Từ Thức
 |
| Tổng thống Pháp Macron |
Tổng thống Pháp
hôm thứ Hai đã công bố một loạt những quyết định nhằm xoa dịu bất mãn, dập tắt
ngọn lửa nổi loạn của những người Áo Vàng ( Gilets Jaunes ) đang làm tê liệt nước
Pháp .
Trong 13 phút
diễn văn, với con số người theo dõi kỷ lục : 23 triệu ( trên dân số 66 triệu
), chưa kể các đài phát thanh, các mạng lưới xã hội, Emmanuel Macron phải làm một
việc cực kỳ khó là thuyết phục những người
Áo Vàng là ông ta đã lắng nghe, đã hiểu và đáp ứng nguyện vọng, đòi hỏi của họ,
đồng thời thuyết phục những người khác là chính phủ đã không thay đổi đường lối,
vẫn còn đủ mạnh để quản trị nước Pháp và nhất là cải cách nước Pháp.
NGƯỜI LÀM XIẾC
‘’Người làm xiếc
đi trên dây rất khó ‘’, nhưng không khó bằng Macron..
Trước hết, phải
tỏ ra vừa cứng rắn, vừa mềm dẻo.
Cứng rắn với những
nhóm cực đoan, Macron tuyên bố sẽ không tha thứ những hành động bạo hành, đốt
phá, lên án những chính trị gia cực tả hay cực hữu đã tìm mọi cơ hội đổ dầu vào
lửa, đe dọa cả thể chế dân chủ
Ôn hòa với những
người biểu tình, Macron xin lỗi trong quá khứ đã có những thái độ, lời nói có thể khiến nhiều người cảm
thấy bị xúc phạm.
Người ta nghĩ tới
những câu tuyên bố của Macron, được các nhóm biểu tình không quên nhắc lại. Thí
dụ, nói với một người trẻ than không kiếm ra việc làm : ‘’ việc làm, chỉ
việc băng qua đường là có ‘’ ( ám chỉ việc hàng năm có 300.000 chỗ làm không kiếm
ra người, vì là những việc nặng nhọc ). Thí dụ : nước Pháp đã bỏ ra ‘’một
đống tiền điên rồ ( un fric de dingue
) để làm việc xã hội mà không làm ai thỏa mãn ( ám chỉ ngân sách 57% PIB dành
cho các dịch vụ xã hội, trợ cấp đủ loại, một kỷ lục thế giới ). Những câu nói, ở
một nước khác, chắc chẳng ai để ý, ở Pháp đủ để đẩy nhiều người xuống đường.
Điều người ta
chờ đợi hơn cả là những quyết định để thoả mãn ít hay nhiều những người biểu
tình rầm rộ từ gần một tháng nay.
Macron công bố
4 quyết định cụ thể, sẽ áp dụng ngay tháng tới :
-tăng mức lương
tối thiểu, gọi là SMIC, 100 euros ( trên 100 dollars ) mỗi tháng
-bỏ thuế trên
lương làm thêm ( overtime )
-hủy tăng thuế
an sinh cho những người về hưu có lợi tức dưới 2000 euros/ tháng
-bỏ thuế cho những
phần thưởng cuối năm các hãng xưởng dành cho nhân viên .
ĐƠN GIẢN, NHƯNG …
PHỨC TẠP
Những biện pháp
trên, nhìn từ xa, có vẻ đơn giản. Nhiều người đặt câu hỏi tại sao không ban
hành ngay khi có những đám biểu tình. Sự thực, với nước Pháp, cái gì cũng phức
tạp. Với những biện pháp trên, người làm xiếc cũng phải tìm cách đu giây cho khỏi
té.
1. TĂNG LƯƠNG TỐI
THIỂU(SMIC), trên lý thuyết, là chuyện nên làm. Ít nhất để khuyến khích dân kiếm việc
làm, tránh trường hợp người ngồi chơi xơi nước, nhận đủ loại trợ cấp, có lợi tức
gần như hay đôi khi nhiều hơn người đi làm lương SMIC .
