Thanh Trúc,
RFA
 |
| TS. Đinh Hoàng Thắng |
Tại buổi thuyết trình do
Hội Châu Á tổ chức ở New York hôm 24 vừa qua, Phó Thủ tướng kiêm ngoại trưởng
Việt Nam, ông Phạm Bình Minh, đã có bài nói chuyện được giới phân tích đánh giá
là thẳng thắn, khôn khéo khi đề cập đến mối quan hệ Trung Quốc Việt Nam Hoa Kỳ vốn được coi là tế nhị và
nhạy cảm.
Tiến sĩ Đinh Hoàng Thắng,
nguyên đại sứ Việt Nam tại Hà Lan, nguyên trưởng nhóm Tư Vấn Lãnh Đạo Bộ Ngoại
Giao và hiện là thành viên ban giám đốc Trung Tâm Minh Triết Biển
Đông ở Hà Nội, nêu nhận định :
"Tôi cũng tán thành
những đánh giá tích cực của giới quan sát cũng như giới phân tích từ hai hôm
nay sau buổi nói chuyện do Hội Châu Á tổ chức tại New York. Tôi nghĩ sự kiện hiếm hoi này cho
ta một cảm nhận rõ hơn về cái “theme” chủ đạo trong bản giao hưởng được hai
phía Việt-Mỹ cùng viết chung về một mối quan hệ đầy duyên nợ.
Cái chủ đề chung này, cái
“theme chủ đạo” tay đôi này nó phát triển một cách trầm trầm mà cương quyết.
Nói cách khác, nó chưa có những đột phá trong tương lai gần, nhưng nó báo hiệu
là sẽ có các sự kiện có ý nghĩa. Trước hết sẽ có tuyên bố bãi bỏ cấm vận từng
phần bán vũ khí cho Việt Nam,
sẽ có tuyên bố kết thúc cuộc đàm phán maratông về Hiệp Định Đối Tác Xuyên Thái
Bình Dương TPP
vào cuối năm nay hoặc đầu sang năm.
Buổi nói chuyện giữa tuần
rồi cũng là khúc dạo đầu rất tốt cho chuyến thăm và làm việc của ngoại trưởng
Pham Bình Minh tại Washington
trong hai ngày đầu tháng Mười sắp tới đây. Tôi nghĩ trong chuyến thăm
Washington sắp tới đây thì ông Phạm Bình Minh và ông John Kerry không chỉ
bàn việc triển khai mối quan hệ đối tác toàn diện Việt Mỹ mà còn có thể bàn bạc
mở ra những sự kiện mới để đón chào dịp hai nước kỷ niệm 20 năm thành lập quan
hệ ngoại giao bước sang 2015. Trên căn bản đó, mối quan hệ Việt-Mỹ đang đứng
trước nhiều vận hội rất tích cực."
Thanh Trúc: Thưa những điểm nào, theo ông, là
chủ yếu trong quan hệ Việt Mỹ tính đến lúc này?
TS Đinh Hoàng Thắng: Nếu nói về những điểm chính yếu
trong quan hệ Việt Mỹ tính đến lúc này thì phải nói ngay đến các nhóm quan hệ
từ chính trị, ngoại giao đến thương mại, kinh tế, ngoại giao giữa người dân với
người dân, giữa những tổ chức xã hội. Ngoài giòng chính đó thì ngay vào thời
điểm hiện nay chúng ta được thấy những trụ cột mà cả Việt Nam và Mỹ đều nhấn mạnh trong mối
quan hệ Việt Mỹ.
Có lẽ trước hết ai cũng
thấy đó là việc Việt Nam khẳng định ủng hộ chính sách tái cân bằng, chính sách
xoay trục hiện nay của Hoa Kỳ.
Trong buổi nói chuyện nếu để ý thì chúng ta thấy ông Minh nói là để giúp giải quyết
tình trạng căng thẳng ở trong khu vực Châu Á Thái Bình Dương thì Việt Nam hoan
nghênh, tôi xin trích dẫn là :"bất cứ sự tham gia của nước nào, bao gồm cả
chính sách xoay trục sang Châu Á của nước Mỹ." Nên nhớ rằng Tung
Quốc không bao giờ hoan nghênh cái chính sách xoay trục này của Mỹ cả. Như vậy
ở đây có một điểm gặp nhau rất lớn trong quan hệ Việt Mỹ.
Vấn đề thứ hai nữa là ở đây
Mỹ cũng rất chủ động đưa ra những sáng kiến để đóng băng các hoạt động phi pháp
trên biển Đông. Mỹ cũng đòi trả lại nguyên trạng biển Đông như trước tháng Năm.
Cái này cũng rất trùng hợp với quan điểm của Việt Nam. Nhân đây tôi cũng muốn nhắc
lại việc ông Minh, trong buổi nói chuyện tại New York, đã mạnh mẽ xác quyết lập
trường của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Cần phải hiểu
tuyên bố của Minh trong tương quan Việt Trung hiện nay là một tuyên bố đầy
thách thức, có thể coi đấy là sự phê phán âm mưu cũng như hành động của Trung Quốc đang tiến hành xây
cất trên các vùng biển gần Gạc Ma cũng như trên các đảo khác của Việt Nam.
Và điểm cuối cùng trong
quan hệ Việt Mỹ là cả Việt Nam và Mỹ đều ủng hộ vai trò tích cực hơn, chủ động
hơn, của các quốc gia vừa và nhỏ trong vấn đề xây dựng an ninh khu vực. Ông
Minh, trong bài nói chuyện của mình, đã lưu ý cử tọa về vai trò của một cộng
đồng khu vực do ASEAN dẫn dắt trong cấu trúc an ninh mới. Đấy là những điểm
nhấn gần đây nhất trong quan hệ Việt Mỹ.
