TƯƠNG LAI
Tình cờ qua dịch vụ Zalo biết được sinh nhật của ông
bạn luật sư nên có mấy lời mừng: “Chúc anh luôn khoẻ, mọi sự an
lành, tiếp tục góp phần giúp dân, giúp nước, trước mắt là góp tiếng
nói của luật sư cứu mạng Hồ Duy Hải đang là nạn nhân của một thể chế độc tài vô
pháp vô luân ”. Ông bạn luật sư lại trang trọng hồi âm: “Cám
ơn gs viện trưởng “sống... có một tấm lòng để gió cuốn đi. Thời Mạt pháp”.
Thế là ông luật sư làm khó cho tôi rồi đây. Mấy từ “thời
mạt pháp” động đến dự ngôn
của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, mà về lĩnh vực
này thì tôi dốt đặc. Ông bạn tôi lại gắn cái khái niệm đáng sợ này vào với
những suy niệm riêng tư chỉ “để gió cuốn đi
” những “mênh mông thế sự” nhặt nhạnh được
rồi ngẫu nhiên đậu lại đâu đó, bất
định, đến và đi, ai vui thì đến, hững hờ thì đi, chẳng
làm vướng bận bất cứ ai. Vậy thì làm sao hiểu được câu chuyện đượm màu huyền sử
cách nay 2500 năm được ghi chép trong “Phật thuyết pháp diệt tẫn kinh”? Đó
là những lời tiên tri mà người đời
sau nhớ và ghi chép lại nên thật khó để cam đoan là hoàn toàn chuẩn xác. Ấy vậy
mà vẫn không thể không suy ngẫm
về những dự ngôn của Đức Phật : Rằng sau khi Ngài ly thế,
cũng chính là thời kỳ Mạt pháp thì
Phật Pháp mà Ngài truyền sẽ bị phá huỷ, diệt vong.
Lúc ấy, có bao nhiêu điều đã xảy ra? Có bao nhiêu điều
đang xảy ra? Còn bao nhiêu điều sắp xảy ra? Theo sách ấy,
trong thời Mạt pháp, sẽ nảy nòi ra rất nhiều tăng nhân
giả làm thiện, đưa chúng
sinh lầm đường l ạc lối. Thời Mạt pháp cũng sẽ xuất hiện rất nhi ều dị thường
và cũng chính là lúc con người không còn tâm Pháp để câu thúc đạo đức.... “Thuỷ
hạn bất điều, ngũ cốc bất thục, dịch khí lưu hành tử vong giả chúng
” tạm hiểu là khí hậu
dị thường, thiên tai nhân hoạ xảy ra
thường xuyên, hạn hán, ngũ cốc không chín, dịch bệnh chết người....Và rồi, “Ác
nhân chuyển đa như hải trung sa, thiện giả thậm thiểu nhược nhất nhược nhị”
ý nói đạo đức
xã hội trượt dốc, người ác nhiều như cát trong biển, người lương
thiện lại càng hiếm hoi!
Hay là ông bạn luật sư của tôi mượn chuyện nhà Phật để
nói lên nỗi đau đời theo cách tác giả của bài thơ “Các vị La
Hán chùa Tây Phương” mượn chuyện Phật để biểu đạt chuyện đời:
“...ngồi
đây trong lặng yên
Mà
nghe giông bão nổ trăm miền...
Như
từ vực thẳm đời nhân loại.
Bóng
tối đùn ra trận gió đen ...
Mặt
cúi nghiêng, mặt ngoảnh sau
Quay
theo tám hướng hỏi trời sâu
Một
câu hỏi lớn. Không lời đáp
Cho
đến bây giờ mặt vẫn chau”.
Hai câu chuyện Phật cách nhau hơn hai thiên niên kỷ,
thế nhưng “sự khác biệt giữa quá khứ, hiện tại và tương lai
chỉ là một ảo tưởng dai dẳng đến
ngoan cố” mà Einstein đã từng nhắc nhở. Câu hỏi lớn “như
từ vực
thẳm đời nhân loại, bóng tối đùn ra trận gió đen”
ấy vẫn liền mạch với hôm nay và vẫn đang chờ
câu trả lời.
Thì đó, mấy ngày vừa rồi dư luận đang nóng lên xoay
quanh phiên toà Giám đốc thẩm của Hội đ ồng Thẩm phán
TANDTC
do chính ông Chánh án Toà án Nhân dân tối cao [trước đây là Viện trưởng Viện Kiểm
sát Nhân dân tối cao] ngồi ghế Chánh án với 17 vị thẩm phán “chăm phần chăm”
[100%] rất chi là tuyệt đối nhất trí để Hội đồng
Thẩm phán kết luận “Quá trình đi ều
tra, xét xử có thiếu sót nh
ưng việc này không làm thay đổi bản chất vụ án. Do vậy không cần thiết phải hủy
các bản án sơ thẩm, phúc thẩm để điều tra lại theo kháng nghị giám đốc thẩm của
Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao”.
