Bầu cử giữa nhiệm kỳ 2018: Một ngày tốt đẹp cho nước Mỹ

Vũ Ngọc Yên

 

Bà Nancy Pelosi trong
cuộc họp báo- Ảnh AFP

Cách đây hai năm Donald Trump vào Toà Bạch Ốc, trở thành Tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ, nhờ làn sóng dân túy, quốc gia cực đoan, kỳ thị chùng tộc, chống di dân và phân biệt phái tính. Nay một cuộc bầu cử quan trọng gọi là bầu giữa nhiệm kỳ (Midterm Elections) diễn ra  vào  6.11.2018. Cuộc bầu cử này được dư luận xem là một thước đo độ tín nhiệm của nhân dân đối với đường lối chính trị của D. Trump trong hai năm cầm quyền.

Các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ 2018 gồm bầu toàn bộ 435 dân biểu với nhiệm kỳ 2 năm cho Hạ nghị viện, bầu 35 Nghị sĩ trong tổng số 100 Thượng nghị sĩ của Thượng nghị viện với nhiệm kỳ 6 năm. Ngoài ra còn có  36 tiều bang của 50 tiểu bang bầu Thống đốc mới.

Các cơ quan truyền thông đã loan tin Đãng Dân chủ đã thắng đa số  trong Hạ viện  và Đảng Cộng hòa tuy thất bại ở Hạ viện, nhưng vẩn duy trì ưu thế trong Thượng viện.

Kết quả sơ khởi

Hạ Viện : Dân chủ  đạt 219 ghế, Cộng hoà 193, còn lại 23 ghế kết quả chưa rõ

Thượng viện: Dân chủ 45, Cộng Hoà 51 và 4 ghế còn lại chưa có kết quả

Thống Đốc : Dân chủ 22 và Cộng hoà 25

Trước giới truyền thông, Bà Nancy Pelosi, trưởng khối dân biểu dân chủ tại Hạ viện nhận xét kết quả chiến thắng của Đảng Dân chủ, "ngày mai sẽ là một ngày mới cho nước Mỹ. Đảng Dân chủ sẽ chú tâm tìm giải pháp đoàn kết quốc gia, chúng ta bị chia rẽ đủ rôi"

Thất bại của Trump “ Một chiến thắng cho nền dân chủ Mỹ“.

Trong những tháng vận động tranh cử cho đảng, Trump không ngừng kích động dân chúng bài ngoại, chống đối di dân. Ông vu khống tị nạn, di dân là những kẻ phạm pháp vào nước Mỹ để sát nhân. Ông công bố những biện pháp mỵ dân như  sẽ đưa lính đến biên giới Mể  ngăn chận "cụôc đổ bộ" của dân tị nạn, nhập cư Trung Mỹ, hoặc bãi bỏ quyền nhập tịch của trẻ sinh ra trên lãnh thổ Mỹ (jus soli).

Lo sợ Đảng dân chủ thắng cử, Ông gieo rắc sợ hãi hận thù trong dân chúng. Trước các đảng viên cộng hoà tại Pennsylvania, Trump gọi Đảng Dân chủ là  bọn khùng, phá hoại (Mob). Ông cảnh báo "Nếu để Đảng Dân chủ trở lại cẩm quyển, họ sẽ biến Mỹ thành một Venezuela mới".

Ngoài ra Trump quảng bá quá đáng những thành quả kinh tế. Mức thất nghiệp giảm xuống dưới 4%. Nhiều công ty Mỹ hồi hương vì thuế doanh nghiệp giảm từ 35% xuống 21%. Chỉ tiêu tiêu thụ gia tăng nhờ thuế lợi tức giảm..Trong khi mức nợ công, thâm hụt  ngân sách, chi tiêu quốc phòng ( 716 tỷ USD) gia tăng không được nhắc đến. Các chuyên gia kinh tế tài chính cho rằng sự phát triển kinh tế của Mỹ thực sự đã khởi sắc nhờ những cài cách trong những năm cuối của nhiệm kỳ Obama (thất nghiệp 4,2 %). Các nước kỹ nghệ đến nay đều phát triển mạnh, không riêng gì Mỹ kể từ khi vận hội kinh tế thế giới phục hồi sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.