Vấn đề là tăng
SMIC sẽ khiến giá thành của các sản phẩm của Pháp đã cao, sẽ cao hơn nữa, rất
khó cạnh tranh với những nước láng giềng, chưa kể hàng hóa Tàu, Ấn,
Pakistan..Và hậu quả trước mắt là khoảng 30% các hãng sở nhỏ sẽ sa thải nhân
viên hay phá sản.
Để tránh tình
trạng đó, Macron quyết định 100 euros đó các hãng sở sẽ không trả đồng nào, nhà
nước sẽ cáng đáng. Một hình thức trợ cấp cho người có lương nhỏ hơn là tăng lương
2. HUỶ VIỆC
TĂNG ÁP THUẾ (thuế
an sinh) cho những người về hưu có lợi tức dưới 2000 euros , sẽ làm dịu
bớt sự bất mãn của những người cao tuổi, nhưng những người trên 2000 thấy mình
bị bỏ quên, và những người tiền hưu quá thấp thất vọng vì không được gì, so với
những người đi làm.
3. HỦY THUẾ
CHO LƯƠNG ‘’OVERTIME’’, nghĩa là tiền lương, thường thường trả gấp 2 cho những
giờ làm việc ngoài 35 giờ/ tuần, hay hơn nữa, nếu làm việc ngày lễ hay cuối tuần.
Ở Pháp, trên 1000 đồng tiền lương, chỉ trên dưới 700 rơi vào túi bạn, sau khi
trừ các đóng góp cho xã hội, nhưng chủ hãng phải xuất trên dưới 1300 với cùng một
lý do. Sau đó mới tính chuyện đóng thuế, nếu lợi tức tới mức phải đóng thuế.
Biện pháp miễn
thuế, miễn đóng góp xã hội được cả nhân viên lẫn các hãng xưởng hoan nghệnh,
dân ủng hộ. Vấn đề là ngân quỹ nhà nước sẽ thâm thủng hơn nữa. Nhất là nạn thất nghiệp sẽ gia tăng, hay
ít nhất khó thuyên giảm, vì các hãng xưởng không tuyển người nữa, vì trả nhân
viên làm ‘’overtime ‘’ ít tốn kém hơn và đỡ nhức đầu với luật lao động, khi phải
sa thải khi nhân viên nhiều hơn công việc.
4. BỎ THUẾ cho
các tiền thưởng sẽ khuyến khích các hãng
sở hăng hái hơn trong việc tặng tiền thưởng cuối năm cho nhân viên, ít nhất
1000 euros. Vấn đề là nhiều hãng nhỏ, hay gặp khó khăn, sẽ không thực hiện khuyến
cáo này. Vẫn còn những bất công giữa những nhân viên làm cho các hãng sở nghèo,
so với nhân viên các công ty lớn, ngoài tiền thưởng còn có lương tháng 13, 14,
tiền chia lời ( participation ) vv..
KHUNG CỬA HẸP
Dù quyết định
gì, Macron cũng ở trong một khung cửa hẹp ( mượn chữ của André Gide : La porte étroite ).
1.Thứ nhất, trên
phương diện NGÂN SÁCH.
Những quyết định
trên, Macron bắt buộc phải làm nếu không muốn nước Pháp càng ngày càng rối loạn.
Nhất là đời sống càng ngày càng khó khăn của những người không theo kịp sự thay
đổi của thời đại thế giới hóa là một thực tế . Nhưng các quyết định đó sẽ
tốn cho ngân sách 10 tỉ Euros, hay đúng hơn từ 13 tới 15 tỉ nếu tính cả những số
tiền mất mát vì ‘’ xóa thuế giảm nghèo ‘’. Có người nói : 13 phút ( diễn văn
), 13 tỉ.