Ngay lập tức, Viện
trưởng Viện KSND tối cao Lê Minh Trí khẳng định các nội dung kháng nghị của
Viện KSND tối cao là đúng thẩm quyền và không sai luật. Ông nói trong quá trình
xem xét vụ việc thì có nhiều chứng cứ chưa rõ, cần phải làm rõ. Căn cứ vào Bộ
luật tố tụng hình sự, khi có dấu hiệu thế thì phải kháng nghị xem xét lại.
...vụ án còn mâu thuẫn cần phải kháng nghị điều tra lại, đảm bảo khách quan,
bảo vệ tính mạng của người dân khi không có chứng cứ trực tiếp. Ông Lê Minh Trí
khẳng định “Chắc chắn viện trưởng kháng nghị không sai luật
và đúng thẩmquyền.
Viện trưởng cũng có báo cáo với các cấp có thẩm quyền để xem xét và đúng pháp
luật”.[Tuổi Trẻ. 18.5.2020]. Xin lưu ý đã
có báo cáo với các cấp có thẩm quyền rồi đấy nha! Mà “cấp
có thẩm quyền” này chắc chắn phải ở cao chót vót khiến vị
Chánh án TANDTC phải dè dặt.
Vậy
mà ngày 20.5.2020 báo Công Lý choang ngay một bài : Vụ
án Hồ Duy
Hải : “Cái nhìn khách quan từ chứng cứ, tài liệu tố
tụng” trong đó
ghi rõ : “kết quả khám
nghiệm hiện trường, tử thi,
kết quả nhận dạng
có đủ cơ sở xác định con dao, cái thớ t là những vật có thật ở hiện trường vụ
án, là hung khí mà Hồ Duy Hải dùng để giết các nạn nhân”.
Chỉ có điều “Công Lý” quên mất một chi tiết : “con
dao và cái thớt đó đã biến mất tăm !?”. Nhà
báo Lưu Trọng Văn đã tường trình rõ chi tiết bị
“Công Lý” bỏ quên đó : “Theo lời khai của bốn người dọn dẹp hiện trường
vụ án (Nguyễn Văn Thu, Võ Văn Hùng, Nguyễn Văn Vàng và Nguyễn Tuấn Ngọc) thì
trong ngày 14 tháng 1 năm 2008, lúc họ dọn dẹp hiện trườ ng đã phát hiện một
con dao mới và sạch nhét sau tấm bảng treo trên tường gần chỗ nằm của hai nạn
nhân Hồng và Vân. Họ đã báo cho công an xã và huyện nhưng được lệnh đốt bỏ. Họ
đã dùng con dao này để cạo vết máu trên nền gạch rồi đốt bỏ nó”.
Ơ hay, tang chứng vật chứng quyết định cho
kết quả điều tra vụ án giết người sao lại có cái
lệnh tai quái này? Mà sao “Công Lý” lại quên không nói nhỉ, hay
sợ nói ra thì công lý bị vấy bẩn mà vì vậy mà đã có lệnh phải “đốt bỏ”?Đừng quên rằng cũng báo Công Lý ngày 12.5.2020 đã có bài c ủa một vị đại tá CA cao giọng cảnh cáo : “ Thực tế, vụ án Hồ Duy Hải và một số vụ án khác đã bị các thế lực cơ hội chính trị lợi dụng và chúng tôi cũng biết rất rõ ai đứng đằng sau những “thông tin bẩn” để lôi kéo người ít hiểu biết về pháp luật và những vấn đề chuyên sâu của vụ án, nhằm tạo “sức ép” lên cơ quan điều tra, cơ quan tố tụng, thậm chí với cả lãnh đạo Đảng và Nhà nước. Trước đây những thành phần này tập trung vào vụ Đồng Tâm, nhưng sau đó, do dịch bệnh COVID-19 nên tạm thời lắng xuống, và giờ chúng lại bám vào vụ án Hồ Duy H ải, coi như một miếng mồi mới, để tiếp tục trào lưu kích động dư luận, xuyên tạc bịa đặt, chống phá Nhà nước...tình trạng “trong nghiêm ngoài phá” như hiện nay chắc chắn đang có sự lợi dụng của các thế lực thù địch bên ngoài. ... Thậm chí, có những ĐBQH không phải chuyên ngành luật, không nắm rõ về hồ sơ vụ án mà vẫn lên tiếng đánh giá, chưa kể những nhận định đưa ra sai hoàn toàn so với thực tế, điều này rất nguy hiểm. Để ngăn chặn tình trạng “nhiễu thông tin’ và “truyền thông bẩn” như hiện nay, các cơ quan tố tụng Trung ương cần báo cáo sự việc với cấp trên mà trực tiếp là đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng và Bộ Chính trị về vụ án và cả vấn đề truyền thông hiện nay.
