 |
| Nguyên thủ và lãnh đạo các nước trên thế giới dự lễ kỷ niệm 100 năm chấm dứt Thế Chiến I, ngày 11/11/2018 tại Khải Hoàn Môn, Paris.REUTERS/François Mori |
Gần 70 nguyên thủ quốc
gia và thủ tướng chính phủ từ năm lục địa tề tựu về Paris tham gia đại lễ 100
năm đại chiến khốc liệt giết chết hơn 10 triệu người, kết thúc vào ngày
11/11/1918 với hòa ước đình chiến, nước Đức đầu hàng. Đại lễ hòa bình cũng là cơ
hội để tổng thống Pháp Emmanuel Macron cổ vũ cho tinh thần đa phương trong quan
hệ quốc tế.
Paris trong ngày
11/11/2018 là một pháo đài đặt trong sự bảo vệ của một lực lượng khoảng 10.000
người trang bị vũ khí và các phương tiện an ninh đủ loại. Từ 8 giờ sáng, quan
khách quốc tế, từ tổng thống Mỹ Donald Trump, thủ tướng Đức Angela Merkel, tổng
thống Nga Vladimir Putin, thủ tướng Canada Justin Trudeau cho đến thủ tướng
Israel Benjamin Netanyahu, từ tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Erdogan, quốc vương
Maroc Mohammed đệ lục cho đến lẽnh đạo nhiều nước châu Phi lần lượt được tổng
thống Emmanuel Macron nghênh đón tại Điện Élysée.
Sau đó, tất cả quan
khách, đại diện của những quốc gia trước đây từng tham chiến, dù thắng hay bại,
đều cùng tổng thống nước chủ nhà ra địa điểm hành lễ tại Khải Hoàn Môn trên đại
lộ Champs-Élysées, theo tường thuật của phóng viên Trọng Thành.
« Paris một lần nữa
lại ở trung tâm của thế giới. Toàn bộ đại lộ Champs-Élysée cấm người qua lại để
nhường chỗ cho cuộc tưởng niệm. Hơn 60 lãnh đạo các nước có mặt tại Khải Hoàn
Môn. Gần như tất cả lãnh đạo các nước châu Âu đều có mặt, trong đó có đại diện
các quốc gia từng tham chiến trước đây, bên thắng trận, cũng như bên bại trận.
Đúng 11 giờ sáng,
ngoại trừ tổng thống Mỹ đi bằng đường khác và tổng thống Nga đến trễ, lãnh đạo
các nước tham dự, với trang phục sẫm màu, đi bộ chậm rãi hướng về cổng Khải
Hoàn, trong tiếng chuông nhà thờ đổ dồn liên tục trong 11 phút, đúng như cách
nay một thế kỷ, vào thời điểm thỏa thuận đình chiến chính thức có hiệu lực.
Hồi
ức, tri ân và những bài học từ quá khứ
Hoà giải và rút ra các
bài học từ quá khứ đau thương, để tránh lặp lại một cuộc chiến huynh đệ tương
tàn, tăng cường đoàn kết, hợp tác quốc tế nhằm hoá giải các thách thức ghê gớm
mà nhân loại phải đối mặt hiện nay, là mục tiêu chính phủ Pháp đặt ra khi tổ
chức cuộc tưởng niệm đặc biệt này. Trong buổi lễ tưởng niệm hôm nay, không có
duyệt binh, không hề có chỗ cho niềm hân hoan kỷ niệm chiến thắng.
Cuộc tưởng niệm mở đầu
phần nhân chứng của những người chứng kiến thời khắc đình chiến năm xưa, cả hai
bên chiến tuyến, người Pháp, người Đức, người Hoa, qua giọng đọc của các học
sinh thuộc nhiều quốc tịch. Đồng hành với các nhân chứng là nhạc phẩm saraband
số 5 chậm rãi, trầm mặc và long trọng của nhà soạn nhạc Đức Jean-Sebastian
Bach, do nghệ sĩ violoncelle Yo-Yo Ma người Mỹ gốc Hoa thể hiện. Một giàn hợp
xướng của châu Âu cử hành bản nhạc Boléro nổi tiếng của Ravel, vào lúc tổng
thống Pháp thắp lửa tại ngôi mộ Người lính vô danh
Hôm thứ Sáu 09/11 vừa
qua, lần đầu tiên đóng góp của khoảng 400.000 người châu Á, chủ yếu là người
Đông Dương (Việt Nam, Lào và Cam Bốt), người Ấn Độ, người Trung Quốc, trong Thế
Chiến Thứ Nhất đã được vinh danh cũng tại địa điểm lịch sử này.
