Thiện Tùng
Giáo dân một giáo phận Thiên chúa
giáo, xét cho cùng, nó cũng như một tổ chức xa hội dân sự. Không như những tổ
chức Công, Nông, Thanh, Phụ,... của Đảng, trước bức bách về cuộc sống của giáo
dân, thấy trách nhiệm của mình, linh mục Đặng Hữu Nam đứng ra tổ chức, hướng dẫn
cho từng hộ giáo dân Huỳnh Lưu và Diễn Châu
làm đơn kiện nhà máy cán thép Hưng Nghiệp – Formosa về tội gây ô nhiễm
môi trường. Nội dung kiện: buộc Formosa bồi thừng thiệt hại và
yêu cầu nhà cầm quyền đuổi Formosa ra khỏi Việt Nam.
Nhiều báo mạng Xã hội đã đưa tin, hình ảnh về
vụ kiện khá chi tiết, rõ ràng, nhưng chưa thấy có bài phân tích sâu đặc tính
của vụ kiện. Trong bài viết nầy, ngoài tổng hơp những thông tin đã loan, người
viết dựa vào những gì đã diễn ra, phân tích+bình luận về những chuyện khác
thường trong vụ kiện.
A.- Tổng hợp những
hình ảnh, thông tin đã loan
 |
| (Hình 1) - 600 giáo dân, với 540 bộ hồ sơ vào nhà thờ làm Thanh lễ. |
*
 |
| (Hình 2) - Đoàn xe chở người đi khởi kiện Formosa |
Đi:
Bất chấp đe dọa, cản trở của công
an, vào lúc 7 giờ 45 phút sáng ngày 26/9/2016, đoàn xe chở bà con giáo/ngư dân
lên đường - đích đến là Tòa án Nhân dân thị xã Kỳ Anh thuộc tỉnh Hà Tĩnh - nơi
công ty cán thép Hưng Nghiệp – Formosa đặt nhà máy gây thảm họa môi sinh.
**
 |
| (Hình 3) – Dân Huỳnh Lưu đón Đoàn |
Đón: Trên cả chặng đường
dài, ngư/giáo dân nhiều nơi tập
trung ra những ngả ba, ngả tư nơi giao lộ chào đón, cỗ vũ đoàn đi khiếu kiện
(Đoàn) . Sau khi đón chào, Nhân dân Huỳnh Lưu cử tốp xe gắn máy (mô-tô) theo
đẫn đường hướng về thị xã Kỳ Anh (Hà Tĩnh).
***
 |
| (Hình 4) - Chuẩn bị đãi ăn trưa cho Đoàn |
Đãi: Theo
giao hẹn, 12 giờ ngày 26/9, Đoàn sẽ
phải ghé vào nhà thờ Cẩm Xuyên dùng cơm trưa. Anh chị em giáo dân nơi đây đã
chuẩn bị cơm nước chu đáo chờ Đoàn.
****
 |
| (Hình 5) - 700 giáo/ngư dân Hiệp thông đang đón Đoàn |
Hiệp thông: Vào lúc 14 giờ 50,
hơn 700 bà con giáo dân Quý Hòa (thuộc giáo hạt Kỳ Anh, giáo phận Vinh) đón Đoàn với tinh thần Hiệp
thông rồi diễu hành (biểu tình) theo sau đoàn xe hướng về thị xã Kỳ Anh .
*****
 |
| (Hình 6) - Cảnh trước cổng Tòa án Nhân dân thị xã Kỳ Anh (Hà Tĩnh) |
Đến: Khi Đoàn đến, Tòa án
thị xã Kỳ Anh đóng cửa. Trước áp lực của 600 người khởi kiện và hàng ngàn người
biểu tình hiệp thông hậu thuẫn phía sau, 15h40, Tòa án Kỳ Anh "thất
thủ", phải mở cửa tiếp đoàn người kiện Formosa. Họ tràn vào trong, chiếm
và ngồi trên thùng xe bán tải của nhà
cầm quyền dùng để quản lý trật tự và tuyên truyền.
Trước cổng vào công ty Formosa, công
an, an ninh, cảnh sát giao thông được huy động rất đông đến để “bảo vệ”.
*****
 |
| (Hình 7) – Thăm hỏi và phát sữa |
Đợi: Trong khi chờ đợi
phản hồi của Tòa, lúc 17h20, cha Anton Đặng Hữu Nam và một số bà con giáo dân
chia nhau đi phát sữa cho các trẻ nhỏ và người lớn tuổi đang có mặt tại đây.
Cha căn dặn bà con giáo dân hãy bỏ phế thải vào thùng rác xung quanh. Ngài Hữu
Nam còn đến từng tốp người có mặt thăm hỏi và khích lệ.
Ngoài 600 giáo dân Nghệ An nộp đơn khởi kiện, còn có hàng
ngàn ngư/giáo dân tỉnh Hà Tĩnh hiệp thông làm chỗ dựa vững chắc cho Đoàn.
Vào lúc 19 giờ 05 phút, có khoảng
5.000 giáo/ngư dân quy tụ tại nhà thờ giáo xứ Đông Yên mới để cầu nguyện cho
giáo/ngư dân thắng kiện - được bồi thường thỏa đáng và đuổi đuợc Formosa ra khỏi Việt Nam để tránh
thảm họa lâu dài về môi trường.