Thật tội nghiệp cho ngài “Tổng Chủ” long thể chưa được an khang, lại bị lôi vào một vụ án không lấy gì làm lớn tại Bưu cục Cầu Voi
ở một nơi hẻo lánh của tỉnh Long An kéo dài hơn cả thập kỷ, đang biến thành một
vụ án
tầm
quốc gia cuốn theo cả “hệ thống chính trị” được khoác cho tấm áo Nhà nước
Pháp quyền XHCN của dân, do dân vì dân luôn “thượng
tôn pháp luật”!
Nhưng
rồi thượng tôn kiểu gì để rồi chưa bao giờ pháp luật lại bị phê
phán một cách quyết liệt như hiện nay, không chỉ là do các thế lực thù địch, mà
còn là “các thế lực
cơ hội chính trị...
bám vào vụ án Hồ Duy
Hải, coi như m ột miếng mồi m ới, để tiếp tục trào lưu kích động dư luận, xuyên
tạc bịa đ ặt, chống phá Nhà nước, trong đó
có c ả “những ĐBQH không ph ải chuyên ngành luật, không nắm
rõ về hồ sơ vụ án mà vẫn lên tiếng đánh giá, chưa kể nh ững nhận định đưa ra
sai hoàn toàn so với thực tế rất nguy hiểm” như ông
đại tá nọ viết trên tờ Công Lý.
Đấy là ngài đại tá tránh chưa nói đến chính những quan
chức, những chuyên gia cao cấp trong ngành luật pháp đang thẳng thừng bác bỏ
những phán quyết của Hội đồng Thẩm phán của phiên toà Giám đốc thẩm! Họ điểm
mặt chính Chánh án ngồi ghế Chủ toạ Phiên Giám đốc thẩm ấy là vi phạm
Điều 53 Bộ luật
tố tụng hình sự.
Một
vị nguyên Thẩm phán Toà án Nhân dân Tối cao viết rất rành mạch : “ông
Nguyễn Hoà Bình phải từ chối tham gia
xét xử Giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải vì ông Bình đã ký quyết định không kháng
nghị vụ án này với tư cách là Vi ện trưởng VKS NDTC. Sở dĩ luật quy định như
vậy để bảo đảm tính vô tư, khách quan, tránh áp đặt ý muốn chủ
quan của người ngồi xét xử vụ án .
Trường hợp này chắc chắn không là “trong nghiêm
ngoài phá” mà vị đại tá CA nọ lên án trên tờ Công Lý. Mà
đích thực là ở “trong” đấy chứ. Mà đâu chỉ có vị nguyên Thẩm phán
Toà án Tối cao này, còn khá nhiều những vị đích thực là ở “trong” như một
vị luật sư từng
là Phó giám đốc Công
An - Thủ trưởng cơ quan điều tra Công an TP.HCM đã thẳng thừng trả l ời báo Phụ
Nữ ngày 13.5.2020 :“Vụ án gì mà bày ra bao nhiêu thứ
sai sót, xã hội thấy những sai sót này là không thể chấp
nhận được, nhưng ông Hội đồng Thẩm phán TAND t ối
cao th ản nhiên nói “sai sót này không thay đổi bản chất vụ án”. Quyết định
giám đốc thẩm của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao vừa rồi có những chi tiết và
lập luận không đủ sức thuyết phục”.
Ông luật sư này còn
nói rõ : “chúng ta lại công khai một nền tư pháp lỏng lẻo,
thiếu thuyết phục, thậm chí làm mất lòng tin nơi nhân dân…”!
“Nền tư pháp
lỏng lẻo” ấy đư
ợc nguyên Thẩm phán Toà
án Nhân dân Tối cao chỉ ra trong lập luận của Chủ toạ Phiên toà Giám đốc thẩm
về “hiệu lực pháp lu ật” để bác bỏ kháng nghị của
Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao cứ tiếp tục tiến hành phiên toà là không
đúng! Không đúng,vì theo ông : “Không có quy định
nào về vấn đề này trong Bộ Luật Tố tụng Hình sự cả ”. Vì
vậy “Thông thường khi xét xử phúc thẩm hoặc giám đốc thẩm HĐXX phải xem
xét ngay đến cơ sở của trình tự tố tụng này là Kháng cáo, kháng nghị. Một kháng
cáo hoặc kháng nghị đã không hợp pháp thì không có phiên toà ”.
Ông còn nói rõ : “trong
vụ án này, việc điều tra đã có quá
nhiều vi phạm nghiêm trọng trình tự thủ tục t ố tụng hình sự từ
khám nghiệm hiện tr ường, thu giữ vật chứng, dấu vết, nhận dạng vật chứng, mua
cái không phải là vật chứng để cố tình hợp pháp hoá vật chứng… Khi mà các cái
gọi là chứng cứ được thu thập trái pháp luật, không đúng quy đị nh của pháp
luật và lại được sử dụng như là chứng cứ buộc tội thì không ổn vì đó không phải
là chứng cứ. Vì thế nó không có sức thuyết phục, không đ ủ để chứng minh tội
phạm và đương nhiên nó làm ảnh hưởng hoặc thay đổi nội dung, bản chất của vụ
án.