Trong bài diễn văn,
tổng thống Pháp nhắc lại những nỗi thống khổ không kể xiết của chiến tranh, trong
chiến tranh và sau chiến tranh, « một trăm năm sau cuộc thảm sát mà dấu ấn vẫn
còn hiện rõ ». Emmanuel Macron tri ân những người đã ngã xuống cho tự do, cho
lý tưởng của một nước Pháp mang trong mình những giá trị phổ quát của nhân
loại, đồng thời nghiêng mình trước vong linh những người lính từng ở bên kia
chiến tuyến.
Trách
nhiệm chung tay hợp sức
Trên hết là hòa bình,
mà tổng thống Pháp coi là giá trị cao nhất. Ông nhắc với lãnh đạo các nước về «
trách nhiệm vô cùng lớn » trước vận mệnh nhân loại, và kêu gọi tất cả không để
« bị quyến rũ bởi thái độ co cụm, thích bạo lực và tham vọng thống trị », để
chung tay hợp sức đối mặt các đe dọa lớn trong hiện tại, « khí hậu bị hâm nóng,
thiên nhiên bị suy thoái, nghèo đói, bệnh tật, bất bình đẳng, thất học ».
Sau lễ tưởng niệm tại
Khải Hoàn Môn, đông đảo lãnh đạo các nước và nhiều định chế quốc tế sẽ tham dự
Diễn Đàn Paris vì Hoà Bình, lần đầu tiên được tổ chức. Đây là một sáng kiến của
Pháp nhằm cổ vũ cho cơ chế hợp tác đa phương, hiện đang bị thách thức bởi chính
lãnh đạo nhiều quốc gia có truyền thống dân chủ. Tổng thống Mỹ Donald Trump
không dự Diễn đàn Paris vì Hoà Bình. Lập trường đơn phương chủ nghĩa, đặt nước
Mỹ lên trên hết của ông Donald Trump chắc chắn sẽ bị nhiều chỉ trích trong dịp
này ».
Diễn Đàn Paris vì Hòa
Bình
Sau buổi lễ tưởng niệm
Chiến Sĩ Vô Danh dưới chân Khải Hoàn Môn, và hai giờ nghỉ trưa tại điện Élysée,
tổng thống Pháp cùng các vị thượng khách đến La Villette khai mạc Diễn Đàn Hòa
Bình. Đây là một sự kiện quan trọng khác đánh dấu lễ kỷ niệm 100 năm kết thúc
Thế Chiến Thứ Nhất.
Diễn Đàn Hòa Bình mở
ra từ chiều 11/11 đến hết ngày 13/11/2018. Thủ tướng Đức Angela Merkel là vị
khách mời đầu tiên, trước nhiều nhà lãnh đạo khác, như thủ tướng Canada, hay
tổng thư ký Liên Hiệp Quốc lần lượt thuyết trình, bảo vệ một mô hình đa phương
trong quan hệ quốc tế. Mô hình đó được coi là nền tảng trong bang giao thế giới
từ sau Thế Chiến Thứ Hai.
Riêng tổng thống Mỹ
vắng mặt trong Diễn Đàn Hòa Bình. Ông Donald Trump vốn không mặn mà với các
cuộc đối thoại đa chiều, chọn viếng thăm nghĩa trang nơi hơn 1.500 lính Mỹ
trong Đệ Nhất Thế Chiến yên nghỉ tại thị trấn Suresnes.
Diễn
Đàn Hòa Bình không là một thượng đỉnh hay một hội nghị quốc tế. Đây là một hoạt
động mới, dự trù tổ chức hàng năm nhằm mục đích đẩy mạnh hợp tác quốc tế vì hòa
bình. Những tác nhân chính đóng góp cho hòa bình bao gồm từ các tổ chức chính
phủ, các định chế quốc tế, đến các chính quyền địa phương, hội đoàn, tổ chức
dân sự...