Hàng loạt đòn hiểm mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đang nhắm vào Trung Quốc khiến Bắc Kinh lo ngại.
Tuy nhiên, có những mối nguy cơ ẩn bên trong cường quốc châu Á còn đáng sợ hơn
thế.
Ẩn
họa đáng sợ
Một
báo cáo của tổ chức đánh giá tín nhiệm S&P của Mỹ vừa công bố cho
thấy, Trung Quốc đang
gánh những khoản nợ ngầm khổng lồ và tiềm ẩn những rủi ro to lớn.
Theo
đó, núi nợ khủng này thuộc về chính quyền địa phương Trung Quốc. Nó có thể lên
tới 40 ngàn tỷ Nhân dân tệ (NDT),
tương đương khoảng 6 ngàn tỷ USD.
Con
số cụ thể tuy không được phản ánh trong các số liệu chính thức của Trung Quốc
nhưng là một ẩn họa ngầm và thực sự đáng sợ. Bởi, nếu tính thêm các khoản nợ
không nằm trong sổ sách thì nợ chính phủ của Trung Quốc vượt ngưỡng báo động
60%/GDP.
 |
| Nợ tiềm ẩn của Trung Quốc cao. |
Đây thực chất là những khoản vay thông qua việc sử các
cấu trúc gọi vốn của chính quyền địa phương (LGFV) - một công cụ để ngụy trang
các khoản nợ.
Trên thực tế, tỷ lệ nợ này đáng báo động nhưng vẫn còn
thấp hơn một số nước, trong đó có Mỹ và Nhật. Tuy nhiên, tính chất nợ công ở
nhóm các nước phát triển và đang phát triển khác nhau rất nhiều, sự khác nhau
nằm ở tính hiệu quả và minh bạch của đồng vốn vay.
Trong khi đó, ở nhóm các nước đang phát triển thì nợ
công của Trung Quốc vượt xa các nước khác. Điều đáng lưu tâm là tính hiệu quả
trong việc sử dụng vốn vay để tạo ra tăng trưởng kinh tế ở Trung Quốc bị đánh
giá thấp một phần do sự yếu kém trong việc sử dụng vốn vay của các doanh nghiệp
nhà nước.
Nợ của Trung Quốc trở nên nguy hiểm trong bối cảnh nền
kinh tế lớn thứ 2 thế giới đang hạ nhiệt, nhất là cuộc chiến thương mại Mỹ -
Trung khiến các ngành sản xuất của Trung Quốc chịu nhiều đau đớn.
Không những thế, hệ thống tài chính của Trung Quốc gặp
rất nhiều trục trặc, từ vấn đề tỷ giá, tín dụng ngầm cho tới nợ xấu trong hệ
thống ngân hàng. Trong một báo cáo hồi cuối 2016, Fitch Ratings cảnh báo rằng
các khoản nợ xấu của hệ thống tài chính Trung Quốc có thể gấp 10 lần số liệu
ước tính do chính phủ nước này đưa ra.
 |
| Rủi ro lớn cho hệ thống tài chính. |
Khi
đó, Fitch cho rằng, tỷ lệ nợ xấu trong hệ thống ngân hàng của Trung Quốc có thể
lên tới 20%, thay vì mức 1,8% như báo cáo của cơ quan chức năng Trung Quốc.
Thậm chí, Fitch còn dự báo tỷ lệ nợ xấu tại các ngân hàng Trung Quốc sẽ tiếp
tục tăng trong trung hạn.
Những quả bom ngàn tỷ USD trong hệ thống đầu tư ngầm
và tín dụng đen có thể phát nổ bất cứ lúc nào, đe dọa cho hệ thống tài chính
cũng như ổn định xã hội ở đất nước đông dân nhất thế giới.
Xung đột với Donald Trump, tiến thoái lưỡng nan
Trong nhiều năm qua, Trung Quốc đã rất vất vả chống đỡ
lại những bất ổn và trục trặc trong hệ thống tài chính nước này, từ những cú
sốc tỷ giá năm 2015, hệ thống ngân hàng cho tới sự tụt dốc của thị trường chứng
khoán và nguy cơ nhiều địa phương, thành phố phải tuyên bố vỡ nợ.