Sẽ là một tiền lệ và
nguy hiểm hơn là án lệ cho các vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng hình sự nói
riêng và pháp luật tố tụng nói chung”.
Vậy là, từ quá trình
điều tra, thu thập chứng cứ cho đến phiên toà Giám đốc thẩm của Hội đồng Thẩm
phán TANDTC, ông chủ toạ và các vị thẩm phán đều có vấn đề - nói theo ngôn từ
dân dã - thì đã bị “lên thớ t”! Mà
việc bị “lên thớt” này lại
không dễ phi tang như cái
thớt và con dao của hung thủ dùng để giết người
vừa được nhà báo miêu tả. Và không chỉ nhà báo, Bản báo cáo của
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Qu ốc hội trực tiếp giám sát, kiểm tra và báo cáo
Quốc hội ngày15.2.2015 đã tường trình rất rõ ràng : “ Cái thớt gỗ được
cho là hung khí gây án được công an sai ngườ i ra
chợ mua về; biến thành tang vật gây án. Con dao được cho là hung khí giết người
được dân phòng lượm khi thu dẹp hiện trường nhưng công an không thu giữ mà đem
đốt đi. Sau đó, con dao tang vật được “tưởng tượng” và vẽ lên trên giấy!
Không hiểu bà Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Tư
pháp của Quốc hôi (nay là Chủ Nhiệm) có bị ông đại tá CA trên báo “Công Lý” xếp
vào loại gây “nhiễu thông tin’ và “truyền thông bẩn”
cần phải ngăn chặn và cần phải báo cáo sự việc với cấp trên mà trực tiếp là
Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng và Bộ Chính trị không nhỉ?
Thế rồi, cứ như cố
tình phơi ra “công khai một nền tư pháp
lỏng lẻo” đến tệ hại ấy, một tình tiết vừa
được tung ra “ tên tuổi, địa
chỉ cư trú
củ a cá nhân trong m ột
vụ án phức tạp, kéo dài
hơn 12 năm lại bất ngờ thay đ ổi : sau hơn 12 năm, từ "Nguyễn Văn
Nghị" lại thành "Nguyễn Hữu Nghị"?
.... “Sau khi Dân Việt thông tin việc
không thể tìm ra tung tích
Nguyễn
Văn Nghị (Cai Lậy, Tiền Giang),
người từng được cho là "nghi can" trong vụ án Hồ Duy Hải thì ngay sau
đó, Công an tỉ nh Long An lại khẳng định: Không có Nguyễn Văn Nghị mà chỉ có
Nguyễn Hữu Nghị ở Long An (?). [Dân Việt ngày
17.5.2020]
Đến lúc này, dư luận
mới đặt câu hỏi: V ậy trong hơn 12 năm qua, hầu hết cơ quan luật pháp và công
luận chỉ gọi tên Nguyễn Văn Nghị trong hàng trăm hồ sơ, tài liệu và cả trong
các đơn từ, bài báo liên quan tớ i vụ án, nhưng Công an tỉnh Long An không có ý
kiến gì. Mãi đến bây giờ, Công an Long An mới lên tiếng phủ nhận sự tồn tại của
người có tên Nguyễn Văn Nghị (ở Tiền Giang) liên quan tới vụ án, thay vào đó là
người có tên Nguyễn Hữu Nghị (ở Long An).
Vậy suốt 12 năm qua, Nguyễn Văn Nghị bị nêu tên và có lúc trở thành "nghi can số 1" của vụ kỳ án Hồ Duy Hải thực chất là ai?... Nếu lời khẳng định của lãnh đạo Công an tỉnh Long An là chính xác, thì hơn 12 năm qua, không chỉ dư luận, báo chí, cơ quan luật pháp..., cho đến Viện KSND tối cao và cả Hội đồng thẩm phán – gồm 17 thành viên của Tòa án nhân dân tối cao – đã bị nhầm l ẫn khi nhất nhất tin rằng chỉ có nhân chứng Nguyễn Văn Nghị trong hồ sơ vụ án Hồ Duy Hải. Và nếu đúng vậy, tại sao trong suốt 12 năm qua, hoặc ít nhất là từ năm 2016 (thời điểm Công an Long An có văn bản chính thức trả lời bà Loan khi phủ nhận không có cái tên Nguyễn Văn Nghị trong vụ án của con bà), Công an tỉnh Long An không lên tiếng hoặc yêu cầu các cơ quan tố tụng các cấp đính chính lại "sai sót" này trong các văn bản, hồ sơ, giấy t ờ của vụ án? Để rồi, cái tên Nguyễn Văn Nghị cứ thế được lặp đi lặp lại qua các cấp tòa và tới tận phiên Giám đốc thẩm, như một tình tiết quan trọng trong vụ án, một cách rất hiển nhiên?
Đúng là “Một câu hỏi lớn. Không lời đáp”.
