói vị quốc vương 67 tuổi này đã ba lần từ hôn với tất cả bảy con và vừa kết hôn với một cựu nữ tiếp viên của hãng hàng không Thái 40 tuổi. Dù hai người đã sống chung từ năm 2007 nhưng vẫn không có con.

Với người vợ đầu là công nương Soamsawali từ năm 1977-1993, ông có một công chúa sinh năm 1978. Tuy nhiên, vào lúc đó ông dan díu với một nữ diễn viên trẻ Yuvadhida và có 4 trai và một gái với bà này từ năm 1979 đến năm 1987. Hai người chính thức kết hôn năm 1994 nhưng đến 1996 thi ông công khai từ bỏ bà này cùng 4 người con trai của mình. Năm 2001, ông kết hôn với người vợ thứ ba Srirasmi và có một trai tên Dipangkorn sinh năm 2005. Tuy nhiên, bà Srirasmi bị tước danh hiệu hoàng gia cùng 9 người họ hàng của mình năm 2014 vì bị cáo buộc lợi dụng danh nghĩa thái tử.

Như vậy, ai sẽ là người thừa kế khi vị tân quốc vương này băng hà?. Trong 5 hoàng nam của ba người vợ từ hôn trong đó có 4 người mà ông đã công khai từ bỏ, chỉ còn hoàng nam Dipangkorn mà người ta thấy có mặt ở buổi lễ đăng quang có khả năng trên lý thuyết lên kế vị? hoặc người em gái công chúa Maha Chakri Sirindhorn sinh năm 1958 được hoàng gia và quần chúng yêu chuộng nhưng không được vua anh ưu ái.

Tương truyền còn nói rằng vua cha Bhumibol, lúc còn sinh thời, không mấy ''hài lòng'' về người con kế vị của mình trong khi ông Prem Tinsulanonda, người đứng đầu Viện Cơ Mật cũng tỏ ra rất dè dặt và có lúc muốn ''hạn chế'' quyền lực của vị tân vương này.

III-Lễ đăng quang

1-Nhật hoàng Lệnh Hoà Naruhito

Cảnh tân Nhật hoàng Naruhito được dâng ba báu vật trong buổi lễ đăng quang ngày 1-5-2019.

Do Nhật hoàng Bình Thành Akihito tự nguyện thoái vị sau đúng ba thập niên trị vì nên thái tử Naruhito lên kế vị. Việc Nhật hoàng Akihito tự nguyện thoái vị là một động thái chưa từng có từ trước đến nay.

Theo quy định của hoàng gia Nhật Bản, giới phụ nữ hoàng gia bao gồm Hoàng hậu Masako và công chúa Aiko không được tham dự buổi nghi lễ đăng quang. Họ chỉ được tham gia khi tân Nhật hoàng đọc diễn văn trước khoảng 300 quan khách.

Thái tử lên ngôi xuất hiện trong trang phục thân áo đuôi tôm (en queue de pie), mang một chuỗi dài và huân chương. Do hoàng gia Nhật không có vương miện (crown) nên thái tử lên ngôi được trao ba báu vật thiêng liêng còn gọi là tam chủng thần khí bao gồm thanh kiếm, tấm gương và một viên châu báu được người Nhật tin là truyền từ các vị thần. Ba báu vật này tượng trưng cho lòng dũng cảm, sự sáng suốt và lòng nhân từ và được coi là biểu tượng của quyền lực hoàng đế.

Trong buổi đăng quang, tân Nhật hoàng Naruhito hứa:'' Tôi sẽ sát cánh với người dân Nhật Bản, hành động theo Hiến pháp và luôn hướng tới suy nghĩ của người dân''. Toàn nghi lễ chỉ kéo dài trong 6 phút. Tuy nhiên, nghi lễ lớn và long trọng sẽ diễn ra ngày 22-10 tới.

2-Quốc vương Maha Vajiralongkorn

Vua Vajiralongkorn mặc vương phục và đội vương miện trong ngày lễ đăng quang 4-5-2019.

Nghi lễ đăng quang của các vua Thái Lan pha trộn Phật giáo và đạo Bà La Môn. Trước khi đăng quang nhà vua được tắm nhằm đem lại sự trong sạch bằng nước ''thiêng liêng'' được lấy từ hơn 100 nguồn nước trên toàn quốc và được múc lên vào thời khắc tốt lành (từ 11,52 đến 12,38). Sau đó nhà vua mặc báu vật bao gồm vương miện nặng 7,3 ký và cao 66 cm, đôi hài (dép) nạm ngọc, cây quạt bằng lá cọ bọc vàng, thanh kiếm báu và cây trượng bằng gỗ muồng nạm vàng.

Lễ đăng quang kéo dài trong ba ngày từ 4 đến 6-5. Ngày đầu, nhà vua được binh sĩ trong quân phục lộng lẩy khiêng bằng xe kiệu đi qua các phố cổ lịch sử để nhận lời chúc tụng của khoảng 200 ngàn quần chúng đứng dọc theo tuyến đường diễn hành dài 7 cây số từ hoàng cung đến các chùa lớn đặc biệt là chùa Watt Pho nơi có tượng Phật nằm nổi tiếng dài 46 thước. Ngày cao điểm là ngày 5-5 khi có tới 700-800 ngàn người đổ về các khu vực xung quanh hoàng cung. Cuộc lễ có sự tham dự của hơn một ngàn binh sĩ được tuyển chọn và bắt đầu bằng 21 loạt súng đại bác. Lễ đăng quang được ước tính tốn kém khoảng 30 triệu USD.

IV-Thay lời kết

Như trên đã thấy, lễ đăng quang của hai tân vương Nhật Bản và Thái Lan diễn ra như hai thái cực. Một bên tuy đơn giản nhưng không kém long trọng, một bên xa hoa hào nhoáng tốn kém ngân quỹ quốc gia. Việc thừa kế trong tương lai ở Nhật đã được qui định rõ rệt trong khi ở Thái Lan còn là một ẩn số lớn. Nếu tình hình chính trị ở Nhật Bản không có gì đáng nói thì tình hình chính trị ở Thái Lan sau tổng tuyển cử trong tháng ba vừa qua vẫn còn bấp bênh. Đảng thân quân đội đang tìm đồng minh để tiếp tục cầm quyền. Do đó, không ít người nghĩ rằng triều đại Chakri sẽ không bền vững với vị tân vương có cuộc sống không bình thường này.

Paris 12 tháng 5-2019

Chú thích

[1] Hiện nay ở Á Châu còn có 6 nước giữ nền quân chủ lập hiến là: Bhutan, Brunei, Campuchia, Mã Lai, Nhật Bản, Thái Lan.

[2] Ayutthaya nằm trên phía bắc Bangkok còn nhiều di tích lịch sử là nơi được du khách ưa thích đến tham quan.

[3] Xem thêm cùng tác giả: ''Thái Lan- Sau tổng tuyển cử, viễn tượng đi đến dân chủ còn xa'', trên DQVN ngày 23-4-2019.

Dân quyền

13 mai 2019

Nhật Bản và Thái Lan : Hai lễ đăng quang, hai thái cực.

Cùng viết với Dân Quyền

Tìm hiểu về thể chế