Hiện nay, số lạm
chi ( déficit) của Pháp là 2,8%
PIB . Nước Pháp khó hạn chế mức lạm chi dưới 3%, như đã ký kết với Liên Hiệp
Âu Châu. Âu Châu đặt ra nguyên tắc này để các quốc gia thuộc Liên Hiệp phải thận
trọng trong việc chi tiêu để tránh lạm phát. Những nước vi phạm quy uớc sẽ bị
phạt nặng.
Với các biện Pháp
vừa ban hành, người ta xích lại gần con số 3,5 % trong năm tới
Hơn cả chuyện
tiền bạc, vấn đề uy tín. Macron vẫn có tham vọng lãnh đạo Âu Châu, từ khi bà
Merkel gặp khó khăn ở Đức, Anh ra khỏi Liên Hiệp, Ý rơi vào tay những đảng dân
tuý.
Tham vọng đó ngày
nay đã nguội với hình ảnh bạo động ở Paris, sẽ lạnh thêm nếu Pháp bất chấp Liên
Hiệp, để mức lạm phát vượt quá 3%
2 . Thứ
hai, trên phương diện CHÍNH TRỊ
Macron không thể
làm khác hơn, nhưng uy tín đã bị sứt mẻ. Macron từ khi ra tranh cử, tới những
ngày gần đây, vẫn chê những người tiền nhiệm không có can đảm cải cách nước Pháp.
Chỉ vài nhóm xuống đường là nhượng bộ, chấp nhận mọi yêu sách, xếp những dự án
cải cách vào ngăn kéo.
Macron vẫn chủ
trương phải củng cố kinh tế trước, phải giải quyết nạn thất nghiệp trước, khi
kinh tế lành mạnh, lúc đó nhà nước sẽ có phương tiện làm việc xã hội. Chính vì
vậy, ngay khi nhậm chức, Macron đã giúp đỡ các hãng xưởng trước khi giúp đỡ các
cá nhân. Chính vì vậy, Macron quyết định bãi bỏ thuế tài sản ISF để ‘’ những nhà
giầu khỏi bỏ nước ‘’ , mang tiền bạc tới định cư ở những nước láng giềng.
ISF ( Impôt de Solidarité sur la Fortune ) là
thuế duy nhất trên thế giới, đánh trên những người có tài sản hay bất động sản,
sau khi đã nộp thuế lợi tức.
Các đảng đối lập
không ngớt nhắc tới chuyện bỏ ISF và đã thành công trong việc gán cho Macron hình
ảnh ‘’ Tổng Thống của nhà giầu’’.
Một lần nữa,
người ta thấy cái lợi hại không giới hạn của các mạng xã hội.
Với quá khứ là cựu
nhân viên cao cấp trong ngân hàng, với những câu tuyên bố vụng về, Macron trở
thành một đối tượng căm hờn trên Facebook. Macron lãnh đủ tất cả những bất mãn
của mọi tầng lớp xã hội từ hàng nhiều thập niên. Điều đó giải thích tại sao đã
có nhiều Gilets Jaunes đi theo những nhóm cực tả, cực hữu, những ‘’casseurs
‘’ nhà nghề trong các hành động đốt phá. Ai cũng muốn mình hăng hơn người khác,
có photo của mình ngoạn mục trên mạng
Macron không
nhượng bộ , không tái lập ISF, dù hiểu rằng đó sẽ là một võ khí lợi hại của các
phe đối lập, cực tả hay cực hữu để thuyết phục những người bất mãn là tất cả những
khó khăn của họ là vì Macron không muốn
lấy tiền của người giầu.
Macron không muốn
tái lập ISF để không muốn cho giới đầu tư tiếp tục nghĩ Pháp là nước không ổn định.
Kinh tế xây dựng trên sự tin cẩn. Sẽ không ai muốn đầu tư, nếu chính phủ thay đổi
chính sách mỗi sáng thứ Bẩy.