Nhưng công chúng không chỉ “Cho đến
bây giờ mặt vẫn chau”
mà ầm ầm phẫn nộ! Chỉ cần điểm
qua những bài viết trên báo “lề phải” vốn phải đưa
tin và bình luận theo cái gậy chỉ huy từ bên trên, nay bỗng phá khung, vượt
rào! Hãy nhìn lướt qua một vài tờ báo ra ngày 18.5.2020 để thấy một
chỉ báo về tính đột biến này
:
•
“Dân trí”: Thường vụ Quốc hội giao cơ
quan chuyên môn xem xét vụ án Hồ Duy Hải (trước VietnamNet 6 phút) – “VietnamNet
”: Thường vụ Quốc hội giao cơ quan chuyên môn xem xét vụ Hồ Duy Hải - “VOV
” đưa sau VietnamNet 1 phút: “Thường vụ Quốc hội giao cơ quan chuyên môn
nghiên cứu vụ Hồ Duy Hải“ - Pháp luật HCM sau VOV 1 phút : UBTVQH
đang nghiên cứu, xem xét vụ án Hồ Duy Hải - Tiền phong sau PLHCM
10 phút: Uỷ ban Thường vụ QH đang giao cơ quan chuyên môn xem xét vụ Hồ Duy Hải
- Dân Việt trước Tuổi trẻ: Vụ Hồ Duy Hải: Tổng Thư ký Quốc hội
Nguyễn Hạnh Phúc lên tiếng - Tuổi trẻ sau Tiền phong 5 phút: Cơ
quan của Quốc hội đang xem xét vụ Hồ Duy Hải...!
Thế là, Quốc hội
cũng phải vào cuộc vì “Đây là một trong những vụ án đặc
biệt nghiêm trọng, kéo dài nhiều
năm nên trong nhiệm kỳ trước, Quốc hội đã thành lập đoàn giám sát của Quốc hội
để giám sát, xem xét, tránh trường hợp án oan sai. Từ đó khởi động quá trình
xem xét lại vụ án, cho đến khi có phiên tòa giám đốc thẩm vừa qua”
và nay “để xem xét thật toàn diện vụ án này, UB Thường vụ Quốc hội đang
giao cho các cơ quan chuyên môn nghiên cứu, đề xuất hướng xem xét, xử lý”. Với
“một loạt sai phạm hết sức nghiêm trọng, ngớ ngẩn
và đầy chứng
cứ ngụy tạo của cơ quan công an, Tòa án Việt Nam đã 4 lần một mực quyết định
tước đoạt mạng sống của một con người vẫn còn rất trẻ”
như báo cáo Ủy ban Tư pháp Quốc hội
trực tiếp giám sát, kiểm tra và báo cáo Quốc hội ngày15.2.2015 đã
chỉ ra thì “hướng xem xét, xử lý” là
cực kỳ quan trọng. Hướng nào đây? Lại “một câu hỏi lớn” đang chờ lời đáp
Xem ra đây cũng lại là một chỉ báo
sống động về tác động và tính lan toả ngày càng rộng rãi,
ngày càng trực tiếp của công luận xã hội, một biểu hiện có thể định tính và
định lượng về vai trò ngày càng tăng của các hoạt động mang tính ôn hoà, bất
bạo động của xã hội dân sự. Sự chuyển
động khá ngoạn mục của những tờ báo “lề phải”,
gọi đúng tên là báo “chính thống”, chịu sự lãnh đạo tr ực tiếp và nghiệt ngã
của bộ máy chuyên chính, cho thấy sức nén xuống càng chặt thì sức bật dậy càng
mạnh. Để nồi hơi không bị vỡ, phải tìm cách tháo một vài cái van. Và rồi cuộc sống sẽ tự
mở lấy đường thoát cho nó không tuỳ thuộc vào sự ngoan cố với những toan tính
và thủ đoạn vừa trắng trợn vừa tinh vi nhằm duy trì hiện trạng trong cơn bấn
loạn.
Sự chuyển động ngoạn mục của nhiều tờ bào vừa dẫn ra
phải chăng là động tác tháo van ấy? Dù sao thì cũng do đó mà dòng chảy cuộc
sống đang ách tắc tạo nên sự tù đọng và hôi hám vì bị
ô nhi ễm quá nặng nề cũng được khơi thông đôi chút. Đương nhiên, cái lực chìm
sâu dưới dòng chảy đã và đang tác động trực tiếp hoặc gián tiếp, nhất thời hoặc
dai dẳng, thúc đẩy sự chuyển biến của những tờ báo “lề phải” này, lại là sức
nặng của công luận xã hội dồn lên ngòi bút của nhà báo, cộng thêm vào đó - nói
theo ngôn ngữ dân dã - là họ “đã đánh hơi” thấy một cái gì đó để dám giữ thẳng
ngọn bút mà không sợ vỡ niêu cơm. Đặc biệt là “niêu cơm” đáng nể của các Tổng
Biên tập.
