 |
| Một góc tan hoang của Vườn rau Lộc Hưng sau đợt cưỡng chế ngày 8/1/2019. |
Một luật sư khẳng định với VOA rằng việc
cưỡng chế, tháo dỡ nhà cửa ở khu vực Vườn rau Lộc Hưng, quận Tân Bình, TPHCM là
hoàn toàn “trái pháp luật” và cảnh báo về một “ngòi nổ Tiên Lãng” ngay giữa
lòng Sài thành, sau khi chính quyền “ra quân” rầm rộ và san bằng khoảng 200
ngôi nhà vào ngày 8/1.
Theo chuyên gia pháp lý này, hành động
cưỡng chế “phi pháp” đã “triệt tiêu” quyền khiếu kiện của người dân, đồng thời
cho thấy tình trạng thực tế là doanh nghiệp lợi ích nhóm đang “mượn tay” chính
quyền để cướp đất của người dân.
Phi pháp
Phân tích về khía cạnh pháp lý trong
việc tiến hành cưỡng chế tháo dỡ hàng trăm ngôi nhà ở khu Vườn rau Lộc Hưng,
Luật sư Trịnh Vĩnh Phúc từ TPHCM nhận định với VOA:
“Tôi cho rằng việc lực lượng cưỡng chế
của chính quyền kết hợp với doanh nghiệp tiến hành cưỡng chế là không đúng
trình tự pháp luật theo quy định về Thu hồi đất, hoặc Cưỡng chế tháo dỡ”.
Theo ông, nếu chính quyền muốn thu hồi
đất thì trước đó phải có quyết định thu hồi, giải quyết việc bồi thường cho
người dân và bố trí tái định cư cho họ trong trường hợp họ không có chỗ ở.
“Khi tháo dỡ công trình xây dựng được
gọi là trái phép thì cũng phải theo trình tự. Phải có biên bản vi phạm hành
chính, phải có quyết định xử phạt hành chính yêu cầu tháo dỡ, nếu không tháo dỡ
thì có quyết định cưỡng chế. Tất cả phải theo trình tự và tống đạt cho người vi
phạm”, LS. Trịnh Vĩnh Phúc nói.
 |
| Một người dân nằm chặn xe ủi để phản đối cưỡng chế ở Vườn rau Lộc Hưng. |
Nhiều người dân trong khu vực cho biết
họ hoàn toàn không nhận được bất cứ quyết định thu hồi nào cho tới khi chứng
kiến hàng trăm cảnh sát cơ động, an ninh, lực lượng chức năng cùng xe ủi, thiết
bị tháo dỡ ập đến tiến hành cưỡng chế “bất ngờ” vào ngày 4/1, và bắt đi hàng
chục người phản đối việc cưỡng chế.
Phi nhân
Sau đợt cưỡng chế lần 2 vào ngày 8/1,
tổng cộng có khoảng 200 căn nhà, trị giá hơn 200 tỷ đồng, của người dân đã bị
san phẳng.
Ông Cao Hà Trực, người vừa trả lời phỏng
vấn của VOA vào ngày hôm trước, đã bị lực lượng chức năng bắt đi ngay vào sáng
8/1, trước khi chính quyền tiến hành cưỡng chế. Sau đó, vợ ông cũng bị bắt đi,
để lại những đứa con thơ gào khóc bên căn nhà bị phá nát của họ.
Trong số hàng trăm người rơi vào cảnh
màn trời chiếu đất sau ngày 8/1, có vợ chồng tù nhân lương tâm Huỳnh Anh
Tú-Phạm Thanh Nghiên và gần 20 thương phế binh Việt Nam Cộng Hòa.
Do liên tục bị “tra tấn tinh thần” sau
khi mãn hạn tù, nhà hoạt động Phạm Thanh Nghiên đã chuyển vào Sài Gòn sinh sống
vài năm gần đây sau khi kết hôn với cựu tù nhân lương tâm Huỳnh Anh Tú. Họ vừa
mới có đứa con gái đầu lòng khoảng 1 năm nay.
