Nguyên tựa: Why China Isn't Mourning the Collapse of the Trump-Kim Summit
Nguồn: THE DIPLOMAT số ra ngày March, 01, 2019
Tác
giả bài báo: Shannon Tiezzi
Người dịch: Lam Du |
Bắc
Kinh vẫn lạc quan thậm chí ngay cả sau khi cuộc gặp thượng đỉnh Hà Nội kết thúc
sớm, và có những lý do chính đáng.
Cuộc
gặp thứ hai được chờ đợi nhiều giữa Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và nhà lãnh
đạo Bắc Hàn Kim Jong Un tại Hà Nội, Việt Nam đã kết thúc đột ngột vào hôm thứ
Năm. Trump và Kim không những không ký được bất kỳ một thỏa thuận chung nào, như
đã diễn ra với tuyên bố chung được đưa ra sau cuộc họp tại Singapore, mà thậm
chí cả hai còn cắt ngắn các cuộc thương thuyết, hủy ngang bữa ăn trưa theo kế
hoạch. Trump cuối cùng đã rời Hà Nội trước thời hạn (Kim vẫn còn ở lại trong
chuyến thăm Việt Nam cho đến thứ Bảy).
Sự
cố hội nghị thượng đỉnh là một đòn mạnh giáng vào các nỗ lực ngoại giao của Hoa
Kỳ-Bắc Hàn và đối với nhiều quốc gia có những kỳ vọng riêng của họ trong quá
trình đó - bao gồm cả Trung Quốc. Bắc Kinh, với tư cách là người chống lưng
chính của Bình Nhưỡng (Pyongyang’s main backer) và là đồng minh quân sự duy
nhất, được hưởng lợi khi thấy người hàng xóm của mình thoát khỏi địa vị bần
cùng toàn cầu (escape from global pariah status) và trở thành một quốc gia bình
thường hơn.
Thậm
chí hơn thế, Trung Quốc còn rất quan tâm đến việc đảm bảo chiến tranh sẽ không
bao giờ nổ ra nữa trên Bán đảo Triều Tiên, ngay trước thềm nhà (của TQ). Trong
Chiến tranh Triều Tiên 1950-53, Trung Quốc cảm thấy bị đe dọa dữ dội bởi thế
tiến quân của các lực lượng quốc tế do Hoa Kỳ lãnh đạo và họ đã phải điều động quân
binh để hỗ trợ cho chính quyền Bắc Hàn. Vào thời điểm hiệp định đình chiến được
ký kết, Trung Quốc đã mất khoảng 149.000 quân lính (ước tính của Trung Quốc) và
400.000 (ước tính của phương Tây).
Do
đó, Bắc Kinh khuyến khích quá trình ngoại giao giữa Hoa Kỳ và Bắc Hàn - và như
một sự khích lệ bổ sung, cơn lốc ngoại giao năm 2018 đã tạo động lực cho việc nắn
sửa lại mối quan hệ Trung Quốc - Bắc Hàn. Kim Jong Un đã có chuyến thăm chính
thức đầu tiên tới Trung Quốc vào tháng 3 năm 2018, một tháng trước hội nghị
thượng đỉnh liên Triều đầu tiên giữa Kim và Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in. Giờ
đây, Kim đã đến thăm Trung Quốc tổng cộng bốn lần - không kể hành trình Kim thực
hiện trong tuần này bằng tàu hỏa từ Bắc Hàn đến Việt Nam, phần lớn là chạy trên
lãnh thổ Trung Quốc.
Trong
nhiều thập kỷ, Trung Quốc đã liên tục kêu gọi Hoa Kỳ và Bắc Hàn (chính thức
được gọi là Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên, hay DPRK) giải quyết các vấn
đề của họ thông qua đối thoại. Hy vọng đã được nâng lên – và cao hơn bao giờ
hết - bởi sự tan băng gần đây trên Bán đảo Triều Tiên. Khi những hy vọng đó đã
đổ vỡ, tất cả lại trở lại mặt đất với một hội nghị thượng đỉnh đáng thất vọng,
Trung Quốc đã phản ứng thế nào?
Tại
thời điểm này, Bắc Kinh vẫn lạc quan, bất chấp sự thất vọng ở Hà Nội. Sau nhiều
những câu hỏi xoay quanh hội nghị thượng đỉnh Trump-Kim, người phát ngôn Bộ
Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng đã lưu ý các phóng viên, những người mà đã chỉ
trích kết quả cuộc gặp là quá tiêu cực như thế này:
Mới
đây, một số người trong số các quý vị có nói rằng các cuộc đàm phán của
DPRK-Hoa Kỳ đã thất bại, vì họ không nhận được thỏa thuận nào hoặc đã miêu tả,
khắc họa điều đó như là một thất bại. Chúng tôi đang theo dõi xem tình hình sẽ
phát triển như thế nào, nhưng chúng tôi vẫn hy vọng rằng quý vị có thể lắng
nghe những gì mà Hoa Kỳ và DPRK, sắp tới đây, sẽ nói về việc họ nhìn nhận cuộc gặp
thượng đỉnh này như thế nào.