Cho dù vậy thì xem ra có cho ăn gan hùm họ cũng chưa
dám nhúng ngòi bút vào nghiên mực của sự thật thấm đầy máu và nước mắt để vi ết
đúng những nỗi đau mà người dân đang ngày ngày gánh chịu khi cuộc sống đang bị luật
rừng khống chế. Mà vì thế, tuyệt đối không có dòng nào động chạm đến
ông Chánh án Toà án Nhân Dân T ối cao vừa ngồi ghế Chủ toạ Phiên toà Giám Đốc
Thẩm vụ án Hồ Duy Hải như kiểu báo mạng đưa tin : Điểm mặt hàng loạt căn
nhà mặt tiền, biệt thự, căn hộ cao cấp tại Hà Nội ... Khối
tài sản của ông “bao công” lên đến hàng ngàn tỷ, nhà cửa quá
nhiều, ông Nguyễn Phú Trọng có biết không? Ông có muốn người dân chỉ cho ông
biết không khi mà ông vừa khẳng định : “Nhân
sự khoá XIII không để lọt
người giàu nhanh, nhiều
đất không rõ nguồn gốc”.
Vậy là, nếu
là người thật lòng muốn “làm nghiêm từ trên
xuống dưới để giữ vững
kỷ cương, kỷ luật của
Đảng, để lấy l ại và củng cố niềm tin và tình thương yêu, quý trọng của nhân
dân” thì phải loại bỏ ngay những người
đã gây tai tiếng bằng việc dùng chính công cụ của pháp
luật để làm sụp đổ niềm tin của dân mà ông muốn củng cố. Nếu không làm
được như thế mà chỉ muốn dùng pháp luật như một công cụ bạo lực thể củng
cố cái ghế quyền lực của ông và phe nhóm
của ông thì càng đẩy cái thể chế toàn trị phản dân chủ sớm sụp đổ. Sụp
đổ vì niềm tin của dân đã sụp đổ như
chính ông đã nhiều lần nhắc lại câu nói quen thuộc : “mất
dân là mất tất cả”! Cái gọi là “Phiên
toà Giám đốc thẩm của Hội đồng
Thẩm phán Toà án Nhân dân Tối cao đã
cho thấy cái thể chế này với cái hệ
thống lập pháp, tư pháp và hành pháp này đã và đang bục vỡ thảm hại đến cỡ nào.
Sự phẫn nộ dâng trào khi “mạng người mong
manh. Công lý xa vời. Đau
cho thân phận con
người. Đau cho một xã hội thiếu vắng công lý. Khi nguyên tắc trọng chứng hơn
trọng cung bị gạt bỏ, nguyên tắc suy đoán vô tội bị bướ c qua, thì có thể sẽ
còn nhiều ngườ i mẹ khác phải khóc, sẽ còn nhiều em gái khác phải kêu gào thảm
thiết như hôm nay. Tương lai nào cho một đất nước mà ở đó công lý đã mù loà” như
nữ phóng viên BH đã viết trên face book của
mình được nhiều người nhắc lại.
Công luận phẫn nộ
không chỉ trong nước mà cả ở nước ngoài, quả là “giông
bão nổ trăm miền”!
Ngày 14.5.2020, đúng 1 tuần sau Phiên toà Giám đốc
thẩm, một Kiến Nghị đòi công lý cho tử tù Hồ Duy Hải do những trí
thức, nhân sĩ Việt Nam sống ở nước
ngoài khởi xướng được sự hưởng ứng của trí thức,
nhân sĩ và nhiều người thuộc các tầng lớp nhân dân trong nước ký tên đã được
gửi đến Chủ t ịch
nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, Chủ tịch
Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội,
Các Đại biểu Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam, Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc,
Quyền Tổng thư ký Ân xá Quốc tế, Tổng thư ký Tổ chức Thế gi ới Chống Tra tấn,
Chủ tịch Tổ chức Công giáo Chống tra tấn Pháp, Giám đốc điều hành Tổ chức Theo
dõi Nhân quyền, Đại sứ Liên minh Châu Âu tại Vi ệt Nam, Trưởng ban Nhân quyền,
Văn phòng Liên minh Châu Âu tại Việt Nam và Các ngàì Đại sứ của các nước tại Hà
Nội. Vào cuối ngày 14.5.2020 đã có 1435 chữ ký. Đến thời điểm tôi đang viết bài
này là......
Kể từ lúc khai mở cho
đến lúc kết thúc Phiên toà Giám Đốc Thẩm vụ án Hồ Duy Hải cho đến nay, “giông
bão” của lòng dân vẫn đang gào thét thì dù ai đó có giả ngây giả điếc
vì màn kịch được dàn dựng với kịch bản quá thô thiễn và đạo diễn lại quá bấn
loạn đang đâm lao phải theo lao, cũng đành ngậm bồ hòn làm ngọt để mà cứu vãn
tình thế, xoa dịu lòng dân! Liệu có phải vì thế mà cử tri được nghe một lời nói
chân thành của ông nghị L.Th.V : “việc thực hiện ngay một
cuộc giám sát tối cao của Quốc hội đối với hoạt động xét xử
trong vụ án này là rất cần thiết. Tôi nguyện sẽ hết sức mình để thúc đẩy công
việc ấy”! Mong sao tâm nguyện ấy không chỉ của
riêng một đại biểu Quốc hội đang có mặt trong Hội trường của Kỳ
họp có quá nhiều vấn đề quốc gia đại sự
khiến cho không ít người phải “Mặt cúi nghiêng, mặt
ngoảnh sau. Quay theo tám
hướng hỏi trời sâu”. Ai đó sẽ bảo
người viết lếu láo này rằng : “Họ không hỏi trời
đâu, đang ngồi trong Hội trường trang trọng và hoành
tráng này, với sứ mệnh và lợi ích rất trần thế của mình, họ phải hỏi ngài “Tổng
Chủ” chứ!”. Cũng có lý.
