Lê Xuân Khoa
Trong cuộc tranh luận về lá phiếu cử tri nên dành cho ứng cử viên Cộng hòa hay Dân chủ vào ngày bầu cử giữa nhiệm kỳ 6/11/2018, vai trò của Tổng thống Donald Trump là đề tài được phân tích và đánh giá sôi nổi nhất. Tôi đặc biệt chú ý đến hai quan điểm đối lập giữa một số chuyên gia Mỹ gốc Việt có thể coi như đại diện cho hai phe “chống Trump” và “bênh Trump” (tôi không dùng từ “cuồng Trump” như được sử dụng trong dư luận). Nhân danh một cử tri Độc lập từ khi trở thành công dân Mỹ đã 37 năm qua, với kinh nghiệm làm việc với các nhà làm chính sách thuộc cả hai đảng CH và DC, tôi cũng muốn đóng góp một vài nhận định vào cuộc tranh luận này.
Tôi luôn luôn cân nhắc việc chọn lựa các ứng cử viên theo tiêu chuẩn lợi ích của nước Mỹ và cộng đồng Mỹ gốc Việt. Tôi có thể sai, nhưng mọi ý kiến của tôi đều được căn cứ vào những sự kiện cụ thể chứ không do suy đoán hay lời đồn đại. Vì tuổi tác và sức khỏe, hiển nhiên là tôi không còn ham muốn gì về danh phận hay lợi lộc. Theo tinh thần dân chủ, tôi tôn trọng mọi quan điểm khác biệt và cũng mong quan điểm của mình được tôn trọng.
Cuộc tranh luận đề
cập đến nhiều vấn đề phong cách cá nhân, chính sách và thành tích của Tổng
thống Donald Trump, nhưng ở đây tôi chỉ muốn nêu lên một số nhận xét chủ yếu
dưới nhãn quan của một công dân Mỹ gốc Việt:
1. Tôi nghĩ không nên
chú ý đến đời sống cá nhân của ông Trump trong quá khứ mà chỉ nên quan tâm đến
lề lối làm việc của ông trong tư cách Tổng thống của cường quốc số một trên thế
giới. Tổng thống Trump đã cho thấy ông thường có những lời tuyên bố không đúng
sự thật*, những phát biểu thiếu thận trọng và hành động không thích hợp về
ngoại giao, những lời chỉ trích sống sượng không chỉ đối với các đối thủ chính
trị mà ngay cả với những người từng hợp tác với ông. Ông là vị Tổng thống có
nhiều cộng sự viên cao cấp nhất bị sa thải hay từ chức chỉ sau một thời gian
ngắn ở tòa Bạch Ốc, thậm chí đã có sự tiết lộ là có âm mưu nội bộ muốn loại bỏ
ông. Nhiều đảng viên Cộng hòa bất đồng ý với ông. Hai bình luận gia bảo thủ nổi
tiếng của Đảng CH là George Will và Max Boot cũng công khai phủ nhận sự lãnh
đạo của ông. Ông đã tỏ ra kỳ thị chủng tộc, tôn vinh người da trắng (white
supremacist.)
2. Về đối nội, Tổng
thống Trump được phe Cộng hòa ca ngợi đặc biệt về hai thành tích là tăng trưởng
kinh tế và gia tăng số công ăn việc làm. Quả thật trong gần hai năm qua, GDP đã
tăng liên tiếp đến 4.2% trong quý hai năm nay, tỉ lệ thất nghiệp 3.7% thấp nhất
trong 18 năm và thị trường chứng khoán vọt lên tới 27,000 của chỉ số Dow Jones.