Được biết có những bà con giáo/ngư
dân đến từ các giáo xứ ở Quỳnh Lưu, Nghệ An gồm: Phú Yên, Mành Sơn, Vĩnh
Yên,... Và những giáo xứ đến từ huyện Kỳ Anh, Hà Tĩnh như: Đông Yên, Dũ Lộc,
Quý Hoà, Kỳ Anh,... tham dự!
Đêm 26 rạng 27/9/2016, Linh mục
Anton Đặng Hữu Nam cùng đoàn người kiện Formosa sẽ nghỉ, ngủ tại Giáo xứ Đông Yên mới.
B.- Những chuyện khác thường trong vụ kiện
Đi chung, kiện riêng:
Có ý kiến thắc mắc:
Cùng thiệt hại do môi trường bị nhiễm độc, cớ sao dân trong vùng không cử một vài đại diện đi kiện cho gọn, đỡ tốn mà lại đi chung, kiện riêng chi cho thêm nặng nề, tốn kém?. Có lẽ, giải
thích thuyết phục nhứt cho vấn đề nầy: “Kẻ
gây thảm họa môi trường đã công khai nhận tội trước công chúng và nhà cầm quyền,
họ đang yếu thế (kèo dưới); phía bị hại đang chiếm thế thượng phong (kèo trên).
Nếu cử đại diện đi kiện, vô hình trung là chấp nhận kèo dưới, coi như đến đó để
kêu nài, xin xỏ, dễ bị hành hung và yểm đơn như đã thường xảy ra. Đi chung, kiện
riêng là giải pháp tối ưu: lấy số đông làm áp lực để thực hiện mục đích riêng. Nếu
nhà cầm quyền hỏi để bắt chẹt gây khó: Sao phải đi chung? Trả lời: cùng cảnh, sự
trùng hợp ngẫu nhiên / Sao phải kiện riêng? Trả lời: Vì mức độ thiệt hại từng hộ
khác nhau / Ai bày ra việc đón, đưa, đãi, hiệp Thông ?. Trả lới: Tự phát, người
cùng khổ tương hỗ nhau.
Cuộc khiếu kiện của
giáo/ngư dân Huỳnh Lưu, Diễn Châu hôm 26/9 vừa qua được tổ chu đáo ngoài sức tưởng
tượng, như tổ chức một trận chiến, chuẩn bịt tốt về quân, hỏa, hậu cần.
Trước khi đi, hướng dẫn
làm đơn , xác định lượng người tham gia vụ khởi kiện, chuẩn bị phương tiện vận
chuyển, thông báo ngày giớ tập trung và xuất phát. Trước khi khởi hành, người
chỉ huy linh mục Đặng Hữu Nam đông viên khích lệ rồi làm lễ thánh cầu nguyện
cho vụ kiện an toàn, thành công.
Để khích lệ và đảm bảo
cho Đoàn đi đến đích an toàn, tận dụng lợi thế thông tin điện tử, áp dụng hình
thức hiệp thông trên cả chặng đường, trên tất cả các khâu:Chuẩn bị trước khi đi, đi, đưa, đón, đãi, đến, đợi đưa đơn đếu ăn
khớp, nhịp nhàng: Người đi ngồi trên
những chiếc xe từ từ rồi lao nhanh phía trước, biển người đưa tiễn ngữa mặt
trông theo, tạo dáng hình mũi tên – như đội hình đàn chim di trú tìm về vùng đất
hứa. Hôm ấy trên cả chặng đường dài Đoàn phải đi qua, cư dân lương giáo trong khu
vực tụ tập đông người tại các giao lộ (nơi thường có cảnh sát canh gác) để vừa
kềm chân cảnh sát vừa cỗ vũ cho Đoàn. 12 giờ trưa 26/9, nhà thờ Cẩm Xuyên chuẩn
bị cơm nước đãi Đoàn. Khi vào địa phận thị xã Kỳ Anh (Hà Tĩnh), 700 giáo dân
Qúy Hòa (thuộc giáo hạt Kỳ Anh, giáo phận Vinh) đón Đoàn và diễu hành (biểu
tình) theo sau đoàn xe hướng về Tòa án
Nhân dân thị xã Kỳ Anh. Khi vào thị xã Kỳ Anh, ngoài 600 người mang đơn khởi kiện,
đàng sau còn có hàng ngàn lương giáo đạo đời làm hậu thuẫn, trong tư/khí thế
“tiền hô hậu ủng”. Cảnh sát có muốn cũng không dám đàn áp, Tòa án thị xã Kỳ Anh
dầu đã đóng cửa cũng phải mở tiếp nhận đơn kiện
Cuộc khởi kiện với quy mô lớn
chưa từng có, mang tính chất lịch sử, không bị đàn áp khủng bố, giành thắng lợi
bước đầu là do: Yêu sách chính đáng, bất bạo động, tôn trong luật lệ, dùng số
đông làm áp lực bằng cách hiệp thông đồng đạo, đồng cảnh, đồng bào, tạo ra sức
mạnh hợp quần, sẽ khiến cho Chính quyền và Công an, dầu có hung bạo đến đâu,
cũng phải “bó tay.com”.
4/10/2016
T.T