Nhưng
sao tôi vẫn chưa dứt ra được câu chuyện các vị La hán chùa Tây Phương của Huy
Cận với nỗi ám ảnh có sức lay động tâm tư không chỉ của riêng tôi mà chắc của
nhiều người khác nữa, trong đó e cũng có một số các vị đang ngồi trong hội
trường Quốc hội để rồi lẩn thẩn mà tưởng tượng ra rằng các vị “ ngồi
đây trong lặng yên. Mà nghe giông bão nổ trăm miền”
! Thế rồi từ câu chuyện đời sống
chính trị đang nóng bỏng để trở lại với câu chuyện
Phật
với một niềm day dứt “Thật chăng chuyện Phật kể cho
nhau? Hay bấy nhiêu hồn trong gió
bão. Bấy nhiêu tâm sự, bấy nhiêu đời” mà Huy Cận từng
đặt ra trong bài thơ kia.
Vậy
là lại phải trở về với dự ngôn của Đức Phật về thời “Mạt Pháp” khi mà “đạo đức
xã hội trượt dốc, người ác nhiều
như cát trong biển, người lương thiện lại ít nh ư lá mùa thu”.
Câu chuyện đời số ng của chúng sinh bằng xương bằng thịt: “mạng
người mong manh. Đau cho thân phận con
người. Đau cho một xã hội thiếu vắng công lý. Tương lai nào cho một đất nướ c
mà ở đó công lý đã mù loà” liệu có chút vang
bóng nào khi soi lại dự ngôn của Đức Phật về “thời
mạt pháp” kia không? Bỗng nhớ đến lời của một nhà sư Đài Loan mà tôi sẽ
kể vài dòng kết thúc bài mênh mông thế sự
này.
Hoà thượng Quảng Khâm viết : “Phật pháp không có
mạt pháp mà “người” thì có mạt pháp. Người không biết kính Phật
trọng pháp. Người già đặt Phật pháp tại chỗ mạt nhất trong các sinh hoạt : đặt
sau tiền tài, sắc đẹp, danh tiếng, ăn uống, ngủ nghê, đặt sau trà dư tửu hậu,
đặt sau”nhân tình thù tạc”. Người đem tính trọng yếu của việchọc
Phật đ ặt vào chỗ tối mạt là người của thời đại mạt pháp. Người kính trọng
Phật, trọng pháp thì mãi mãi là người của thời đại pháp”.
Quảng Khâm là vị hoà thượng được người dân Đài
Loan sùng kính vì cuộc đời và con đường tu tập kỳ diệu của ngài. Hoà thượng
viên tịch ngày 13.2.1986 tại Diệu Thông Tự ở Cao
Hùng, một tỉnh phía nam, thành phố lớn thứ hai của Đài Loan.
Từ câu chuyện Phật mà đến với ít nhiều vang bóng của
“thời mạt pháp” hiển hiện ngay trước mắt chúng ta để khơi dòng cho mạch suy tư
về thời cuộc với dồn dập những sự kiện. Điều cần nói là chỉ có thể hiểu sâu sắc
những sự kiện ấy khi đặt chúng trong bối cảnh của thảm hoạ toàn cầu với đại
dịch Covid 19 đến từ Vũ Hán làm “loài người rúng động, xã
hội suy sụp vì một thứ xoàng xĩnh nhỏ nhoi... đúng như
nhà văn châu Phi Moustapha Dahleb viết. Thâm trầm và dữ dội
hơn, nhà văn chưa được nhiều người biết đến ấy, còn quyết đoán rằng : “Chỉ
cần vài ngày để nhân loại ý
thức được rằng mình chỉ là làn hơi và hạt bụi”. Ý tưởng
đậm chất triết lý ấy cứ như liền mạch
với dự ngôn của Đức Phật “các hành là vô thường”, với câu nói nhẹ
nhàng thấm đẫm chiều sâu tri ết lý “vô lai vô khứ, một hữ u
sự” của Hoà thượng Quảng Khâm... Sự liền mạch đó dẫn ta trở lại với
luận điểm Einstein “sự khác
biệt giữa quá khứ, hiện tại và tương lai chỉ là
một ảo tưởng
dai dẳng đến ngoan cố”!