Thanh Trúc: Thưa tiến sĩ Đinh Hoàng Thắng, ông nghĩ
sao về phát biểu của ông
Pham Bình Minh là Trung
Quốc không việc gì phải nổi nóng trước việc Mỹ nới lỏng lệnh
cấm bán vũ khí cho Việt Nam?
TS Đinh Hoàng Thắng: Phát biểu đó của ông Phạm Bình Minh,
theo tôi, nói lên một không gian vận động chiến lược của Việt Nam trong hoàn cảnh mới. Cái không
gian này mang tính độc lập tương đối nhưng nó cũng có ngôn thuật. Không gian
này tuy không thật rộng như một số thành viên ASEAN khác nhưng cũng không quá
hẹp như thời Việt Nam
bị kẹt trong chiến tranh lạnh.
Nếu phải mua vũ khí trang
bị cho quân đội để đối phó với đe dọa từ bên ngoài thì Việt Nam cũng chỉ sắm vũ khí để tự vệ
thôi. Tiếp đó, nếu không mua từ Mỹ thì Việt Nam có thể mua từ các nước khác như
thực tế đã cho thấy. Cho nên tôi nghĩ ông Minh nói Trung Quốc không nên lo lắng là
vì vậy. Tức là ông nói một vấn đề cụ thể nhưng qua đó ta có thể hiểu không gian
vận động chiến lược mới của Việt Nam.
Thanh Trúc: Ông nhận định thế nào khi phó thủ
tướng kiêm ngoại trưởng so sánh Việt Nam
với Philippines, nói rằng
Việt Nam hiểu rõ Trung Quốc hơn Philippines
là nhờ có khuôn khổ đối tác chiến lược?
TS Đinh Hoàng Thắng: Riêng vấn đề này thì tôi có một số
bảo lưu. Bởi vì cách hỏi của cử tọa khi đưa câu hỏi cho ông Minh là vấn đề của
cử tọa, nhưng trên thực tế thì tôi không nghĩ rằng Philippines lại không hiểu
rõ Trung Quốc
như Việt Nam, thậm chí tôi nghĩ người ta còn hiểu hơn là khác.
Tôi cũng không cho rằng cái
khuôn khổ đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam Trung Quốc từ nay có thể giúp
Việt Nam
xử lý được hết thảy mọi rắc rối trong bang giao Việt Trung một cách dễ dàng
hơn. Tôi chỉ nhắc lại việc mà chính ông Minh đã nói trong buổi nói chuyện đó,
là trong thời gian khủng hoảng giàn khoan trên biển Đông thì Việt Nam đã 40 lần
giao thiệp để đòi Trung Quốc
rút giàn khoan ra khỏi thềm lục địa và vùng kinh tế đặc quyền của mình. Trong
thời gian đấy tôi nghĩ các nhà hoạch định chính sách Việt Nam chắc chắn đã
ngấm, rất ngấm cái nhận xét của một phân tích gia rằng là trong quan hệ quốc tế
thà gặp một đối thủ chơi rắn nhưng tôn trọng luật pháp còn hơn là có một người
bạn khó lường bất tuân và bất chấp luật pháp quốc tế.
Thanh Trúc: Ông Phạm Bình Minh cũng cổ vũ cho
một mối quan hệ hợp tác lâu dài giữa Mỹ với Trung Quốc. Ông nghĩ sao về điều gọi là quan hệ hợp
tác Mỹ Trung trong dài hạn?
TS Đinh Hoàng Thắng: Quan hệ hợp tác ổn định Mỹ Trung dài
hạn rõ ràng nó rất quan trọng, nó luôn luôn giữ vai trò lĩnh xướng không chỉ
trên toàn khu vực Châu Á Thái Bình Dương mà cả trên toàn cầu. Tôi nhớ gần đây
chính chủ tịch Tập Cận Bình cũng từng tuyên bố là việc Mỹ Trung đối đầu sẽ dẫn
đến một thảm họa cho cả hai nước và cả thế giới. Còn chính phủ Mỹ cũng nhiều
lần thanh minh là Mỹ không có ý đồ ngăn chận hay kềm chế Trung Quốc. Mỹ tuyên bố hoan
nghênh một Trung Quốc
trỗi dậy trong hòa bình và có sự đóng góp vào việc ổn định và phát triển trong
khu vực cũng như có đóng góp vai trò và trách nhiệm trong các vấn đề quốc tế.
Tuy nhiên giữa các tuyên bố
và việc triển khai chiến lược toàn cầu của các nước lớn thường nó có khoảng
cách. Khoảng cách đó lớn hay nhỏ tùy thuộc vào quân bình lực lượng, tùy thuộc
vào tương quan lợi ích.
Các thành viên ASEAN trong
đó có Việt Nam
chỉ có thể đối phó hữu hiệu mới có cái hệ lụy chưa lường được nếu như không bao
giờ đặt tất cả trứng vào một giỏ .
Sau ba mươi năm thì lần đầu
tiên mới đây Hà Nội có một hội nghị về ngoại giao đa phương, mời các tên tuổi
quốc tế đến để bàn thảo về một nền ngoại giao đa phương, và bây giờ thì đến
lượt một người đứng đầu ngành ngoại giao đến tận Liên Hiệp Quốc để thuyết trình
về vị trí của đất nước trong một trật tự thế giới đang hình thành. Sắp tới đây
là chuyến thăm Washington
hai ngày của ông ngoại trưởng. Tất cả những cái đó cho thấy nền ngoại giao của
Việt Nam
đang ngày một trưởng thành. Hy vọng công cuộc đổi mới toàn diện sẽ dẫn dắt Việt
Nam
đi qua cơn khốn khó hiện nay