Nguyễn Vũ
Thứ Tư, 5/2/2020, 06:23
(TBKTSG
Online) - Ngày 30-12-2019, bác sĩ Li Wenliang, một bác sĩ nhãn khoa, thông
báo lên nhóm chat của mình, ở bệnh viện nơi ông làm việc xuất hiện 7 ca bệnh
nặng do một chứng bệnh lạ chưa từng thấy và hiện đang cách ly ở phòng cấp
cứu. Bạn bè ông lo lắng xúm vào hỏi: phải chăng SARS (hội chứng hô hấp cấp
tính nặng) đang quay trở lại?
 |
| Số liệu cập nhật đến 20 giờ ngày 4-2. Nguồn: Bộ Y tế |
Ngay đêm hôm
đó, các quan chức y tế Vũ Hán gọi bác sĩ Li lên, yêu cầu giải thích vì sao
chia sẻ thông tin đó. Ba ngày, sau cảnh sát Vũ Hán tiếp tục triệu tập ông, và
lần này bắt ông ký vào tờ khai đòi cải chính tin đồn thất thiệt.
Đó là cách
chính quyền Vũ Hán phản ứng trong những ngày đầu bùng phát dịch bệnh viêm
đường hô hấp cấp do chủng mới của virus corona (nCoV) gây ra. Có thể do lo sợ
bị khiển trách, Vũ Hán chọn cách giữ bí mật, cố tình giảm nhẹ mức độ nghiêm
trọng của dịch bệnh.
Thậm chí họ
còn đóng cửa ngôi chợ hải sản Huanan, nơi khởi phát dịch nhưng lại thông báo
là để tân trang. Giai đoạn này kéo dài 7 tuần, thời điểm quý báu nếu có ngay
các biện pháp cách ly và khuyến cáo người dân.
Đầu tiên cảnh
sát Vũ Hán thông báo đang điều tra 8 người được cho là đã lan truyền các tin
đồn về một loại dịch bệnh. Sau đó, khi không thể giữ bí mật bởi các ca đã
phát bệnh, giới chức y tế tại đây lại đưa ra thông báo cho biết có 27 người
bị sưng phổi do một nguyên nhân chưa rõ, nhưng nhấn mạnh không có gì đáng lo
vì đã kiểm soát được sự lây nhiễm.
Quay lại câu
chuyện của bác sĩ Li, sau khi bị kiểm điểm, ông quay lại làm việc. Ngày 10-1,
ông điều trị chứng glaucoma cho một phụ nữ mà không biết bà này đã nhiễm
virus corona, có thể lây từ con gái. Ông đã nhiễm bệnh từ bà.
Hu Xiaohu,
một người bán thịt ở chợ hải sản Huanan, cảm nhận có vấn đề về sức khỏe từ
cuối tháng Chạp khi nhiều người trong cùng khu chợ với ông bỗng dưng đổ bệnh,
phải cách ly ở bệnh viện. Ngôi chợ nằm trong một khu phố, gần nhiều chung cư,
gồm các cửa hàng bán thịt, cá và cả động vật hoang dã. Đường đi trong chợ
luôn ẩm ướt, vệ sinh kém, rác nằm trên lối đi.
Trong khi đó
tại các bệnh viện Vũ Hán, các bác sĩ ngạc nhiên khi thấy một nhóm bệnh nhân
có triệu chứng viêm phổi nhưng không đáp ứng với cách điều trị thông thường.
Họ có một điểm chung: nhiều người cùng làm ở chợ Huanan.
Ngày
1-1-2020, cảnh sát đi kèm nhân viên y tế đến chợ tuyên bố đóng cửa chợ. Thông
báo chính thức thì nói chợ ngưng hoạt động để tân trang nhưng người dân kể,
nhân viên mặc đồ bảo hộ kín mít từ đầu đến chân vào chợ tẩy trùng các sạp.
Trước đó một
ngày, Trung Quốc cũng đã chính thức cảnh báo cho văn phòng Tổ chức Y tế thế
giới ở Bắc Kinh về một loại dịch bệnh mới. Ngay lúc này quan chức Vũ Hán vẫn
còn rất lạc quan rằng, họ đã chặn dịch ngay tại nguồn, cụm dân cư nhiễm bệnh
không nhiều và không có bằng chứng cho thấy dịch lây từ người sang người.