Sau một thời gian ổn định trở lại, giờ đây Bắc Kinh
đang phải đối mặt với những vấn đề còn khó khăn hơn rất nhiều. Đó là sự giảm
tốc đáng lo ngại của nền kinh tế số 2 thế giới bất chấp tín dụng vẫn được bơm
vào và những tác động tiêu cực từ một cuộc chiến thương mại với nước Mỹ của ông
Donald Trump.
TTCK
Trung Quốc gần đây liên tục tụt giảm và đã rơi vào tình trạng thị trường giá
xuống (bear market).
Chỉ số Shanghai Composite giảm liên tục và là một trong những chỉ số có diễn
biến tồi tệ nhất thế giới.
 |
| Nợ xấu trong hệ thống ngân hàng Trung Quốc hiện vẫn là vấn đề đáng lo. |
Nếu như 5 năm trước, giới đầu tư tin tưởng vào một đợt
bùng nổ thần kỳ mới của Trung Quốc, thì giờ đây niềm tin đang bị xói mòn. Hàng
loạt các cú sốc khiến nhiều người phải nghĩ lại. Niềm tin vào sự trỗi dậy của
Trung Quốc, “giấc mơ Trung Hoa”, “Made in China 2025” hay “vị trí ngôi đầu thế
giới"... đang xa dần khi mà sự trục trặc và bất ổn dồn dập lộ diện.
Sự trỗi dậy của Trung Quốc không đem lại sự tin tưởng
cho giới đầu tư, mà thay vào đó là sự lo sợ. Giới đầu tư lo ngại với chính sự
lớn mạnh của Trung Quốc cũng như những tính toán chiến lược của quốc gia này.
Ở trong nước, áp lực tăng trưởng và sự can thiệp khiến
các thị trường bị đánh giá là méo mó. Tín dụng lớn, vay nợ nhiều khiến Trung
Quốc đối mặt với một cuộc khủng hoảng nợ.
Các tập đoàn nhà nước trở thành các tay chơi chủ chốt
trên thị trường, nhưng sự hỗ trợ từ chính quyền trong nước và sự độc quyền có
thể sẽ khiến các ông lớn này khó có thể tiến xa và tiếp cận với thị trường quốc
tế.
Ở ngoài nước, kế hoạch “Một vành đai, một con đường”
vốn được Bắc Kinh kỳ vọng rất nhiều đang gặp rất nhiều khó khăn và
rủi do. Chiến lược mà Trung Quốc muốn thâu tóm vai trò lớn hơn trong thương mại
toàn đang vấp phải sự phản đối của người dân tại nhiều nước mà con đường thương
mại lấy Trung Quốc làm trung tâm đi qua.
 |
| Cuộc chiến Mỹ - Trung dự báo kéo dài. |
Trong khi đang chống chọi với nhiều vấn đề trong nước,
Trung Quốc giờ đây gặp rất nhiều vấn đề khi vươn tầm ảnh hưởng ra ngoài nước.
Hàng loạt đòn giáng thương mại của tổng thống Mỹ Donald Trump gần đây (gần nhất
là tuyên bố rút khỏi Liên minh Bưu chính Thế giới của Mỹ) khiến Trung Quốc thực
sự tiến thoái lưỡng nan, rút thì tai tiếng, mà chống trả thì thiệt hại khôn
lường.
Trung
Quốc dưới thời ông Tập Cận Bình không
còn ẩn mình như trước mà trỗi dậy mạnh mẽ, nhưng đây cũng là lúc mà nền kinh tế
nước này đối mặt với rất nhiều áp lực trong và ngoài nước, không chỉ từ cường
quốc số 1 là Mỹ, mà còn một loạt đồng minh và đối tác của Mỹ.
Trong bản thỏa thuận Mỹ - Mexico - Canada (USMCA), một
hiệp định tự do NAFTA mới, ông Trump đã buộc các nước thành viên phải được 2
nước còn lại nhất trí mới được đàm phán thương mại với một nền kinh tế bị coi là
"phi thị trường", một từ để ám chỉ Trung Quốc.
Trong thời gian tới, nếu Mỹ mà có những thỏa thuận
tương tự với châu Âu và Nhật, thì sự khó khăn đối với Trung Quốc còn lớn lên
gấp bội lần.
M. Hà