Trump xác tín cách vận động bầu cử dựa trên những diễn văn cường điệu mị dân, kích động bài ngoại  sẻ ảnh hưởng tâm lý của cử tri. Nhưng Trump đã lầm.

Quần chúng Mỹ đã phẫn nộ liên tục xuống đường khắp nơi phản đối đường lối gây phân hoá đất nước của Trump. Công luận kết án Trump đã kích động những thành phần cực hữu dùng bạo lực chống người khác chính kiến qua các vụ gửi bưu kiện gài chất nổ đến những chính khách, tài tử điện ảnh hoặc cựu viên chức chính quyền có tư tưỡng đối lập Trump và Đảng Cộng hoà. Cao điểm bạo lực là vụ thảm sát trong nhà thờ Do Thái tại Pittsburgh.   

Kết quả bầu giữa nhiệm kỳ là một sự tính sổ của nhân dân Mỹ đối với Trump. Sự mất mát đa số của Đảng Cộng hoà trong Hạ Viện là một sự thất bại cho Trump và là một chiến thắng cho nền dân chủ Mỹ. Nhiều người Mỹ mong vị Tổng Thống của họ trong tương lai phải hành sử ôn hoà bớt tự mãn. Người dân không muốn nghe những diễn văn mang nặng thù hận. Cử tri đã gửi tới Trump một thông điệp rõ ràng  : Không ai được đứng trên luặt pháp, kể cả Tổng thống . 

Dấu hiệu  khởi sự kết thúc chính sách "Nước Mỹ trước tiên"

Đảng Dân chủ tuy thành công gìanh lại đa số trong Hạ Viện và thắng thêm ít nhất 4 ghế Thống đốc tiểu bang. Nhưng đây chỉ là một nửa chiến thắng.

Dân chủ kiểm soát Hạ viện.Trong tương lai, Tổng thống Trump chỉ ban hành đạo luật  khi được Hạ viện thông qua. Dân chủ có thể ngăn chận những chủ trương của Trump : kế hoạch xây tường dọc theo biên giới Mễ Tây Cơ, huỷ bỏ cải cách y tế Obama, siết chặt các quy định chống người nhập cư. Trục xuất trẻ vị thành niên di dân (Dreamern). Một khi không tìm được giải pháp dung hòa với Dân chủ,  Trump chỉ còn cách cai trị bằng Lệnh hành pháp (Executive Order)  hay sắc lệnh Tổng thống.

Tại Thượng viện, Đảng Cộng Hoà duy trì được sự kiểm soát. Các quyết định thuộc thẩm quyền Thượng viện như xác nhận sự bổ nhiệm nhân sự của Tổng thống cho các chức  bộ trưởng, thẩm phán liên bang, đại sứ tương đối ít gặp khó khăn hơn.

Trump và Đàng Cộng hòa vẫn còn may mắn tránh được một đại họa chính trị. Vì nếu Dân chủ thắng cả hai viện của Quốc hội thì Trump sẽ trở thành Vịt què (lame-duck)  như người Mỹ vẫn gọi một vị Tổng thống không có sự ủng hộ của Quốc hội trong hai năm sau của nhiệm kỳ mình. Tuy nhiên sự thất bại lần này có thể là dấu hiệu bắt đầu cho tiến trình bất tín nhiệm Trump. Trên nguyên tắc Đảng Dân chủ có thể xúc tiến thể thức luận tội/truất quyền Tổng thống (Impeachment). Nhưng thực hiện việc này Đảng Dân chủ phài tìm được 2/3 đa số trong Thượng viện. Ngoài ra Đảng  Dân chủ song song có thể kiên nghị quốc hội mở các cuộc điều tra đối với Trump về chuyện tình, tài chính, thuế vụ và liên hệ mật vụ Nga.

Những dự đoán của giới thăm dò ý kiến cho cuộc bầu Quốc Hội lần nầy đã đúng. Sự thất bại cho thấy Trump không phải toàn năng. Và đa số nhân dân Mỹ đã bác bỏ đường lối "Nước Mỹ trước tiên" America First đã tạo nhiều phân hoá trong xã hội Mỹ và làm tổn hại thanh danh của một nước Mỹ Dân chủ -Tự do - Nhân bản và Phóng khoáng.  

Vũ Ngọc Yên.