Lục
Khảng có thể đã có một sự hiểu biết sâu nào đó về những gì sẽ diễn ra tiếp theo
sau cuộc họp báo của chính quyền Mỹ tại Hà Nội. Trump đã định loại hội nghị
thượng đỉnh này (categorized the summit) là “một thời điểm rất hiệu quả”, và
thêm rằng mối quan hệ của ông ta với Kim “là rất mạnh mẽ”.
Theo
ông Trump, ngay cả việc kết thúc sớm của hội nghị thượng đỉnh cũng “đã là rất
tốt, rất thân thiện. Đây không phải là sự bỏ đi rồi mất hút, mà nó giống như
bạn đứng dậy và bước ra ngoài chốc lát. Không, điều này rất thân thiện. Chúng
tôi đã bắt tay nhau”.
Đánh
giá của Trump được Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo lặp lại trong cùng một cuộc
họp báo. “Chúng tôi đã thực sự tiến bộ. Và thực sự chúng tôi đã tiến bộ hơn nữa
khi hai nhà lãnh đạo gặp nhau trong 24, 36 giờ qua”, ông Pomp Pompeo nói. “Thật
không may, chúng tôi đã không đi hết đoạn đường”.
Ông
nói thêm, tuy nhiên, cuộc đối thoại đó dự kiến sẽ vẫn tiếp tục. “(Chúng tôi) ra
về với một thỏa thuận rằng chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc về một vấn đề vốn dĩ cực
kỳ là khó khăn. Cả hai bên đều quyết tâm đạt được nó, và mọi người đã ra về với
một tinh thần như thế”.
Đó
sẽ là một tin tốt lành đối với Bắc Kinh, khi Lục Khảng nói với các phóng viên
rằng tiến bộ trong năm qua là “một thắng lợi nhọc nhằn và cần được trân trọng”.
“Tôi
cũng hy vọng rằng quý vị có thể nhận ra rằng vấn đề hạt nhân trên Bán đảo Triều
Tiên đã tồn tại trong nhiều năm và không thể giải quyết qua một đêm mà không
cần nỗ lực”, một lần nữa, Lục Kháng hạ thấp tầm quan trọng của sự bế tắc tại
cuộc gặp đặc biệt này.
“Chúng tôi hy vọng rằng CHDCND Triều Tiên và
Hoa Kỳ sẽ tiếp tục đối thoại, thể hiện sự chân thành, tôn trọng và đáp ứng
những mối quan tâm chính đáng của nhau, cùng nhau thúc đẩy phi hạt nhân hóa và
hình thành một cơ chế hòa bình trên Bán đảo Triều Tiên”, Lục Khảng nói.
Lục
Khảng phỏng đoán rằng “hai bên có thể tiếp tục cuộc hội đàm của họ ở cấp độ làm
việc và chúng tôi hy vọng rằng họ sẽ duy trì một cuộc đối thoại như vậy”. Quả thật,
ông Pompeo nói rằng ông “hy vọng rằng các đội thương thuyết sẽ quay lại với
nhau trong những ngày và tuần sắp tới, và tiếp tục giải quyết một vấn đề vốn dĩ
rất phức tạp”.
Ông
Trump thậm chí còn đi xa hơn trong sự lạc quan của mình, nói rằng, vẫn như
trước đây, ông vẫn tin rằng “rốt cuộc, chúng tôi vẫn sẽ là bạn bè rất tốt của Chủ
tịch Kim và với Bắc Triều Tiên”.
Về
vai trò của Trung Quốc trong những ngày tới, Lục Khảng nói rằng Bắc Kinh sẽ
tiếp tục những gì mà họ đã làm “Trên thực tế, ngay từ khi bắt đầu vấn đề hạt
nhân trên bán đảo Triều Tiên, ngay cả trong thời điểm khó khăn nhất, Trung Quốc
đã nỗ lực hết sức khuyến khích CHDCND Triều Tiên và Hoa Kỳ giải quyết vấn đề
thông qua con đường duy nhất có thể là đối thoại và đàm phán và duy trì một nền
hòa bình và ổn định trên Bán đảo này”.
Thật
kỳ lạ, những gì xảy ra tại hội nghị thượng đỉnh Hà Nội, trên thực tế, có thể là
kịch bản tốt nhất đối với Trung Quốc. Một giải pháp thực sự, lâu dài về vấn đề
hạt nhân của Triều Tiên sẽ làm giảm bớt sự phụ thuộc của cả Bình Nhưỡng vào Bắc
Kinh lẫn tầm quan trọng chiến lược của Trung Quốc đối với Hoa Kỳ. Nhưng một
cuộc chiến sẽ còn tàn khốc hơn. Từ quan điểm của Trung Quốc, kết quả lý tưởng
có thể là những gì chúng ta đang có hiện giờ, với việc cả hai bên đều cam kết
nói chuyện, nhưng có ít dấu hiệu cho thấy có một giải pháp cơ bản đang diễn ra.
Một tình huống mà trong đó chiến tranh được đưa ra khỏi bàn làm việc, nhưng Hoa
Kỳ và Bắc Hàn vẫn còn bị chia rẽ, và đó là điều phù hợp với lợi ích của Bắc
Kinh.