“Vợ chồng tôi góp hết vốn liếng có được
và đi vay mượn thêm để liều mua đất, xây nhà ở đây. Tôi cũng đã biết trước và
nói rằng đây như là một canh bạc, nhưng vì quá thương con và nghĩ rằng phải cho
nó một ngôi nhà và hy vọng con tôi sẽ có 1, 2 năm đầu đời được đi lại, bi bô
trong ngôi nhà của chính nó…”, bà Phạm Thanh Nghiên chia sẻ với VOA.
Trước tình hình cưỡng chế căng thẳng,
“nội bất xuất, ngoại bất nhập”, bà Nghiên đã phải ôm con cùng hàng trăm người
dân khác rời khỏi khu vực, mà chưa biết sắp tới họ sẽ ngủ ở đâu, trong khi cái
Tết Nguyên Đán lại đang cận kề.
 |
| Một băng rôn trong khu vực Vườn rau Lộc Hưng. |
“Cưỡng chế rầm rộ, bất kể sự ổn định,
quyền sống, chỗ cư trú, tính mạng, tài sản của bao nhiêu người cho thấy hành
động đó quyết liệt đến mức thô bạo. Theo tôi, việc đó rõ ràng không phù hợp cả
về góc độ pháp lý lẫn đạo lý”, LS. Trịnh Vĩnh Phúc nhận xét.
Quyền lợi nhóm lợi ích?
Chuyên gia pháp lý này cho rằng việc
cưỡng chế “bất hợp pháp” của lực lượng chức năng đã “triệt tiêu” quyền khiếu kiện
của người dân và cho thấy quyết tâm lấy đất của nhà chức trách và doanh nghiệp
có quyền lợi liên quan. Ông giải thích:
“Thu hồi đất không có quyết định, cưỡng
chế không có quyết định là vì họ muốn tránh bị người dân khiếu kiện. Họ triệt
tiêu quyền khiếu kiện đã được pháp luật quy định của người dân. Như vậy, người
dân sẽ gặp khó khăn như dựa vào đâu, khiếu nại về hành động gì, khi mà họ ập
tới làm và không để lại biên bản, quyết định, thông báo, giấy tờ gì hết. Tất cả
hành động đều bất ngờ, cấp thời, không để lại bất cứ giấy mực, tài liệu ghi
nhận sự việc, thì việc khiếu kiện của người dân cũng rất khó”.
Trong trường hợp này, theo LS. Phúc,
người dân chỉ còn cách tố cáo về việc cơ quan nhà nước đã làm sai, không đúng
trình tự quy định của pháp luật.
“Về mặt nguyên tắc, nếu vi phạm rõ ràng
như vậy thì phải bị xử lý hành chính cho tới có thể bị xử lý hình sự”, LS. Phúc
nói. “Tuy nhiên, có bị xử lý hay không lại là một vấn đề chưa thể biết được vì
sự việc xảy ra nhưng không thấy có sự can thiệp nào từ các cơ quan cấp cao hơn
khi người dân kêu cứu, cộng đồng mạng dậy sóng, báo chí nước ngoài phỏng vấn…”
Trong lúc một số ý kiến trên mạng nêu
nghi ngờ về khả năng Vườn rau Lộc Hưng có thể là “lại quả” cho sân sau của một
số quan chức, LS. Trịnh Vĩnh Phúc nhận xét trên trang Facebook cá nhân rằng vụ
cưỡng chế cho thấy việc doanh nghiệp lợi ích nhóm đang mượn tay chính quyền để
cướp đất của dân đang là “một thực tế rành rành” và “Ai sẽ là người tháo ngòi
nổ cho một vụ Tiên Lãng giữa Sài Gòn?!”, giữa bối cảnh “đại án Thủ Thiêm” vẫn
còn chưa được giải quyết.