Phe
________________________________________________
*Bản Tin Fast Checker sưu tầm được 6,420 lời tuyên bố
sai lầm hay làm lạc hướng dư luận của Tổng thống Trump trong 649 ngày, tính đến
30/10/2018. (Xem Meg Kelly, Washington Post, Nov.2, 2018)
________________________________________________
Dân chủ thì cho hay kinh tế Mỹ đã vững mạnh từ thời TT
Clinton cho tới cuối thời TT Obama, và tỉ lệ thất nghiệp thời Obama đã giảm
xuống 4.8% (thấp nhất trong một thập niên) khi trao quyền cho Trump đầu năm
2017. Dù sao cũng phải khách quan công nhận
rằng thành tích tăng trưởng kinh tế của Trump ấn tượng
hơn thời Obama. Thành quả tốt đẹp ấy có được là nhờ chính sách giảm thuế của
Trump. Tuy nhiên, mức giảm thuế quá lớn cho người giàu lại dẫn đến hậu quả
nghiêm trọng là thâm hụt ngân quỹ khiến tăng trưởng kinh tế không sao bù đắp
nổi các gia tăng chi tiêu của chính phủ về nhu cầu quốc phòng, trả tiền lời các
món nợ của chính phủ, và các chi phí cao về phúc lợi xã hội và bảo hiểm y tế
cho người già. Nợ công vì vậy đã tăng lên gần 21 ngàn tỉ đô-la và sẽ tiếp tục
tăng tới 33 ngàn tỉ trong 10 năm tới. Để giải quyết nạn thiếu hụt ngân sách,
nếu không tăng thuế nhà giàu thì chính phủ phải cắt giảm các khoản trợ cấp về y
tế, xã hội. Đây không phải là lời hù dọa vô trách nhiệm đối với người
nghèo mà chính là biện pháp khó tránh được đề nghị bởi một vị TS kinh tế trong
nhóm tham mưu của chính phủ Trump.
Đạo Luật Bảo hiểm Y tế Khả hữu (Affordable Care Act),
thường được gọi là Obamacare, bị TT Trump chê là tốn kém cần phải được
thay thế bằng một đạo luật khác đã được bàn cãi hơn một năm qua mà vẫn chưa
được Quốc hội chấp thuận mặc dù đa số dân biểu thuộc Đảng CH. Obamacare vì vậy
vẫn còn tồn tại.
3. Về đối ngoại, tôi sẽ chỉ bàn về chính sách của TT
Trump đối với Trung Quốc trong tương quan với Việt Nam, vì đây là vấn đề quan
tâm lớn nhất hiện nay của tất cả mọi người Việt yêu nước ở trong và ngoài nước.
Do quyết tâm của TT Trump ngăn chặn tham vọng bành trướng của Trung Quốc khởi
sự từ Biển Đông và các nước Đông Nam Á, đại đa số người Việt yêu nước đều đặt
niềm tin cậy vào vị Tổng thống sừng sỏ nhất của Hoa Kỳ như một vị cứu tinh của
dân tộc Việt Nam trước hiểm họa Trung Quốc và chế độ độc tài cộng sản Việt Nam.
Tôi cũng mừng thấy Hoa Kỳ có một nhà lãnh đạo dũng mãnh chống lại mọi thủ
đoạn bất chính của Trung Quốc và có khả năng giúp cho Việt Nam “thoát Trung” và
“thoát Cộng.” Tuy nhiên, với những bài học đau thương của cả hai dân tộc Việt
và Mỹ trong cuộc chiến tranh chống cộng sản trên dưới nửa thế kỷ trước, tôi
thấy chúng ta cần tỉnh táo và thận trọng theo dõi các biến chuyển của thời
cuộc, đặc biệt trong quan hệ Mỹ-Việt-Trung, để có thể lấy những quyết định sáng
suốt và thích hợp. Tôi rất mong sẽ có dịp viết về vấn đề này một cách đầy đủ
hơn. Vấn đề trước mắt hiện nay là cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ ngày 6/11, vì vậy
tôi sẽ chỉ trình bày tóm lược một số ý kiến để quý vị cử tri xem xét và bỏ
phiếu bằng lý trí thay vì bằng định kiến hay cảm tính.
a.
Trước hết, không phải chỉ có Tổng thống Trump và đảng
Cộng Hòa mới thật sự chống Trung Quốc và có khả năng giúp cho dân tộc VN chống
chế độ độc tài CSVN. Vấn đề không đơn giản như vậy. Dù CH hay DC lên cầm
quyền, đảng nào cũng đặt lợi ích quốc gia lên trên hết. Cả hai đảng đều theo
đuổi một mục tiêu tối hậu nhưng có những cách tiếp cận khác nhau. Chúng ta nên
nhớ là chính sách “Xoay trục sang Á châu” là quyết định chiến lược của Obama và
Hillary (thật ra là do Hillary trình bày trong bài “America’s Pacific Century”
trên tờ Foreign Policy, tháng 12, 2011). Cũng không nên quên là trong phiên họp
của ASEAN Regional Forum ở Hanoi năm 2010, Ngoại trưởng Hillary đã nhấn mạnh
vào quyền lợi cốt lõi của Mỹ ở Biển Đông và sẵn sàng giúp các nước ĐNÁ giải
quyết hòa bình với TQ về tranh chấp chủ quyển biển đảo. Điều đó đã khiến
Ngoại trưởng Trung Quốc tức giận bỏ phòng họp ra ngoài với lời đe dọa các nước
ASEAN “Quý vị nên nhớ rằng Trung Quốc là nước lớn còn quý vị là những nước
nhỏ.” Hillary Clinton cũng là người có sáng kiến thành lập Regional Mekong
Initiative (RMI) nhằm hỗ trợ các nước hạ nguồn sông Mekong đối phó với kế hoạch
hiểm độc của Trung Quốc trong việc kiểm soát và khống chế môi trường sinh sống
của những nước này (đặc biệt là cứu đồng bằng sông Cửu Long ở cuối nguồn) bằng
những con đập thủy điện ở thượng nguồn.