Lạc quan khi
chưa có đầy đủ thông tin là một sai lầm nghiêm trọng. Chỉ 9 ngày sau khi đóng
cửa chợ, một người đàn ông thường đi chợ này tử vong sau khi nhập viện do các
triệu chứng sốt, khó thở; ông này có tiền sử bệnh gan mãn tính.
Hai ngày sau
đó, chính quyền mới thông báo trường hợp tử vong này nhưng lại không nhắc đến
chi tiết quan trọng: bà vợ ông ta cũng nhiễm bệnh sau ông chồng năm ngày. Bà
này không hề đi chợ Huanan.
Cách chợ
Huanan chừng 32 cây số là Viện Virus Vũ Hán, lúc này mới bắt đầu tập trung
nghiên cứu các mẫu bệnh phẩm từ các bệnh viện thành phố gửi về. Một trong những
nhà nghiên cứu là bác sĩ Zheng-Li Shi, người từng truy tìm nguồn gốc virus
SARS cách đây 17 năm. Bà và các đồng nghiệp nhanh chóng xác định chủng virus
mới xuất phát từ vật chủ là con dơi như virus SARS ngày xưa.
Ngay trong
tuần lễ đầu tiên của tháng Giêng, họ đã cô lập được trình tự gen của con
virus Corona chủng mới từ mẫu bệnh phẩm của 7 bệnh nhân, 6 người trong đó từ
chợ Huanan và đặt tên nó là nCoV-2019. Bốn ngày sau họ đưa thông tin về virus
mới lên một cơ sở dữ liệu công khai để các nhà khoa học trên thế giới cùng
nghiên cứu.
Giới khoa học
khẩn trương là thế nhưng giới chính khách Vũ Hán vẫn "bình chân như
vại", tổ chức tiệc năm mới cho 40.000 gia đình ở Vũ Hán và giới chức y
tế vẫn trấn an dư luận rằng không có thêm ca nhiễm mới, không lây từ người
sang người và chưa có ca nào là nhân viên y tế.
Các tuyên bố
của Tổ chức Y tế thế giới giai đoạn này cũng mang tính trấn an, giảm nhẹ tình
hình. Trong khi đó dịch vẫn lây lan. Thái Lan, nước bên ngoài Trung Quốc, ghi
nhận ca đầu tiên vào ngày 13-1.
Những ngày
sau đó, số ca mắc bệnh và tử vong làm chính quyền Bắc Kinh lo ngại, không tin
vào thông tin từ Vũ Hán. Họ cử bác sĩ Zhong Nanshan, năm nay đã 83 tuổi, là
nhân vật dịch tễ học nổi tiếng trong cuộc chiến chống dịch SARS ngày trước
đến Vũ Hán quan sát tình hình.
Ông đến Vũ
Hán ngày 18-1 và ngay sau đó mọi thông tin từ Vũ Hán quay đầu thay đổi nhanh
chóng. Ngày 20-1, bác sĩ Zhong trả lời phỏng vấn trên Đài truyền hình quốc
gia Trung Quốc, khẳng định virus corona lây lan khi tiếp xúc, có trường hợp
một bệnh nhân lây cho 14 nhân viên y tế. Chỉ đến lúc này công chúng mới biết
đến nguy cơ từ dịch bệnh này.
Ngày 23-1,
chính quyền trung ương Trung Quốc cho phong tỏa Vũ Hán rồi mở rộng ra các
thành phố khác như chúng ta đã biết. Nhưng lúc này đã muộn bởi 5 triệu người
dân Vũ Hán đã tỏa đi khắp nơi, là nguồn lây nhiễm cho nhiều ca bệnh trên thế
giới.
Bác sĩ Li,
năm nay 34 tuổi, hiện đang bình phục. Trong một tin nhắn trả lời phỏng vấn
báo chí, ông nói: “Nếu các quan chức tiết lộ thông tin về dịch bệnh sớm hơn,
tôi nghĩ mọi việc đã có thể tốt hơn nhiều. Lẽ ra phải cởi mở và minh bạch
hơn”.
Trong một bài
viết trên tài khoản chính thức của mình, Tòa án nhân dân tối cao Trung Quốc
cho rằng thông tin bác sĩ Li đưa ra không phải là tin đồn vô căn cứ, rằng
ngăn chặn thông tin như thế mới là trái phép, làm suy yếu độ tin cậy của
chính quyền.
Theo New York Times
https://www.thesaigontimes.vn/299836/dich-benh-do-ncov-duoc-phat-hien-the-nao.html