Yếu tố đó càng
quan trọng hơn nữa đối với Macron trong giai đoạn ông ta đang tìm mọi cách để dụ
những công ty lớn tới Pháp, khi họ đang và sẽ bỏ Anh Quốc, vì sợ hậu quả của
Brexit.
GIÒNG SÔNG KHÔNG
ÊM ĐỀM
Câu hỏi đặt ra
là Macron còn đủ uy tín, nghị lực và khả năng chính trị để cải cách nước Pháp
hay không.
Macron đã thực
hiện nhiều cải cách ( hệ thống hỏa xa, chương trình giáo dục, luật lao động..)
mà những người tiền nhiệm không đụng tới, nhưng trước mắt còn những cải cách
gay go hơn nữa.
Thí dụ cải cách
hệ thống hưu bổng, cực kỳ quan trọng trong một xứ càng ngày càng nhiều người về
hưu. Nước Pháp có hàng chục chế độ hưu bổng, hành trăm ‘’ngoại lệ ‘’ bất công, đôi
khi kỳ cục, nhưng không chính quyền nào dám xóa tất cả để tạo một hệ thống hưu
bổng duy nhất, hợp lý hơn, công bằng hơn, vì sợ dân đổ xuống đường để bảo vệ các
ưu đãi, trên nguyên tắc chỉ có ở Pháp : nguyên tắc ‘’ ce qui est acquis est acquis ‘’ ( những gì tôi đạt được, sẽ không
ai lấy lại được ). Cựu thủ tướng Michel Rocard nói : việc cải tổ hưu bổng
sẽ làm đổ ít nhất 3 chính phủ.
Macron có phục
hồi được uy tín hay không, điều đó tùy khả năng có thể thay đổi đời sống hàng
ngày của người dân hay không.
Ba tuần lễ xáo
trộn cho Macron một bài học : chính trị, không phải là lý thuyết, trước hết
là những ưu tư hàng ngày.
Ngay sau khi đọc
diễn văn, Macron đã triệu tập các chủ ngân hàng và thành công trong việc thuyết
phục đã chấp thuận sẽ bãi bỏ tất cả dự án tăng lệ phí ngân hàng trong năm tới,
2019 ; và hạn chế tối đa 25 euros
tiền phạt những người có vấn đề, như xài quá số tiền mình có. Tới nay, mỗi lần
có vấn đề, ngân hàng lợi dụng để phạt nặng, càng nghèo càng bị phạt nặng, vì ngân
hàng, muốn giữ khách sộp, chỉ châm chước cho những người có lợi tức cao.
Macron tuyên bố
tất cả những tổng giám đốc các công ty có hoạt động, trụ sở ở Pháp sẽ phải đóng
thuế ở Pháp
Chính phủ Pháp
cho hay những công ty quốc tế làm ăn ở Pháp sẽ phải đóng thuế ở Pháp, đặc biệt
là nhóm gọi là GAFA ( Google, Amazon, Facebook, Apple ) với lợi tức khổng lồ mà
các nhóm Gilets Jaunes vẫn tố cáo.
Sự thực, muốn các
nhóm này đóng đủ thuế, phải có một công ước quốc tế, chuyện không thể thực hiện
được, nhất là với Donald Trump, vì tất cả những nhóm này đều là các công ty Mỹ .
Hay ít nhất một thoả hiệp giữa các nước Âu Châu, chuyện cũng không dễ, vì nước
nào cũng hy vọng nếu GAFA bỏ một nước vì thuế má, sẽ chạy sang nước mình, mang
theo dịch vụ và công ăn việc làm.