b.
Hiệp ước Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TransPacific
Partnership – TPP) là một thỏa ước thương mại gồm 12 quốc gia thành viên mà Mỹ,
Nhật, Úc, Canada, Singapore là thành phần chủ chốt mất nhiều năm làm việc để
thành lập nhằm ngăn chặn ảnh hưởng của Trung Quốc. TPP đang ở vào thời điểm kết
thúc việc ký kết năm 2017 thì Hoa Kỳ quyết định rút tên ra khỏi khối liên minh
kinh tế, tài chính này. Các nước đều hiểu lý do chính chỉ là vì TT Trump không
muốn tiếp nối bất cứ một công trình quan trọng nào của TT Obama. Sự vắng mặt
của Hoa Kỳ và sự thất bại của TPP là cơ hội cho TQ “bất chiến tự nhiên thành”,
và Bắc Kinh đã mau chóng củng cố Ngân Hàng Đầu tư Hạ tầng Á châu (AIIB) bằng
cách thu hút thêm được các nước thành viên của TPP, đồng thời hoàn tất Sáng
Kiến Một Vành Đai, Một Con Đường (One Belt One Road Initiative) trong khu vực
này. Một hậu quả tiêu cực do quyết định của Trump rút khỏi TPP là các quốc gia
Á châu-Thái Bình Dương càng mất tin tưởng vào sự lãnh đạo và cam kết của Mỹ.
Trump đang xúc tiến dự án thành lập một hình thức thay thế cho TPP nhưng cái
hại cũng đã xảy ra rồi.
Còn mấy điểm quan
trọng khác tôi sẽ phải trình bày đầy đủ hơn vào một dịp khác, như cuộc chiến
thương mại đang diễn ra trong giai đoạn “nắn gân nhau” giữa Mỹ và Trung Quốc,
và cuộc điện đàm giữa Trump và Tâp Cận Bình ngày 1.11 vừa qua (mà Bắc Kinh nói
là do Trump đề nghị) nhằm chuẩn bị cho cuộc gặp tay đôi nhân kỳ họp thượng đỉnh
của G-20 ở Argentina vào cuối tháng 11 này. Không thấy có thông báo gì về nội
dung và kết quả cuộc điện đàm thượng đỉnh này ngoại trừ một mẩu tin Twitter của
ông Trump cho biết là “cuộc đối thoại khá lâu và tích cực” Ông cho biết thêm là
“Các cuộc thảo luận diễn ra tốt đẹp. Chúng tôi đang lên kế hoạch cho nhiều cuộc
gặp tại G-20 ở Argentina” Theo Wall Street Journal, có hai nguồn tin giấu tên
cho rằng chương trình nghị sự giữa ông Trump và ông Tập có thể không đề cập đàm
phán thương mại để tăng khả năng đạt được thỏa thuận song phương về những vấn
đề khác. Tôi cầu mong hai lãnh đạo chính trị kinh doanh này sẽ không thỏa
thuận trao đổi điều gì có hại cho đất nước và dân tộc Việt Nam.
Trở lại cuộc bầu cử
Quốc Hội 6/11, chính quyền Trump đang nắm trọn cả ba ngành hành pháp, lập pháp
và tư pháp. Nền dân chủ Mỹ đang lâm vào tình trạng thiếu “checks and balances”
trong lúc thế giới đang cần có sự quân bình quyền lực, tránh những quyết định
độc đoán của một cá nhân hay một đảng.
Chúc quý độc giả
quyết định sáng suốt trong ngày bỏ phiếu.
3 tháng 10, 2018
Lê Xuân Khoa
Nguyên chủ tịch Trung
Tâm Tác vụ Đông Nam Á (SEARAC)
Nguyên Giáo sư Thỉnh
giảng Trường Cao học Nghiên cứu Quốc tế (SAIS), Đại học Johns Hopkins