Cho nên, việc ngộ
ra được thân phận con người “chỉ là làn hơi, hạt bụi”
mà nhà văn xứ Chad ở Châu Phi nói đến nhân cơn đại dịch thế kỷ 21 này thì dường
như cũng là vang bóng của hình ảnh “con người chỉ là cây
sậy yếu ớt” mà Pascal đã nói từ thế kỷ 17. Là nhà toán
học và nhà triết học và cũng là người chế tạo chiếc máy tính đầu tiên, khi trả
lời câu hỏi của người bạn “Con người
chỉ là một cây sậy yếu ớt trước tạo hóa vô biên. Làm sao anh có thể đương đầu
nổi với giông tố cuộc đờ i", thiên tài
trẻ tuổi ấy đã tự tin
mà răng: "Đúng, con người chỉ là một cây sậy mềm yếu, nhưng là một
cây sậy biết tư duy”.
Nếu hoà thượng Quảng Ngâm mỉ m cười “chẳng đến
chẳng đi, ch ẳng việc gì” rồi nhẹ bước vào cõi hư
vô thì Pascal quan niệm “con
ngườ i chỉ là
hạt bụi, óc tưởng tượng không
quan niệm nổi cái vô cực lớn đến thế nào, cũng như đối với cái cực nhỏ như
nguyên tử? Không ai có khả năng nhìn thấy cái vô cực là nơi mình sẽ chìm vào” trong
luận điểm “Hai Vô Cực” [Les deux infinis] của ông khiến ta nhớ
đến tương đ ối luận của Trang Tử. Với Pascal con người không
là thiên thần cũng chẳng là ác quỷ, nhưng điều bất hạnh
là họ đóng vai thiên thần mà hành động như ác quỷ! Luận
điểm của ông gợi cảm hứng sáng tạo cho trường phái văn học hiện sinh viết về con
người chống lại số phận.*
Nghiệt ngã thay khi phải chứng kiến những gì viết trên
trang giấy kia đang phô diễn giữa cuộc đ ời này. Nhan nhản những kẻ khoác mặt
nạ “thiên thần” để hành động như “ác quỷ” mà những
sự kiện, hiện
tượng
vừa trình bày ở trên là những minh hoạ sống động. Vậy thì băn khoăn làm gì cho
mệt với câu hỏi có hay không “Thời Mạt Pháp”! Thì chẳng Phiên toà
Phúc thẩm vụ án Hố Duy Hải đã là một bi kịch về đau
cho thân phận con người, đau
cho một xã hội thiếu vắng công lý”, đầy
rẫy những “ác qu ỷ”
mang mặt nạ “thiên thần” đó sao? Khi “công lý đã mù loà
” thì đúng như dự ngôn của Đức Phật “con người không còn
tâm Pháp để câu
thúc đạo đức”.
Chỉ có điều “Lịch sử luôn
tự l ặp
lại: ban đầu là bi kịch, sau
là hài kịch ”. Marx đã
thật sâu sắc khi đưa ra sự đúc kết
giàu tính triết lý tiến trình hưng thịnh và suy tàn của những triều đại trong lịch sử nhân loại. Cần phải có “hài kịch” để
con người vui vẻ từ bỏ cái hiện tồn đang thối rửa mà hăng hái bước vào xã hội
mới đang hình thành. Phải chăng chúng ta đang chứng kiến một vở hài kịch vừa
được công diễn tuy có hơi vụng về và lúng túng. Liệu rồi công chúng còn được
thấy những gì khi màn hài kịch hạ xuống đây. Có lẽ phài “xin chờ, hồi sau
sẽ rõ”!
Ngày 25.5.2020
____________
*Tham khảo từ tác
phẩm của học giả Hữu Ngọc, người bạn vong niên mà tôi rất kính trọng, đặc biệt
là mấy buổi được trò chuyện với ông trong dịp cùng ông tham dự cuộc trao đổi
văn hoá tại Thuỵ Điển theo lời mời của SAREC [Cục Hợp tác nghiên
cứu với các nước đang phát triển]và
may mắn cùng ngụ tại nhà ông bà giáo sư Rita Liljestrom theo nhã ý của bà Rita,
người cùng tôi viết một cuốn sách nghiên cứu về gia đình Việt Nam.
Chú
thích ảnh từ trên xuống
1.Đức
Phật Thích Ca Mâu Ni
2.Đường
lên chùa Tây Phương
3.
Phiên toà Giám đốc thẩm
4.
Viện trưởng VKSNDTC Lê Minh Trí
5.
Bưu cục Cầu Voi vẫn bỏ hoang tàn suốt 13 năm qua
6.
Luật sư Trần Văn Tạo, nguyên Phó Giám đôc, Thủ trưởng
cơ quan điều tra CATPHCM
7.
Tử tù Hồ Duy Hải
8.
Ba trong các bức tượng gỗ các vị La Hán ở Chùa Tây Phương,Thạch
Thất, Hà Nội
9.
Hoà thượng Quảng Khâm
10.
Tượng Pascal