Tóm lại, con đường
trước mặt Macron đầy chông gai, không phải là một giòng sông êm đềm, trừ khi muốn
vay thêm nợ ( nợ của Pháp hiện nay đã lên tới 99% PIB ) để thoả mãn đòi hỏi chính
đáng hay không, của bá tánh. Hiện nay, Pháp vay nợ với tiền lời gần với zéro phần
trăm ; chỉ cần một vài dấu hiệu bất ổn, tiền lời sẽ tăng lên. Như tiền lời
ở Tây Ban Nha có lúc lên tới 10% , Hy Lạp 20 % , trên nguyên tắc người
ta chỉ cho nhà giầu vay tiền )
Nếu không vay nợ,
tiền đâu để thanh toán các biện pháp đó, nếu không tăng thuế giới trung lưu, những
người không đủ giầu để dọn nhà sang Thụy Sĩ, Luxembourg, Belgique, không đủ nghèo
để lãnh trợ cấp đủ loại, không đủ đoàn kết để gây áp lực, để chặn đường, để đốt
phá, lương lậu trên giấy trắng mực đen, khó che mặt sở thuế như rất nhiều giới
khác.
Từ trước tới
nay, bao giờ giới này cũng là con dê tế thần. Cái phiền cho Macron : đó chính
là những cử tri đã đưa Macron vào Elysées
STOP OU
ENCORE ? NGƯNG HAY TIẾP TỤC ?
Truyện trước mắt :
các món quà Giáng sinh của Macron có dập tắt phong trào Gilets Jaunes hay không.
Sau diễn văn của Macron, đa số dân Pháp ủng hộ các biện pháp, mặc dù nhiều giới
vẫn ấm ức thấy mình bị bỏ quên . 54 % nghĩ phong trào Áo Vàng nên tiếp tục,
so với 70% những tuần trước.
Trong hàng ngũ Áo
Vàng, hai khuynh hướng : những người muốn ngưng vì đã thoả mãn một phần lớn
các yêu sách ; một khuynh hướng, đa số là cử tri của các đảng cực tả hay cực
hữu, muốn đi tới cùng, nghĩa là muốn Macron từ chức. Các lãnh tụ cực tả như
Mélenchon, hay cực hữu, như Le Pen đều xúi những người biểu tình theo con đường
này, để dồn Macron vào đường cùng, giải tán quốc hội, bầu cử lại.
Phía chính phủ,
người ta hy vọng những quyết định của Macron sẽ làm yên những người ôn hoà, những
người thấy phong trào phản kháng đã có hậu quả đáng ngại tới các sinh hoạt kinh
tế. Những người có cảm tình với Gilets Jaunes nhưng muốn đời sống bình thường
trở lại. Những thương gia tham dự phong trào vì bất mãn về thuế má, đã thấy việc
làm ăn buôn bán của họ bị đe dọa nghiêm trọng, nhất là trong những tuần lễ trước
Giáng Sinh, trước những ngày lễ cuối năm là giai đoạn quan trọng nhất đối với thương
gia.
Một yếu tố khác,
là yếu tố thời sự. Giờ này, chuyện dư luận Pháp chú trọng nhất không phải là
Gilets Jaunes, mà là chuyện thảm sát ở chợ Tết Strasbourg, ít nhất 2 người chết
và hàng chục người bị thương, với nhiều dấu hiệu cho thấy đó là một cuộc khủng
bố.
Nước Pháp sẽ đi
về ngả nào ? Sẽ quay trở lại với ‘’
vieux monde ‘’ ( thế giới cũ ), sống như thế giới chưa hề thay đổi ;
hay sẽ nhân cơ hội này, thay đổi toàn diện, đặt tất cả vấn đề lên bàn để cùng
nhau giải quyết, như De Gaulle đã tâm sự với Raymond Aron : ‘’ nước Pháp
chỉ cải cách SAU những cuộc cách mạng.’’
Phải nghĩ gì về
phong trào Áo Vàng ?. Những người chống chỉ trích những đòi hỏi không giới
hạn, nhất là những bạo hành làm tê liệt quốc gia. Những người ủng hộ trả lời :
từ trước tới nay, những thay đổi xã hội đều là kết quả của đấu tranh.
Sự thực, như thông
lệ, có lẽ nằm, hay đứng, ở giữa.
Từ Thức, Paris 12
DEC 2018
(
tuthuc-paris-blog.com )